رازهای چرخش آمریکایی در بزنگاه توافق

آن طور که خبرهای بیرون آمده از اتاق‌های دربسته کوبورگ حکایت می‌کند، این بار زیر پا گذاشتن تفاهم لوزان از سوی طرف آمریکایی دلیل اصلی به تعویق افتادن چند باره گفت‌وگوهای هسته‌ای است.

با این حال پرسش اینجاست که چطور مذاکراتی که به گفته یک دیپلمات پیشین، تاکنون 96درصد پیشرفت داشته، هنوز به توافق جامع منتهی نشده و اظهارنظرهای متفاوتی درباره فرجام این مذاکرات به گوش می‌رسد؟

صداهای متنوع برای گوش‌های متفاوت

راز اظهارنظرهای متفاوت درباره پرونده هسته‌ای کشورمان شاید در تنوع مخاطبان این دست اظهارنظرها باشد؛ مخاطبانی که هر یک، گویی فقط فرکانس خاصی از اصوات خبررسان را می‌شنوند.

شاید برای همین است که طرف‌های غربی حاضر در مذاکرات هر یک برای راضی کردن متحدان رنگین‌کمانی خود، نطق‌هایی متناقض می‌کنند و گاه حتی در تعارضاتی آشکار با یکدیگر نشان می‌دهند چگونه برای راضی کردن لابی‌های سیاسی حاضرند پا روی کلام خویش بگذارند.

شاید برای همین است که برای درک چرخش‌های دیپلماتیک چهار کشور غربی حاضر در وین باید منافع متفاوت متحدان آنها را مورد واکاوی قرار داد ؛ اما آیا براستی این چرخش‌ها می‌تواند بر مسیر نهایی گفت‌وگوها اثر بگذارد؟

این برای اولین بار نیست که طرف غربی در آخرین ساعات گفت‌وگوها، ناگهان بسان فیلم‌های کلاسیک آمریکایی کافه را به هم زده و به اصطلاح زیر میز مذاکره می‌زند. آنها امیدوارند چنین شیوه‌ای باعث هراس طرف ایرانی شده و امتیازهای بیشتری را نصیب آنها کند.

1+5؛ بلوکی که دیگر وجود ندارد

سرسختی ناگهانی جان کری در مذاکرات که گفته می‌شود پس از تماس با رئیس‌جمهور آمریکا به‌وجود آمده، آن‌قدر ناشیانه بود که نتیجه‌ای جز فرو پاشیدن ترکیب 1+5 نداشت.

گرچه پاریس و واشنگتن تحت فشار لابی‌های عبری و عربی تلاش کردند تا با نمایش رسانه‌ای موضعگیری سرسختانه در وین، متحدان منطقه‌ای خود را راضی نگه دارند و بازار پرسود کشورهای عربی را حفظ کنند، اما نتیجه این چرخش، رودررو قرار گرفتن روسیه با آمریکا و اروپا بود.

اظهارات وزیر امور خارجه ایران و روسیه در برابر فدریکا موگرینی درباره تهدید نکردن یک ایرانی و یک روس، در کنار گلایه لاوروف از همتای آمریکایی خود برای عدم پذیرش پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت که «همه» بجز ایالات متحده با آن موافق بودند، حکایت از این دارد که واشنگتن در مجموعه 1+5 تنها مانده و حتی اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، ایالات متحده عملا ابزاری برای حفظ متحدان بین‌المللی برای در انزوا قرار دادن تهران در اختیار ندارد.

سیاه‌بازی آمریکایی با تاکتیک دروغ سفید هسته‌ای

تیم مذاکره‌کننده ایرانی به پشتوانه منطق و فرهنگ مبتنی بر تعامل و گفت‌وگو، این روزها به دیپلمات‌های آمریکایی آداب مذاکره می‌آموزد تا مبادا طرف مقابل میز مذاکره را با میدان گاوچرانی اشتباه گیرد.

توصیه محمدجواد ظریف به طرف‌های غربی که «... این حرف را از من داشته باشید: شما نمی‌توانید اسب‌ها را وسط مسابقه عوض کنید» هشداری است آموزنده، که دیپلمات‌ها، گمان نبرند با فریب یا آنچه در فرهنگ انگلیسی به دروغ سفید (white lie) تعبیر می‌کنند، می‌توانند هم مخاطبان تندرو خود را قانع کرده و هم اعتماد تهران را برای رسیدن به توافقی جامع، جلب کنند.

واشنگتن، پاریس، لندن و همه آنها که در سال‌های اخیر کوشش کرده‌اند در بازی با برگ « برنامه هسته‌ای ایران»، از رقبای منطقه‌ای کشورمان امتیاز بگیرند، به‌منظور جذب نظر متحدان خود از بیان هیچ دروغ سیاهی علیه کشورمان اجتناب نکرده و حالا برای بیرون آمدن از تار و پودی که خود به دور خویش تنیده‌اند، دردسرهای زیادی در پیش دارند.

ساده‌ترین راه، القای عقب‌نشینی و تسلیم تهران است و غربی‌ها برای خوشایند مخاطبان تندرو، دستیابی به توافق را تا فراگیر شدن چنین ذهنیتی به تعویق می‌اندازند؛ حال آن که هرچه زمان می‌گذرد، نه فقط افکارعمومی و مخاطبان خاص در گوشه و کنار جهان چنین فریبی را باور نمی‌کنند، بلکه روسیاهی این دروغ به‌اصطلاح سفید، به زغالی می‌ماند که سال‌هاست آتش‌بیار معرکه برنامه هسته‌ای کشورمان شده است.

