اهمیت مضاعف همکاری‌های دفاعی و امنیتی میان ایران و عراق

گرچه این سفر در پاسخ به سفر دی ماه گذشته خالد متعب یاسین العبیدی، وزیر دفاع جمهوری عراق به تهران صورت می‌گیرد اما تقارن آن با تحولات امنیتی جدید در عراق و منطقه اهمیت خاصی به این سفر داده است.

در عراق با وجود این‌که بیش از یک دهه از استقرار نظام سیاسی جدید این کشور می‌گذرد اما هنوز هم برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از شناسایی آن طفره می‌روند و برخلاف مواضع اعلامی خود همچنان از نیروهای گریز از مرکز بخصوص در مناطق سنی‌نشین به صورت‌های مختلف حمایت می‌کنند آن هم در شرایطی که این نیروها که از بقایای نظام بعثی سابق هستند، ارتباطات گسترده‌ای نیز با نیروهای تکفیری و در راس آن داعش برقرار کرده‌اند.

در این میان هرچند آمریکا در رویکرد اعلامی خود از حفظ و استمرار نظام سیاسی جدید عراق حمایت می‌کند اما در عمل هر از گاهی رفتارهایی از سوی دولت و کنگره این کشور سرمی‌زند که در صداقت مواضع اعلامی آن تردید ایجاد می‌کند.

از جمله این‌که دولت آمریکا به رغم امضای موافقت‌نامه دفاعی و امنیتی با عراق همچنان از تحویل هواپیماهای اف 16 و هلی کوپترهای آپاچی فروخته شده به عراق امتناع می‌کند و همین امر از عوامل پیشروی‌های مقطعی داعش در برخی مناطق از جمله رمادی بوده است.

همچنین در حالی که سران و مسئولان محلی و همچنین مردم استان‌های سنی‌نشین از جمله الانبار علاقه‌مند به استفاده از نیروهای حشد الشعبی برای آزادسازی مناطق خود از زیر اشغال داعش هستند اما آمریکا از این روند استقبال نمی‌کند و در چند ماه گذشته رویکرد آمریکا بر تشکیل ارتش ملی سنی مبتنی بوده است که از آن بوی تجزیه‌طلبی به مشام می‌رسید و اگر مخالفت به موقع مرجعیت، دولت و مردم عراق نبود چه بسا امکان داشت در قالب لایحه بودجه دفاعی سال آینده آمریکا ارائه کمک‌های تسلیحاتی جداگانه به سنی‌ها و کردها جنبه قانونی به خود می‌گرفت.

نتیجه‌ای که از این بخش می‌توان در خصوص لزوم گسترش همکاری‌های دفاعی و امنیتی میان ایران و عراق گرفت این است که تجربه تحولات گذشته ازافشای تلاش‌های براندازانه دولت‌های عربی گرفته تا نارو‌ زدن‌های آمریکا این واقعیت را به دولت جدید عراق فهمانده است که آنها در حوزه‌های دفاعی و امنیتی نمی‌توانند به این کشورها اطمینان داشته باشند اما برعکس جمهوری اسلامی ایران و همپیمانان منطقه‌ای آن می‌توانند تکیه‌گاه بسیار مطمئن برای این کشور برای عبور از بحران‌ها و چالش‌های نظامی و امنیتی پیش رو باشد.

در این میان گسترش روابط و همکاری‌های دفاعی از این مزیت برخوردار است که به روابط 2 کشور ابعاد رسمی می‌دهد و جلوی اتهامات و جنگ روانی مخالفان روابط 2 کشور(که همان مخالفان شکل‌گیری نظام سیاسی جدید عراق هستند) را می‌گیرد.

به لحاظ منطقه‌ای نیز چند عامل جدید به لزوم گسترش روابط و همکاری‌های دفاعی و امنیتی میان ایران و عراق اهمیت مضاعف می‌دهد:

نخست این‌که تهدیدهای نوظهور در منطقه از جمله خطر داعش و تکفیری ابعاد فرامرزی پیداکرده و با توجه به این‌که اعضای ائتلاف موسوم به ضد داعش در مبارزه خود جدی و صادق نیستند و در پی استفاده ابزاری از آن هستند لذا ایران و عراق به همراه دیگر اعضای محور مقاومت مجبورند بیش از پیش در امر مبارزه واقعی با تروریسم روی توانمندی‌ها و مزیت‌های خود حساب کنند.

دوم این‌که مخالفان محور مقاومت (که برخی از آنها همانند ائتلاف اسرائیلی و سعودی از مخالفان تبدیل تفاهم‌نامه هسته‌ای لوزان به موافقت‌نامه حقوقی هستند) در هفته‌های اخیر به تک جدیدی علیه محور مقاومت در عرصه‌های مختلف از عراق و سوریه گرفته تا یمن دست زده اند و با این اقدام فرصت‌های نوینی را برای کشورهای فرامنطقه‌ای و در راس آن آمریکا فراهم کرده اند که برای تسلیحات و سامانه‌های دفاع موشکی خود بازاریابی کنند و از این طریق زمینه‌های جدیدی برای ناامنی در منطقه فراهم کنند که مقابله با این تحرکات و خیزها ی خزنده افزایش روابط و همکاری میان اعضای محور مقاومت از جمله ایران و عراق را می‌طلبد.

احمد کاظم‌زاده - تحلیلگر خاورمیانه