از ‌چاقی تا سرطان

نکته مهم در مورد چاقی آن است که این عارضه فقط به افزایش حجم و نازیبا شدن بدن محدود نمی‌شود، بلکه یک بیماری و عامل خطر محسوب می‌شود که عوارض زیاد و حتی غیر قابل جبرانی به جا می‌گذارد. طیف وسیعی از بیماری‌ها و عوارض ناشی از چاقی نیازمند اقدامات تشخیصی و درمانی دقیق و بی شماری است. همچنین تاثیر چاقی بر فعالیت‌های اجتماعی و شغلی افراد بر بار اقتصادی و اجتماعی این عارضه می‌افزاید به‌طوری که درصد قابل توجهی از هزینه‌های بهداشتی و درمانی را عوارض مستقیم و غیرمستقیم چاقی به خود اختصاص می‌دهد.

دکتر سیدحسین داودی، متخصص تغذیه با اشاره به این‌که افزایش مقدار بافت چربی در بدن به تغییرات متابولیکی مرتبط است که به آن «سندرم متابولیک» اطلاق می‌شود، می‌گوید: حدود 60 درصد افراد چاق دارای معیارهای سندرم متابولیک یعنی دارای یک یا چند اختلال متابولیکی مانند مقاومت به انسولین، قند خون بالا، اختلال چربی خون و فشارخون هستند. متاسفانه ابتلا به این اختلالات متابولیکی به‌دلیل عوارض التهابی که ایجاد می‌کند افراد چاق را در معرض عوارض و بیماری‌های خطرناک از جمله سکته قلبی، دیابت نوع دو و سرطان قرار می‌دهد.

این متخصص در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این که نتایج تحقیقات زیادی حاکی از این است که هورمون انسولین و شبه انسولین، نقش مهمی در تحریک رشد تومورها در بدن ایفا می‌کند، می‌افزاید: این هورمون‌ها بیان‌کننده رابطه بین چاقی، دیابت و سرطان هستند.

در واقع، سلول‌های سرطانی به انسولین معتادند در حالی که سلول‌های طبیعی این اعتیاد را ندارند یا لااقل به این درجه و شدت حساس نیستند. به بیان دیگر، سطح بالای انسولین و شبه انسولین در افراد چاق و دیابتی، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌افزاید: بزرگ شدن بیش از حد سلول‌های چربی در افراد چاق باعث می‌شود این سلول‌ها با کمبود اکسیژن و پارگی سلولی مواجه شوند که این اتفاق می‌تواند بیماری‌هایی مثل فشارخون و کبد چرب را سبب شود که در روند سرطان زایی دخیل است.

چاقی و افزایش خطر سرطان پستان

بررسی‌ها نشان داده است چاقی خطر ابتلا به سرطان پستان، بویژه بعد از یائسگی را افزایش می‌دهد.به گفته این متخصص، تحقیقات نشان داده چاقی ناحیه شکمی باعث افزایش سرطان پستان در زنان بعد از یائسگی می‌شود. همچنین مشخص شده است افراد مبتلا به سرطان پستان در مقایسه با افراد عادی، چربی احشایی و درونی بیشتری دارند.

وی توضیح می‌دهد: توجه داشته باشید که سرطان پستان مثل سرطان دیواره رحم بشدت، تحت تأثیر عوامل هورمونی است. قبل از یائسگی تخمدان‌ها منبع اصلی استروژن هستند در حالی که در دوران یائسگی تولید این هورمون از تخمدان‌ها کاهش یافته و استروژن در بافت چربی تولید می‌شود که این عامل باعث تقویت خطر سرطان پستان پس از دوران قاعدگی در افراد چاق می‌شود.

افزایش خطر سرطان مردانه با چاقی

این متخصص با اشاره به این که ارتباط بین سرطان پروستات پیشرفته و چاقی به اثبات رسیده است،تاکید می‌کند:نتایج تحقیقات بسیاری، ارتباط بین افزایش سایز بدن و سرطان کولون (روده بزرگ) را تائید می‌کند. از سوی دیگر، بین افزایش نسبت اندازه دور کمر به لگن در مردان و افزایش خطر سرطان کولون رابطه‌ای وجود دارد.

در واقع، تجمع چربی دور کمر یا میان تنه، بخصوص در ناحیه شکم مثل پمپ هورمونی عمل می‌کند که سبب افزایش بعضی هورمون‌ها در خون می‌شود و این هورمون با سرطان روده و پانکراس، رحم و سرطان پستان در ارتباط است.

وی می‌افزاید: سرطان‌های کلیه نیز با افزایش وزن و چاقی مرتبط است. البته این ارتباط در زنان قوی تر از مردان است که احتمالا به بالا رفتن سطح استروژن خون در خانم‌های چاق باز می‌گردد.

به‌طور کلی چاقی به‌عنوان یک عامل مستقل به افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف مانند سرطان مری، تیروئید، کولون و کلیه در مردان کمک می‌کند.

