خانواده 40 هزار زندانی، بدون حمایت

برای کمک به خانواده زندانیان انجمن‌های مختلفی وجود دارد و به توانمندسازی افراد خانواده‌های زندانی می‌پردازند که انجمن حمایت از خانواده زندانیان مرکز یکی از این سازمان‌ها به حساب می‌آید.

«محسن نصیری»، مدیرعامل انجمن حمایت از خانواده زندانیان مرکز است که به مناسبت سالروز حمایت از خانواده زندانیان سراغ وی رفتیم تا درباره آسیب‌های خانواده زندانیان و نیازهای آنها گفت‌وگویی داشته باشیم.

انجمن حمایت از زندانیان از چه سالی شروع به کار کرده و در چه حیطه‌ای فعالیت می‌کند؟

انجمن حمایت از زندانیان یک موسسه عام‌المنفعه است که از سال 1320 با تصویب هیات وزیران شروع به فعالیت کرده و تا بعد از انقلاب فراز و فرود فراوانی داشته است .بعد از انقلاب و در سال 60 با توجه به اصلاحاتی که در اساسنامه صورت گرفت، این موسسه به عنوان یک موسسه خیریه و عام‌المنفعه شناخته می‌شود که رسالت اصلی آن رسیدگی به خانواده زندانیان بی‌بضاعت است.

این سازمان چه کمکی به خانواده زندانیان می‌کند؟

ما در سال جدید توانمندی خانواده زندانیان را در دستور کار خود قرار دادیم. در جلسه‌ای که با معاون رئیس‌جمهور داشتیم طرح‌هایی برای توانمندی بیشتر و سریع‌تر خانواده زندانیان بیان کردیم که بودجه مورد نیاز برای اجرای این طرح‌ها هفت میلیارد بوده است.ولی 250 میلیون تومان از طرف دولت به ما تعلق گرفت. با وجود این، ما این 250 میلیون تومان را برای توانمندسازی 650 خانواده زندانی استفاده کرده و با استفاده از این پول برای آنها اشتغالزایی کردیم.

چه تعداد خانواده زندانی تحت پوشش سازمان هستند؟

به طور کلی و طی تحقیقات انجام شده 100 هزار خانواده زندانی نیازمند در جامعه ما وجود دارد که 32 هزار نفر از آنها تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی هستند و 25 هزار نفر از این خانواده‌ها را انجمن حمایت از خانواده‌های زندانیان تحت پوشش خود گرفته است، 3 هزارنفر دیگر هم وابسته به کمک‌های سازمان‌های دیگر هستند. وقتی می‌گوییم تحت پوشش و کمک هستند به این معنی نیست که دیگر بی‌نیاز از کمک می‌شوند، بلکه این سازمان‌ها سعی می‌کنند یک رفاه نسبی را به خانواده زندانیان ببخشند.

در مجموع 60 هزار خانواده زندانیان نیازمند در جامعه تحت پوشش هستند و 40 هزار نفر دیگر آنها تحت پوشش هیچ‌گونه سازمانی نیستند که این موضوع می‌تواند باعث بروز خیلی مسائل در جامعه شود. خانواده زندانیان در جرم سرپرست خانواده هیچ دخالتی نداشتند و خودشان مبرا از گناه هستند. وقتی که سرپرست خانواده به هر دلیلی مرتکب جرمی می‌شود و به زندان می‌افتد، کسب درآمد برای خانواده به دوش دیگر اعضای خانواده است و اگر از آنها حمایت نشود ممکن است که خیلی از مشکلات در جامعه بروز پیدا کند و حتی خود خانواده‌ها هم مانند سرپرست خود برای کسب در آمد مجبور به انجام جرم شوند.

چه خدمات مشاوره‌ای به این خانواده‌ها ارائه می‌شود؟

بیشتر خدمات ما در جهت توانمندسازی خانواده زندانیان از هر لحاظ است. ما در مرحله اول بحث توانمندی فکری و فرهنگی را برای این خانواده‌ها داریم. آنها به دلیل اتفاقاتی که برایشان افتاده است سردرگم هستند و خود را غمگین و تنها احساس می‌کنند و سازمان حمایت از زندانیان با برگزاری جلسات مشاوره مختلف سعی در بالابردن اعتماد به نفس این افراد دارد.

گام بعدی بحث فراگیری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای است. کلاس‌هایی برای افراد خانواده زندانیان برگزار می‌شود و در این کلاس‌ها مهارت‌های گوناگون فنی و حرفه‌ای به آنها آموزش داده می‌شود و در پایان هر دوره از این کلاس‌ها مدرکی از طرف سازمان فنی و حرفه‌ای برای افراد صادر می‌شود. بعد هم سعی در اشتغالزایی برای آنها داریم و کمکشان می‌کنیم که بتوانند حقوق پایداری داشته باشند.

در دیگر فعالیت‌های خود بحث مستمری برای خانواده‌های بسیار نیازمند را داریم. برای بسیاری از فرزندان این خانواده‌ها کمک هزینه تحصیلی در نظر گرفته می‌شود. برای خانواده‌هایی که مشکل مسکن دارند،کمک هزینه مسکن در نظر گرفته می‌شود و کمک هزینه‌های درمانی هم برای آنها در نظر می‌گیریم.

