زندگی خود را مدیریت کنید

شرایط سخت است و اقشار کم درآمد حق دارند نسبت به وضعیت اقتصادی موجود از دولتمردان در تمام سال‌ها گلایه مند باشند اما این به معنای ناامید شدن در دستیابی به روش‌های موثر در کاهش هزینه‌ها و اتفاقا برخورداری از پس انداز برای روزهای خوشی و ناخوشی نیست.

میلیون‌ها نفر در دنیا درآمدشان را پاسخگوی هزینه‌های زندگی خود نمی‌دانند و نسبت به آن ناراضی هستند. این افراد دو راه بیشتر ندارند یا باید به‌دنبال افزایش درآمد باشند یا نگرش و عملکرد خود را با سلاحی با نام «مدیریت درآمد و هزینه» مجهز کنند تا بتوانند فشارهای اقتصادی را کم کنند.

سعید محمدی، استاد دانشگاه و نویسنده کتاب انسان 2020 از جمله کارشناسانی است که صرفه‌جویی و قناعت کردن را با هر سطحی از درآمد امکانپذیر می‌داند و با راهکارهایی که ارائه می‌کند ما را به این یقین می‌رساند که هر فردی هوشمندانه می‌تواند یک مدیر مالی موفق باشد.

استرس مالی یکی از دغدغه‌های جدی این روزها بین اقشار آسیب‌پذیر جامعه است، برای کاهش این استرس از کجا باید شروع کرد؟

براساس اولین قانون در بحث مدیریت اقتصاد خانواده، درآمد باید بیشتر از هزینه باشد. اگر چنین نیست، دو راه بیشتر نداریم یا باید درآمدمان را افزایش یا هزینه‌هایمان را کاهش دهیم.تحقق هدف دوم از طریق قناعت امکانپذیر است و همان طور که می‌دانید صرفه جویی یعنی رعایت اعتدال در مصرف پول، هزینه‌های ماهانه، عمر،علم و سلامت .

برای اعمال صرفه‌جویی درهزینه‌های جاری و روزانه در گام اول چه اقدامی می‌توان انجام داد؟

یادداشت کردن تمام هزینه‌ها از خرج‌های چند میلیونی گرفته تا هزینه‌های خرید حتی یک بطری آب معدنی به مدت 30 روز، اقدام بسیار موثر و مناسبی است که به شما کمک می‌کند از ماه دوم با نگرشی متفاوت نسبت به هزینه کردن درآمد خود مواجه شوید. زمان آغاز این اقدام از همین امروز است. لازم است ما بپذیریم در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنیم و برای این کار باید عادت‌های مالی غلط خودمان را که بخشی از آن میان اعضای جامعه عمومیت دارد و برخی فردی و مختص به خانواده است را شناسایی کنیم. به‌عنوان مثال مصرف انرژی‌هایی همچون بنزین، برق و آب در کشور ما نسبت به استانداردهای جهانی بالاتر است و عمده دلیل وجود عادت‌های غلط در فرهنگ عمومی است.

در مثالی دیگر می‌توان به نحوه مصرف برق اشاره کرد؛ بسیاری از ما موبایل‌هایمان را شارژ می‌کنیم اما شارژ را با جا گذاشتن روی پریز همچنان فعال نگه می‌داریم.در این حالت بین 13 تا 20 درصد برق بیهوده مصرف می‌شود و در پایان ماه برای چیزی پول پرداخت می‌کنیم که از آن بهره‌ای نبرده ایم در صورتی که توجه به همین نکته ظریف می‌تواند در کاهش مبلغ قبض ماهانه نقش موثری داشته باشد.

نظر شما درباره ضرب المثل رایج میان مردم انگلیس «من اونقدر پولدار نیستم که جنس ارزان بخرم » چیست؟

اتفاقا من بشدت این مثال درست را قبول دارم و از آن تبعیت می‌کنم. بعضی‌ها عادت دارند در هر فصل خریدهای ارزان قیمت و بی‌کیفیتی داشته باشند.در صورتی که مردم انگلیس به جای خریدن چهار جفت کفش ارزان، یک جفت کفش مرغوب و با کیفیت می‌خرند تا مدت زمان بیشتری از پولی که پرداخت کرده‌اند، بهره‌مند شوند. با این کار نه‌تنها از سلامت پاهای خود محافظت می‌کنند بلکه هزینه بیشتری هم صرف نمی‌کنند.

