خیز دوباره برای ممنوعیت قلیان

مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات خبر داده قرار است عرضه قلیان در اماکن عمومی و از جمله قهوه‌خانه‌ها با بخشنامه‌ای که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شده، غیرقانونی اعلام شود.

علی‌ عطا طاهری به ایسنا توضیح داده که بر همین اساس از کسانی که برای تمدید مجوز مراجعه می‌کنند نیز تعهدی گرفته شود تا طی چند ماه عرضه آن را متوقف کنند. در این صورت اگر مجوزی صادر شود، غیرقانونی بوده و قابل شکایت کردن است.

این طرح قرار است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت،‌ پلیس اماکن عمومی و مراکز بهداشتی وزارت بهداشت، اجرا شود.

به گفته طاهری، ابلاغیه این طرح برای استان‌ها ارسال شده و چند شهر نیز اجرای آن را آغاز کرده‌اند،‌ اما هنوز به طور سراسری به اجرا درنیامده است.

مرحله اول این طرح مربوط به مراکز غیرمجاز ارائه قلیان است و مرحله دوم آن نیز برای مراکزی است که مجوز دارند و برای تمدید مجوز مراجعه می‌کنند؛ در این صورت این افراد باید تعهد دهند طی چند ماه نسبت به جمع‌آوری قلیان اقدام کنند. همچنین با کسانی که مجوز ندارند هم از طریق تعزیرات حکومتی و اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و هماهنگی با اصناف برخورد خواهد شد.

موضع قاطع دیوان عدالت اداری

همگام با وزارت صنعت، روز گذشته دیوان عدالت اداری نیز به جبهه حمایت از ممنوعیت قلیان در قهوه‌خانه‌ها پیوست. رئیس این دیوان تصریح کرد: براساس قانون و رای دیوان عدالت، قلیان‌ها از قهوه‌خانه‌ها باید جمع شود.

حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری به مهر گفت: قهوه‌خانه‌ها همچنان جزو اماکن عمومی محسوب شده و براساس قانون نباید در آن قلیان ارائه و استعمال شود.

این مقام مسئول در پاسخ به این که ضمانت اجرایی این قانون چیست، تاکید کرده که دولت مجری قانون است و نیروی انتظامی هم به عنوان ضابط اجرایی قانون مامور است با این موضوع برخورد کند.

چرا این بار امیدوارتریم؟

با توجه به این که این بخشنامه از سوی خود دولت ابلاغ شده است، ضمانت اجرایی بالاتری خواهد داشت، زیرا در سال‌های گذشته، این خود دولت بود که پرچم مخالفت با ممنوعیت قلیان در قهوه‌خانه‌ها را برافراشته بود، اما این بار خود دولت حامی ممنوع شدن استعمال قلیان در اماکن عمومی است. به همین دلیل به نظر می‌رسد این بار بحث جمع‌آوری قلیان، بسیار جدی‌تر از دفعات قبل باشد.

علی‌اصغر فرشاد، مدیرعامل انجمن زندگی بدون دخانیات در گفت‌وگو با جام‌جم به پیشینه طرح‌های مبارزه با دخانیات اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال‌های 84 و 85 براساس مصوبه دولت و با همکاری وزارت بهداشت و نیروی انتظامی، ممنوعیت استعمال قلیان در قهوه‌خانه‌ها اجرا شد، اما خیلی طول نکشید که با اعتراض قهوه‌خانه‌داران، دولت حمایتش را از روی این قانون برداشت، تا جایی که حتی در ۲۷ آبان ۱۳۹۰ دولت دهم مصوبه صادر کرد که استعمال قلیان در قهوه‌خانه‌ها مشکلی ندارد.

به گفته فرشاد، در همان زمان دیوان عدالت اداری این مصوبه را لغو و اعلام کرد، براساس قانون مبارزه با دخانیات، قهوه‌خانه‌ها جزو اماکن عمومی‌اند و نباید در این اماکن قلیان به مشتری عرضه شود.

جالب است که بعد از این مخالفت‌ها دولت دهم قانونی تصویب کرد که براساس آن قهوه‌خانه‌ها از فهرست اماکن عمومی خارج شدند. به این ترتیب قهوه‌خانه‌ها از قانون ممنوعیت قلیان در اماکن عمومی معاف شدند و با همین فرمان معافیت، تا همین امروز هم به مشتریان خود قلیان عرضه می‌کنند.

به اعتقاد فرشاد، چون این بار خود وزارت صنعت، بخشنامه صادر کرده و دولت پشت قانون ممنوعیت استعمال قلیان در قهوه‌خانه‌ها ایستاده است، امیدواری بیشتری وجود دارد که با حمایت وزارت بهداشت و پلیس، این قانون دوباره احیا شود.

فرشاد تاکید دارد که براساس قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات که سال 85 تصویب شده است، هرگونه تبلیغ مستقیم و غیرمستقیم محصولات دخانی ممنوع است؛ اما نفس حضور قهوه‌خانه‌ها و راحت شدن فرآیند قلیان کشیدن، خودش نوعی تبلیغ غیرمستقیم دخانیات و دور زدن قانون است.

از سود بالای قلیان تا بیکار شدن کارگران

عمده درآمد قهوه‌خانه‌ها از قلیان است گرچه قهوه‌چی‌ها سود مختصری هم از ارائه چای و مخلفات آن می‌برند. طبیعی است که با ممنوعیت قلیان در قهوه‌خانه‌ها، کارگران زیادی از کار بیکار می‌شوند. در گذشته هم چند بار کارگران این صنف نسبت به حذف قلیان، اعتراض دسته‌جمعی کردند؛ طوری که در نهایت همین اعتراض‌ها دولت قبلی را برای اجرای قانون ممنوعیت استعمال قلیان در قهوه‌خانه‌ها سرد کرد.

