کسب و کارخرد؛ راه‌حلی که جدی گرفته نمی‌شود

در این باره تجربه جهان نیز نشان داده که اصولا راه‌اندازی کسب و کارهای کوچک در قالب‌های مختلف ـ حتی قالب خانوادگی ـ باعث کمک به اقتصاد جامعه، کاهش کم ‌هزینه بیکاری، افزایش درآمد عمومی، ایجاد روحیه امیدواری و حتی آرامش اجتماعی می‌شود اما باید توجه داشت این نوع کسب و کارها به دلیل این‌که کوچک و خانوادگی تلقی می‌شود، نیاز به برنامه‌ریزی، حمایت و هدایت همه‌جانبه دارد و نمی‌توان از همان برنامه‌ای که برای ایجاد اشتغال در سطح طراحی شده، برای این موضوع هم استفاده کرد.

دلیل برنامه‌ریزی‌های مستقل برای کسب و کارهای خرد نیز این است که بسیاری از افرادی که در بخش مذکور فعالیت دارند استعداد و قابلیت‌هایی دارند که چنانچه از آنها در چارچوب یک استراتژی و برنامه مشخص استفاده نشود، هیچ‌گاه نمی‌توان انتظار داشت ایجاد کسب و کارهای آنها در بلندمدت مفید و موثر باشد.

به عبارت ساده‌تر کسب و کار‌های کوچک بدون تردید در تمام ابعاد فردی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی ارزش‌آفرین است، اما این موضوع زمانی معنا پیدا می‌کند که همراه با مدیریت درست و جهتگیری مناسب باشد؛ مثلا اگر بتوان متقاضیان کسب و کار خرد را به سوی تولید کالاها یا ارائه خدماتی هدایت کرد که خانوارهای قشر ضعیف یا متوسط به آن نیازمندند، اما امکان دسترسی به آن را درچارچوب رایج کسب وکار جامعه ندارند، کسب و کار خرد ابزاری برای تولید رفاه بیشتر می‌شود.

می‌دانیم که عرضه کالا در شبکه‌های رسمی فروش باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود که در نهایت قیمت محصول را گران می‌کند؛ اما اگر آن کالا در چارچوب کسب و کارخرد تولید شده باشد، بسیاری از این هزینه‌ها تحمیل نشده، لذا قیمت فروش کمتر است.

این امر درباره مواد غذایی و کالاهای مورد استفاده در زندگی روزمره قابل مشاهده است؛ در نتیجه اقشاری که توانایی خرید آن کالا را از مغازه ندارند، می‌توانند آن را به شکل دیگری مثلا از بازار روزها تهیه و در نهایت به آن دسترسی داشته باشند و این دسترسی ارزان باعث گسترش چتر رفاه، همزمان با ایجاد اشتغال خواهد شد.

بنابراین باید دولت برای هدایت نیروهای فعال یا آماده به کار در زمینه مشاغل خرد، برنامه داشته باشد و نهادسازی کند تا این فعالیت‌ها به سمت و سوی نیازهای جامعه هدایت شود اما متاسفانه ما فاقد سازمان‌ و نهادهایی هستیم که به‌طور جدی از آغاز تا پایان، مشاور، راهنما و هدایت‌کننده این‌گونه فعالیت‌ها باشند.

در این باره معتقدم دولت‌ها با داشتن برخی نهادها و سازمان‌ها از جمله سازمان صنایع کوچک، ادارات کل صنعت، معدن وتجارت و همکاری و هماهنگی با دیگر وزارتخانه‌ها از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌توانند در جهت دادن و هدایت این‌گونه فعالیت‌ها و ایجاد و گسترش کسب و کارهای خرد نقش موثری داشته باشند. علاوه بر این، قطعا این‌گونه کسب و کارها برای آغاز نیازمند اعطای تسهیلات بانکی اندک هستند.

دکتر احمد روستا - استاد دانشگاه شهید بهشتی