نکته قابل ذکر دیگر آن که، این روزها شاهدیم بعضی افراد باوجود آن‌که درآمد قابل توجهی ندارند، اما آخرین مدل تلفن همراه را در اختیار دارند و عادت دارند با ورود هر مدل جدید به بازار نسبت به خرید آن اقدام کنند در حالی که ما از همه امکانات یک گوشی موبایل استفاده نمی‌کنیم. اغلب در دنیای فناوری و نرم‌افزارهای این گوشی‌ها حداقل یک سال تا یک سال و نیم هیچ امکان جدیدی تعبیه نمی‌شود که بخواهیم برای خرید گوشی جدید شتابزده باشیم، بنابراین بهتر است خیلی عجله نکنیم و منتظر بمانیم با قیمت مناسب‌تر خرید کنیم یا حداقل منتظر بمانیم تا گوشی از کار بیفتد بعد گوشی جدید بخریم.

در دنیای امروز تنوع طلبی برخی از اعضای جامعه را بشدت درگیر خودش کرده، این افراد چکار کنند؟

تنوع طلبان حتما باید این ویژگی خود را مدیریت کنند. در غیراین صورت هزینه‌های مضاعفی را بر اقتصاد خانواده تحمیل می‌کنند و باید مدام با بدهی‌های متعدد و مکرر و بی‌پایان زندگی خود را بگذرانند. البته این افراد انتخاب دیگری هم دارند و آن تلاش برای افزایش درآمد بیشتر است. باید یادآور شوم صرفه جویی به معنای خسیس بودن یا خرج نکردن نیست بلکه معنای آن «درست مصرف کردن و هدر ندادن منابع است.» که این هدف تنها با مدیریت هوشمندانه قابل تحقق است.

چه جوری خرید کنیم تا بتوانیم پول کمتری هزینه کنیم؟

پاسخ به این سوال را به چند بخش تقسیم می‌کنم. بخش اول مربوط به نحوه خرید کالاهای مورد نیاز جاری است. خرید از فروشگاه‌های بزرگی همچون رفاه، شهروند یا‌ هایپراستار که اغلب آنها با تخفیف همراه هستند یکی از راه‌های صرفه‌جویی است. اما باید مراقب بود در دام خرید کالاهای غیرضروری نیفتیم. در این قبیل فروشگاه‌ها چینش کالاها همراه با تخفیف‌هایی که تعیین شده، مشتریان را برای خرید بیشتر وسوسه می‌کنند به همین دلیل توصیه می‌کنیم حتما قبل از ورود به فروشگاه‌های بزرگ اول لیستی از کالاهای مورد نیاز خانواده تهیه،سپس خرید کنید. در غیراین صورت بهتر است از همان سوپرمارکت‌های کوچک محله خرید کنید.

بخش دوم مربوط به غذا خوردن در رستوران است که به یکی از گزینه‌های تفریحی برای عده‌ای از افراد جامعه تبدیل شده است. شاید به این خاطر که سرگرمی‌های قابل توجه نداریم. انتخاب مکرر چنین تفریحی نه تنها باعث تحمیل هزینه‌های گزاف بر اقتصاد خانواده می‌شود، بلکه به دلیل کیفیت پایین فست‌فودها و غذای برخی رستوران‌ها، سلامت افراد نیز به مخاطره می افتد. در صورتی که می‌توان با کم کردن تعداد دفعات حضور در رستوران‌ها، شرایط را برای رفتن به رستوران‌های شیک با محیط مناسب و کیفیت بالای غذا فراهم کرد؛ در واقع با این کار هم به خودمان احترام می‌گذاریم، هم از مراکزی خدمات دریافت می‌کنیم که مشتری مدار هستند. در پاسخ به بخش سوم این سوال باید بگویم بهتر است افراد هنگام خرید کالا، اول قیمت آن را در فروشگاه‌های مختلف بررسی کنند و در صورت یکسانی کیفیت کالا در همه فروشگاه‌ها از محلی خرید کنند که با قیمت پایین‌تر محصول را به فروش می‌رساند. توجه به گارانتی محصول و تاریخ مصرف کالا نکته بسیار مهم و قابل توجهی است که بی‌توجهی به آن می‌تواند باعث تحمیل هزینه به خانواده شود.