مشاوره‌های حقوقی و قضایی را هم در اختیار افراد می‌گذاریم. همچنین مشاوره‌های روانشناختی، برای خانواده‌ها و بخصوص فرزندان این خانواده‌ها انجام می‌شود.

خانواده زندانیان با چه آسیب‌هایی رو‌به‌رو هستند؟

این افراد از اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند و به دلیل مجرم بودن یکی از افراد خانواده شان اعتماد به نفس خود را در جامعه از دست می‌دهند. زمانی که یک سرپرست خانواده به هر دلیلی مجرم شناخته می‌شود و دیگر نمی‌تواند کنار خانواده باشد، افراد خانواده احساس خلأ اجتماعی می‌کنند. پشتیبان خود را در کنار خود نمی‌بینند و احساس ترس بیشتری می‌کنند. بزرگترین آسیبی که متوجه آنها می‌شود ارتکاب جرم برای تامین معاش زندگی است. در بسیاری از موارد فرزندان در نبود پدرخود با مادرشان به مشکل برمی‌خورند به همین دلیل است که باید از آنها حمایت کرد و علاوه بر کمک‌های مادی به آنها کمک‌های معنوی مثل مشاوره و ... رساند.

شما ردیف بودجه ثابتی دارید؟

بزرگ ترین منبع درآمدی ما کمک‌های افراد خیر و نیکوکار است و دیگر منابع هم در کنار کمک‌های مردمی وجود دارد.

بودجه‌های دولتی که البته زیاد هم نیست، یکی از این منابع‌ کمک رسانی به سازمان حمایت از زندانیان است.کمک افراد حقیقی و حقوقی هم همان‌طور که گفته شد از مهم‌ترین منابع هستند .تا سال‌های قبل عوارضی به نام عوارض کمک به خانواده‌های زندانیان وجود داشت که در سال‌های اخیر این عوارض قطع شده است. انجمن حمایت از خانواده‌های زندانیان تا سال 75 از طرف دولت حمایت می‌شد و از این سال به بعد در توافقی که بین ریاست وقت سازمان زندان‌ها و سرپرست وقت کمیته حضرت امام صورت گرفت، بودجه حمایت از خانواده زندانیان به کمیته امام خمینی(ره) رسید و در آن توافق کمیته امداد امام خمینی (ره) موظف شد خانواده‌های زندانیان را تحت پوشش قرار دهد. در طول این سال‌ها خانواده‌های زندانیان از برخورد نامناسبی که در کمیته امداد با آنها می‌شد ناراضی بودند و می‌گفتند که به آنها رسیدگی نمی‌شود. در سال 90 ما به طور جدی پیگیری کردیم. با توجه به وظیفه ذاتی کمیته امداد و بودجه‌ای که به آنها تعلق می‌گیرد باید خانواده‌های زندانیان را هم مانند بی‌بضاعتان دیگر تحت پوشش قرار دهند. با پیگیری افراد از سازمان‌های مختلف توافقنامه‌ای بین سرپرست کمیته امداد و ریاست سازمان زندان‌ها صورت گرفت و در آن رسیدگی به خانواده‌های زندانیان با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.

خانواده زندانیان جرایم خاصی را تحت پوشش دارید؟

هیچ‌گونه گزینشی در تحت پوشش قرار دادن خانواده‌ها وجود ندارد. در این سازمان هیچ توجهی به نوع جرم مجرم نمی‌شود. سازمان حمایت از زندانیان فقط و فقط برای حمایت از خانواده‌های زندانیان نیازمند به وجود آمده و در این سازمان خانواده‌های زندانیان مبرا از هرگونه جرم شناخته می‌شوند. نوع جرم فرقی نمی‌کند ملاک ما نیازمند بودن است.

خانواده زندانیان چگونه می‌توانند به شما مراجعه کنند؟

دفاتر انجمن در سالن‌های ملاقات قرار دارد و خانواده‌ها اگر مشکلی دارند در زمان‌های ملاقات زندانیان می‌توانند به ما مراجعه کنند و از بدو ورود برایشان پرونده درست می‌شود و آنها را تحت پوشش خود می‌گیریم.در زندان‌ها هم به خود زندانیان اطلاع‌رسانی می‌کنیم و بسیاری از خانواده‌ها از طریق زندان به سازمان معرفی می‌شوند.

ما از افراد توانمند و نیکوکار استمداد می‌طلبیم. از سازمان‌ها و کانون‌هایی که در مساجد وجود دارند درخواست کمک داریم. ما پلی هستیم بین توان توانمند و نیاز نیازمند.

مردم می‌توانند به دفاتر ما در سطح شهر مراجعه کرده و نیاز‌های مادی و معنوی خودشان را عرضه کنند. کمک‌هایی که ما در انجمن نیازمند آن هستیم فقط کمک‌های مالی نیست و کمک‌های معنوی افراد هم می‌تواند بسیار موثر باشد در زندگی خانواده زندانیان.

غزاله مالکی / تپش (ضمیمه چهارشنبه روزنامه جام جم)