میزبانی نیشابور از مهمانان خیام

قرار است امروز شهر نیشابور و آرامگاه این شاعر و منجم ایرانی همان‌طور که خودش می‌خواست گلباران شود. در این جشن مهمانانی از سراسر کشور و جهان حضور دارند و آن‌طور که مدیر اداره میراث فرهنگی نیشابور به جام‌جم می‌گوید: علاوه بر مهمانان همایش، حدود 15 هزار نفر از اهالی این شهر نیز در همایش حضور یافتند تا علاوه بر گرامی داشتن یاد و خاطره همشهری ادیب و فرهیخته خویش، اشعار طرب انگیز این شاعر نامی را با صدای گرم خواننده بزرگ کشورمان؛ شهرام ناظری بشنوند.

به گفته اعتمادی برنامه‌های متعدد سخنرانی مسئولان و فرهیختگان کشوری و استانی نیز که از روز گذشته آغاز شده، امروز عصر و پس از گلباران هوایی آرامگاه خیام، در کنار برنامه‌هایی همچون اجرای موسیقی و شعرخوانی ادامه خواهد یافت.

وی با اشاره به این‌که برگزاری همایش علمی و کارگاه‌های متعدد نقاشی، خوشنویسی و سفالگری از دیگر برنامه‌های این همایش است که امروز به اجرا درمی‌آید، می‌افزاید: پیش‌بینی می‌شود امروز نیز جمعیت زیادی از شهروندان نیشابوری، بالغ بر 10 هزار نفر در این همایش شرکت کنند.

نیشابور گرچه امروز به واسطه خیام و عطار در اذهان ایرانیان نشسته، اما این دو ابرمرد عرصه علم و ادب و آرامگاه آنها، فقط بخش کوچکی از میراث فرهنگی و تاریخی این دیار را تشکیل می‌دهد و وجود مقامات دیگری همچون فضل بن شاذان و امامزاده محروق در کنار میراث تاریخی همچون بافت تاریخی شهر و محوطه باستانی نیشابور قدیم (کهندژ) و همچنین رودخانه‌های پرآب و زلال و مناطق و روستاهای خوش آب و هوا و سرسبز، این شهر را به یک قطب گردشگری با جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی تبدیل کرده که تاکنون آنچنان که شایسته است، معرفی نشده و از این ظرفیت بزرگ برای شکوفایی و رونق آن استفاده‌ نشده است.

مدیر اداره میراث فرهنگی نیشابور، بی‌توجهی به این مهم در دوره‌های گذشته و نبود زیرساخت‌های گردشگری در این شهرستان را از جمله موانع توسعه گردشگری عنوان می‌کند و می‌گوید: این شهر با این‌که در سال، حدود 8 میلیون گردشگر دارد، اما هنوز یک هتل هم ندارد و فقط با 4 مهمانسرایی که در مجموع 200 تخت دارد، پذیرای مهمانان خود است.

اعتمادی البته اذعان می‌کند که بخش بزرگی از این جمعیت 8 میلیونی، مسافران و گردشگران مذهبی ایرانی و خارجی هستند که در مسیر سفر به مشهد، از اماکن مذهبی نیشابور همچون امامزاده محروق و قدمگاه امام رضا(ع) بازدید می‌کنند و به‌طور متوسط3 الی 4 ساعت در نیشابور می‌مانند و از اماکن تاریخی و تفریحی آن استفاده می‌کنند.

وی با بیان این‌که در یکی دو سال اخیر کارهای زیادی در جهت معرفی ظرفیت‌های گردشگری نیشابور و آماده‌سازی زیرساخت‌های آن انجام شده است، می‌افزاید: البته آماده سازی این زیرساخت‌ها فقط ایجاد چند کمپینگ، پارکینگ و سرویس‌های بهداشتی بوده، به‌طوری که در سال‌های اخیر چندین میلیارد تومان در این زمینه صرف شده، اما هنوز در بخش اقامت مشکل داریم، زیرا ساخت هتل به سرمایه‌گذار بخش خصوصی نیاز دارد که تا سال گذشته کسی به این حوزه ورود پیدا نکرد.

اعتمادی استقبال نکردن بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در زمینه ساخت واحدهای اقامتی را نبود توجیه اقتصادی به‌دلیل نزدیکی نیشابور به مشهد و هزینه بسیار زیاد ساخت هتل عنوان و خاطرنشان می‌کند که خوشبختانه در سال گذشته 2 سرمایه‌دار خواستار احداث هتل در نیشابور شده و مجوزهای لازم را دریافت کردند و ساخت این هتل‌ها اکنون با پیشرفت 20 و 30 درصد در حال انجام است. ضمن این‌که درصددیم تا اقامتگاه‌های بوم‌گردی را در مناطق روستایی و روستاهای هدف گردشگری نیشابور راه‌اندازی کنیم که هم برای گردشگران ارزان‌تر تمام می‌شود و هم راهی است برای رفع کمبود واحدهای اقامتی، زیرا اگر مشکل اقامت حل شده و میزان اقامت مسافر نیز به چند شب افزایش یابد، می‌توان شاهد رشد و رونق اقتصادی منطقه بود.