آیا شما هم معتقدید باید برای پول ارزش خاصی قائل شد؟

در کتاب «اثر مرکب»‌ دارن ‌هاردی عنوان می‌کند اگر شما کالایی را با قیمت هزار تومان می‌خرید، در واقع ارزش آن هزار تومان نیست بلکه در یک اثر مرکب ارزش آن پنج برابر می‌شود و ارزش واقعی کالای مورد نظر شما 5000 تومان است.بنابراین پیش از خرید درباره ارزش واقعی کالا از خودتان سوال کنید «محصولی که می‌خرم پنج برابر امروز می‌ارزد یا نمی‌ارزد؟» که در بیشتر موارد نمی‌ارزد چرا که در حال خرید کالای غیرضروری هستیم. در واقع باید به ارزش زمانی پول توجه کرد و آن را برای خرید هر چیزی صرف نکنیم.

به پول خردهای باقیمانده از خریدتان توجه کنید.بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها 21 درصد از افراد بعد از پرداخت پول می‌ایستند و بقیه پولشان را طلب می‌کنند. 79 درصد دیگر بقیه پول برایشان مهم نیست. مهم نیست مبلغ چقدر است. نکته ارزش قایل شدن برای پولی است که با زحمت بسیار به دست آمده است. یادمان باشد یک میلیون تومان تشکیل شده از هزاران هزار تومان و هزاران صد تومانی که با جمع کردن همین باقیمانده‌ها در پایان سال می‌توانیم به رقم قابل توجهی برسیم.

به نظر شما تخفیف گرفتن راه مناسبی برای صرفه‌جویی است؟

در فرآیند بازاریابی، فروشندگان حرفه‌ای بخوبی می‌دانند خریدار توانایی پرداخت 20 درصد بالاتر از قیمت واقعی کالا را دارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنم بر سر تخفیف گرفتن با فروشنده چانه نزنید بلکه با تعیین قیمتی کمتر از 20 تا 30 درصد نرخ کالا، به فروشنده اعلام کنید که شما توانایی پرداخت فلان مبلغ را برای خرید کالا دارید.فروشنده حرفه‌ای سعی می‌کند به‌خاطر در گردش ماندن پول نقد شما را از دست ندهد ضمن آن که بعضی کالاها با سود بالای 50 درصد همراه هستند.

نکته قابل توجه دیگر آن که این روزها بسیار می‌شنویم نرخ یک کالا در صورتی که دو واحد از آن خریداری شود به صرفه‌تر از خرید تک واحدی آن است. باید توجه داشته باشید خرید بیشتر کالا در صورتی قابل تائید است که مورد نیاز باشد در غیراین صورت جز انبار کردن کالا و چه بسا ابطال تاریخ مصرف آن نتیجه دیگری ندارد.

دلیل این که بعضی کارشناسان معتقدند به جای کارت اعتباری حتما از پول نقد استفاده کنید، چیست؟

استفاده از پول نقد هنگام خرید به جای کارت اعتباری یکی از راه‌های جدی و موثر در صرفه‌جویی مالی است.مکانیسم مغز به‌گونه‌ای است که شما وقتی پول پرداخت می‌کنید، دردی در ذهن خود حس می‌کنید که باعث افزایش توجه شما نسبت به خریدهای بعدی می‌شود اما وقتی با کارت خرید می‌کنید چنین حسی به شما منتقل نمی‌شود و در پایان ماه می‌بینید میزان هزینه‌ها بیش از درآمد و صرفه‌جویی اتفاق نیفتاده است.اتخاذ این روش مدیریت مالی شما را هوشمندانه‌تر می‌کند.

بسیاری از کارگران معتقدند این روش‌ها برای کسانی که از درآمد بالایی برخوردارند مفید است نه آنان، شما با این نظر موافقید؟

این نکته‌های کوچک اما کلیدی به درد هر کسی که به‌دنبال کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی است، می‌خورد.اتفاقا بسیاری از افراد ثروتمندی هستند که بشدت این موارد را رعایت می‌کنند و به‌واسطه همین توجه و مدیریت هوشمندانه است که امروز آنان جزو ثروتمندان محسوب می‌شوند.نکاتی که رعایت آنها راندمان عملکرد مالی افراد را در هر قشری می‌تواند به طرز چشمگیری افزایش دهد.

به دفعات متعدد شاهد بوده ام افراد ثروتمند در رستوران‌ها باقیمانده غذای خود را در ظرف‌های یکبار مصرف از رستوران خارج می‌کنند بدون آن که این کار را نادرست بدانند. چرا که معتقد به استفاده بهینه و درست از منابع هستند. در صورتی که تعداد قابل توجهی از افراد کم‌درآمد به این مساله توجه نمی‌کنند و انجام آن را دور از شأن می‌دانند.

جام‌جم

سهیلا فلاحی