دستکش مخملی و پنجه آهنین

بازی واشنگتن با افکارعمومی و چرخش‌های ناگهانی در مسیر مذاکرات با هدف ارعاب طرف مقابل، تاکتیکی شناخته شده برای ایران است. از همان روزهای نخست پیروزی انقلاب، مردم ایران شاهد استراتژی اخم و لبخند و چماق و هویج آمریکایی در برابر انقلاب اسلامی بودند و مدت‌هاست که آمریکا امیدوار است بتواند با چنین چرخش‌هایی، تحولات را مدیریت کند.

همین تجربه باعث شد تا سال‌ها قبل رهبر انقلاب در بیانات مهمی با رفتارشناسی کاخ سفید، تاکید کنند که «زیر این دستکش مخملی یک پنجه آهنین است.»

بر همین اساس این برای ایران عجیب نیست اگر واشنگتن پا بر توافق ژنو بگذارد، ناگهان تفاهم لوزان را نقض کند، یا در بازی فکت‌شیت‌ها، چهره‌ای دیگر از خود به نمایش بگذارد.

با این همه ناگفته پیداست که این ترفندها نمی‌تواند برای همیشه، افکار عمومی را بازی دهد و بعید است بازی جدید کابوی‌ها با «اسب‌ها» در وین، بتواند کمکی به واشنگتن برای جلب نظر همزمان بازیگرانی کند که منافع آنها در چارچوب «بازی با حاصل جمع صفر» معنا می‌شود.

موضع ایران درباره لغو تحریم‌ها در چارچوب حقوق بین‌الملل است

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل هسته‌ای به جام‌جم می‌گوید: تغییر موضع طرف آمریکایی نشان می‌دهد که واشنگتن تحت تاثیر لابی صهیونیستی حاضر به پذیرش لغو تحریم‌های تسلیحاتی نبوده و برای مقابله با چنین تغییر موضعی، دیپلمات‌های کشورمان باید مقاومت کنند.

او با تاکید بر این‌که موضع ایران درباره لغو تحریم‌ها، در چارچوب حقوق بین‌الملل است، ابراز امیدواری می‌کند که آمریکا موضع خود در قبال تحریم تسلیحاتی را تغییر دهد.

دلیل این بدعهدی‌های مداوم، فرار رو به جلو با هدف امتیازگیری حداکثری است

فواد ایزدی، عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران تاکید می‌کند، دلیل این بدعهدی‌های مداوم، فرار رو به جلو با هدف امتیازگیری حداکثری است و آمریکا تلاش می‌کند توافقی با ایران داشته باشد که مبتنی بر امتیازگیری و نه امتیازدهی به ایران باشد.

وی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با نمایندگان دموکرات کنگره متوجه دغدغه‌های مشابه دموکرات‌ها و جمهوریخواهان درباره برنامه هسته‌ای ایران شد، تصریح می‌کند: متن توافق‌نامه باید به گونه‌ای تنظیم شود که مجموعه‌های ضدایرانی فعال در آمریکا نتوانند با تغییر دولت در آمریکا این توافق‌نامه را بخصوص در بخش لغو تحریم‌ها، لغو کنند.

بازگشت وزرا به وین، 48ساعت مانده تا پایان پنجمین ضرب‌الاجل

در حالی که گفت‌وگوها میان معاونان وزیر خارجه ایران با همتایانشان طی ساعات گذشته به طور پیوسته ادامه داشته، جلسه مشترک محمدجواد ظریف و جان کری وزرای خارجه ایران و آمریکا با حضور فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم برگزار شد.

بر اساس گزارش‌ها، فدریکا موگرینی، برنامه سفر از پیش تعیین‌شده‌اش را به سربرنیتسا لغو کرده و در وین مانده و برخی از دیگر وزرا از جمله وزیر خارجه آلمان هم برنامه‌های خود را به دلیل تمدید مذاکرات با ایران، تغییر داده‌اند.

لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه هم صبح دیروز به وین بازگشت و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز به جمع همتایان خود در 1+5 اضافه شده تا آخرین رایزنی‌های هسته‌ای صورت گیرد.

جان کری فضای کنونی مذاکرات را «بسیار سازنده» توصیف کرده و گفته پیشرفت‌هایی به دست آمده است.

او با این حال تاکید کرده «برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران موضوعات دشواری باقی مانده است.»

برخی رسانه‌ها نیز نوشته‌اند «ایران و1+5 از دستیابی به مصالحه درباره تحریم‌های تسلیحاتی ناکام مانده‌اند».

با وجود این برخی رسانه‌ها از قول یک دیپلمات ایرانی نوشته‌اند: جو مذاکرات مثبت شده؛ ان‌شاءالله در مسیر توافق هسته‌ای هستیم.

بعضی از دیپلمات‌های نزدیک به هیات مذاکره‌کننده کشورمان گفته‌اند که این دور از مذاکرات بیشتر از دوشنبه ادامه پیدا نخواهد کرد.

ایسنا نیز گزارش داده در صورتی که مذاکرات به هر دلیل تا روز دوشنبه به نتیجه نرسد، احتمال تمدید آن تا اوایل سپتامبر (شهریور) وجود دارد.

سـیاسی - مصطفی انتظاری هروی