تغییر الگوی زندگی سدی در برابر چاقی و سرطان

بررسی‌ها شکی باقی نمی‌گذارد که چاقی موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شود. به این علت باید به‌دنبال روش‌هایی برای پیشگیری از بروز چاقی و ابتلا به بیماری‌های خطرناک ناشی از آن بود. ‌دکتر داودی دراین باره می‌گوید: اصلاح سبک و روش زندگی مهم‌ترین عامل محافظتی در برابر بسیاری از سرطان‌هاست. به بیان دیگر برای جلوگیری از چاقی و متعاقب آن سرطان باید نحوه زندگیمان را تغییر دهیم.

ورزش و الگوی تغذیه مناسب، مهم‌ترین عواملی هستند که ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهند. در واقع، حفظ وزن متناسب در طول زندگی یکی از مهم‌ترین راه‌های مقابله علیه سرطان و دیگر بیماری‌های مزمن است که با اجتناب از مصرف غذاهایی با کالری بالا و افزایش فعالیت بدنی ممکن خواهد بود.

چاقی، از عارضه تا بیماری

بررسی محققان آمریکایی نشان داده است چاقی 24 عارضه مختلف دارد:

1ـ آرتروز: وزن زیاد سبب وارد آمدن فشار زیاد روی مفاصل می‌شود و آرتروز زودرس ایجاد می‌کند.

2ـ‌ نقرس: بالا رفتن مقدار اسید اوریک خون، باعث رسوب این ماده در مفاصل، بویژه مفصل شست پا و ابتلا به بیماری مفصلی نقرس می‌شود.

3ـ دیسک کمر: فشار ناشی از چاقی بر استخوان‌ها و مفاصل باعث دردهای سیاتیکی یا دیسک کمر می‌شود.

4ـ نارسایی تنفسی: کاهش تحرک افراد چاق و فعالیت بدنی آنها باعث نارسایی تنفسی و نفس نفس زدن آنها می‌شود.

5 ـ‌ عفونت‌های ریوی: برونشیت‌های مزمن، |ذات الریه و عفونت‌های ریوی دیگر، افراد چاق را بیشتر از لاغرها مبتلا می‌کند .

6 ـ حمله‌های آسمی: افراد چاق بیشتر گرفتار حمله‌های آسمی می‌شوند.

7ـ سنگ کیسه صفرا: بررسی‌ها نشان می‌دهد سنگ کیسه صفرا تقریباً منحصر به خانم‌های چاق است.

8 ـ بیماری قند: گرچه ابتلا به بیماری دیابت معمولا زمینه ارثی دارد، اما بیشتر افراد چاق را هدف قرار می‌دهد.

9ـ مشکلات بعد از عمل جراحی: یکی از مهم‌ترین علل عفونت که گاهی پس از جراحی‌ها اتفاق می‌افتد وجود بافت‌های چربی زیاد در مسیر زخم جراحی است.

10ـ واریس: افراد چاق بیشتر مستعد ابتلا به واریس هستند.

11ـ سرطان پستان: خطر ابتلا به سرطان پستان در افراد چاق بیشتر است.

12ـ ناباروری: یکی از علت‌های ناباروری، چاقی است.

13ـ سرطان پروستات: خطر سرطان پروستات در مردان چاق بیشتر است.

14ـ بالا رفتن چربی خون: افراد چاق بیشتر در معرض خطر چربی خون بالا قرار دارند.

15ـ تصلب شرائین: رسوب کلسترول داخل رگ‌ها باعث از بین رفتن حالت لاستیکی رگ‌ها و بیماری تصلب شرائین می‌شود.

16ـ‌افزایش فشار خون: آمار مبتلایان به فشار خون معمولا در افراد چاق خیلی بیشتر از لاغرهاست.

17ـ بزرگ شدن قلب: یکی از مشکلات ناشی از چاقی، بزرگ شدن قلب است .

18ـ نارسایی قلبی: کارکرد موثر قلب در افراد چاق کمتر است.

19ـ سکته قلبی: سکته قلبی یکی از عوارض بالا بودن وزن است.

20ـ مشکلات روانی: چاقی به بروز اختلالات روحی همچون افسردگی، بویژه در خانم‌ها منجر می‌شود.

21ـ فتق شکم: وقتی وزن بالا برود، برخی از این لایه‌ها ی دیواره شکم شکاف پیدا می‌کند و روده‌ها به زیر پوست شکم می‌آید.

22ـ کاهش متوسط سن: بررسی‌ها نشان می‌دهد هر چهار کیلو اضافه وزن یک سال از عمر انسان کم می‌کند.

23ـ خروپف در خواب: خروپف یکی از مشکلاتی است که معمولا افراد چاق به آن مبتلا می‌شوند.

24ـ ضعف جنسی: ناتوانی جنسی، بویژه در آقایان چاق بیشتر است.

پونه شیرازی / گروه سلامت