با سرد شدن قوه مجریه برای برخورد با قلیان قهوه‌خانه‌ها، شاهدیم که روز به روز سود این کاسبی بیشتر شده و هزینه قلیان کشیدن گزاف‌تر می‌شود.

گزارش‌ها از بازار قلیان‌ها حاکی است که این روزها قلیان کشیدن در بازار بین 6000 تا 250 هزار تومان برای مصرف‌کننده آب می‌خورد. هرقدر محل عرضه قلیان، شیک‌تر و در منطقه بهتری باشد، به همان نسبت هم قلیان‌کشی گران‌تر از آب در می‌آید.

حالا با وجود این شرایط، سوال اینجاست که چطور می‌شود با این سود هنگفت قهوه‌خانه‌داران مقابله کرد و اصلا اگر قلیان را از قهوه‌خانه‌ها جمع کنیم، تکلیف معیشت کارگران آنها چه می‌شود؟

مدیرعامل انجمن زندگی بدون دخانیات معتقد است که قهوه‌خانه‌ها می‌توانند به جای عرضه قلیان، انواع آبمیوه‌ها، بستنی و معجون‌های سنتی را به مشتریان خود عرضه کنند.

به اعتقاد فرشاد، برخلاف تصوری که قهوه‌خانه‌داران دارند، اتفاقا مردم از این محصولات استقبال می‌کنند و وجود این همه بستنی‌فروشی و آبمیوه‌فروشی در سطح شهرها، گواه همین موضوع است.

به باور این کارشناس، اگر قهوه‌خانه‌داران روش‌های سنتی کسب درآمد را کنار بگذارند و در محیط‌های سنتی قهوه‌خانه‌ها، محصولات سنتی و سالم عرضه کنند، هم نیاز نیست کارگران آنها اخراج شود و اقتصاد قهوه‌خانه‌ها تامین می‌شود و سلامت مردم هم قربانی قلیان نخواهد شد.

مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات هم درباره راه‌های مقابله با عرضه و مصرف قلیان تاکید دارد که ما باید در زمینه ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی فرهنگ‌سازی اساسی داشته باشیم، نه این که به طور مقطعی عرضه آن را ممنوع کنیم و بعد هم به دولت فشار بیاورند تا ارائه آن از سر گرفته شود.

به اعتقاد وی،کودکان باید از سنین کودکی، نه گفتن به دخانیات را بیاموزند و هر ضدارزشی را براحتی نپذیرند.

جامعه - امین جلالوند

قلیان؛ محرکی برای شادی‌های کاذب

جدای از مضرات جسمی و بیماری‌های متعددی که قلیان به همراه می‌آورد که حتی گفته می‌شود مصرف آن از سیگار هم خطرناک‌تر است، عوارض اجتماعی این پدیده هم دست کمی از مضرات جسمی آن ندارد.

امروزه مصرف قلیان، شبیه یارگیری شده است و خیلی از جوان‌ها تلاش می‌کنند دیگری را هم وارد این معرکه کنند. قلیان کشیدن تبدیل به محرکی شده است که تنهایی افراد را با بهایی گزاف، پر می‌کند.همین که می‌شود در قهوه‌خانه‌ها لم داد و قلیان کشید، نوعی راحت‌طلبی را به جوان تلقین می‌کند و همین تفریح پرخطر، شادی کاذب را بین خیلی‌ها رواج می‌دهد.

وقتی این شادی‌های کاذب برای خیلی‌ها به یک فرهنگ و عادت تبدیل شود، آن وقت ترک آن سخت می‌شود. باید در نظر داشت وقتی راه‌های سالم و متنوع برای دور هم جمع شدن را یاد نگرفته باشیم و فرهنگ غنی کردن اوقات فراغت و سبک زندگی سالم ترویج داده نشده باشد، در این شرایط با پیشنهاد قلیان کشیدن از طرف دوستمان وسوسه می‌شویم و گرایش به مصرف قلیان بیشتر می‌شود.

بدتر از همه این‌که این روزها قبح قلیان در خیلی از خانواده‌ها هم شکسته شده است. در شرایطی که شاید جوان در برابر والدینش خجالت بکشد که سیگار مصرف کند، اما چنین شرم و حیایی برای مصرف قلیان در برابر والدین و بزرگ‌ترها وجود ندارد؛ چون خیلی از بزرگ‌تر‌ها هم خودشان در برابر فرزندانشان قلیان می‌کشند و آن را عادت بدی نمی‌دانند.

در این اوضاع و احوال، درست است که اجرای مصوبات قانونی می‌تواند جلوی افزایش بی‌رویه مصرف قلیان را در جامعه بگیرد، اما برای این‌که خود خانواده‌ها هم به‌طور خودجوش تمایلی به مصرف قلیان نداشته باشند و قلیان از قهوه‌خانه‌ها به داخل خانه‌ها کشیده نشود، واجب است فرهنگ‌سازی و آموزش گسترده‌ای صورت بگیرد تا همگان نسبت به عوارض جسمی، فرهنگی و اجتماعی مصرف قلیان آگاه شوند.

دکتر غلامرضا قاسمی‌کبریا - کارشناس روابط انسانی