به گفته وی، در این صورت بسیاری از مسافران شهر مشهد نیز که اکنون فقط بازدیدی یک یا نیم روزه از نیشابور دارند، در این شهر اقامت خواهند داشت که این امر از انباشت مسافر در مشهد و شلوغی بیش از حد این شهر نیز خواهد کاست.

نیشابور را بهتر بشناسیم

شهر نیشابور گرچه در دوره ساسانیان و به فرمان شاپور اول تأسیس شد، اما سابقه سکونت و تمدن در آن طبق کاوش‌های باستان‌شناسی به هزاره سوم قبل از میلاد می‌رسد. این شهر در 2 دوره طاهریان و سلجوقیان پایتخت ایران و در دوره‌های متوالی تا پیش از حمله مغول پایتخت خراسان بزرگ بود.

نیشابور همچنین در قرن یازدهم میلادی با 125 هزار نفر جمعیت، یکی از 10 شهر بزرگ و پرجمعیت جهان به‌شمار می‌رفت و هشتمین رتبه را به خود اختصاص داده بود. از این شهر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مراکز علم و تمدن و فرهنگ اسلامی در دوران قرون وسطی و دوران طلایی اسلام نیز یاد می‌شود. این مرکزیت، وفور نعمت، جمعیت فراوان، عمارت‌های باشکوه، کاروانسرا‌های متعدد، رونق تجارت، کثرت مدارس، خانقاه‌ها، مساجد و کلیساها را نیز برای این شهر همراه داشت، گرچه همه این شوکت و عزت با حمله مغول و پس از چند زلزله ویرانگر نیست و نابود شد و اکنون آنچه از نیشابور کهن باقی مانده، محوطه‌ای باستانی و تخریب شده به نام کُهَندِژ به وسعت 4500 هکتار، در جنوب شرقی شهر کنونی نیشابور است که از دیرباز عرصه کاوش‌های بسیار باستان‌شناسان ایرانی و خارجی بوده است.

مدیر اداره میراث فرهنگی نیشابور با اشاره به این‌که بخش‌هایی از این محوطه باستانی به نام شادیاخ و به مساحت 26 هکتار از سال 78 مورد کاوش قرار گرفته است، می‌گوید: این منطقه اکنون به سایت موزه تبدیل شده و گردشگران و علاقه‌مندان می‌توانند از آن و آثار تاریخی به‌دست آمده از محوطه که در موزه نگهداری می‌شود، بازدید کنند.

اعتمادی با برشمردن جاذبه‌های متعدد نیشابور امروزی می‌افزاید: علاوه بر محوطه باستانی کهندژ و آرامگاه‌های خیام، عطار، کمال‌الملک، یغمای نیشابوری، مسجد جامع (مربوط به دوره تیموریان) و دهکده چوبین، بافت قدیمی شهر نیز که درون نیشابور امروزی قرار دارد و قدمت آن به دوران تیموری و صفویه برمی‌گردد، از دیگر جاذبه‌های تاریخی فرهنگی نیشابور است که قدیمی‌ترین بازار استان خراسان و تعداد زیادی کاروانسرا، آب‌انبار و حمام قدیمی درون این بافت قرار دارد.

وی آرامگاه امامزاده محروق (از نوادگان امام سجاد(ع))، قدمگاه (جای پای امام رضا(ع) هنگام عبور از نیشابور)، آرامگاه بانو پسنده (میزبان امام رضا(ع) در زمان هجرت به توس)، آرامگاه بانو شطیطه (بانویی که پس از فوت، امام موسی کاظم(ع) بر پیکرش نماز خواند) و فضل بن شاذان (دانشمند بزرگ جهان اسلام که دوران 4 امام را درک کرده و امام حسن عسکری(ع) درباره‌اش گفته خوشا به حال اهل خراسان که شخصیتی چون شاذان دارند) نیز از جاذبه‌های مذهبی نیشابور است.

این کارشناس مسئول وجود ده‌ها رودخانه دائم که از دامنه‌های بینالود سرچشمه می‌گیرد و باعث ایجاد باغ‌های سرسبز و انبوه شده و همچنین ده‌ها روستای هدف گردشگری در مسیر این رودخانه‌ها، 2 منطقه حفاظت شده رئیسی و حیدری و منطقه کویری در جنوب نیشابور را نیز از جاذبه‌های طبیعی این شهرستان عنوان کرده و یادآور می‌شود: گرچه در گذشته اقدام چشمگیری برای معرفی نیشابور و جاذبه‌های آن نشد، اما در یکی دو سال اخیر اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته، به طوری که برگزاری جشنواره‌هایی که تعدادشان نیز کم نیست، همچون روزهای بزرگداشت عطار (28 اردیبهشت)، خیام (25 فروردین)، فضل بن شاذان (مهرماه)، سالروز ورود امام رضا به نیشابور ( دهم تیرماه) و جشنواره‌های برداشت ریواس و آلوی خرو، فرصتی را فراهم کرده تا در زمینه کل جاذبه‌های شهرستان اطلاع‌رسانی کنیم که این امر از طریق چاپ و توزیع انواع بروشور، پوستر و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در سطح شهر انجام می‌شود. ضمن این‌که چند سایت گردشگری نیز توسط نهادهای شهرداری، فرمانداری و دانشگاه‌های نیشابور راه‌اندازی شده که امیدواریم با این اقدامات، شاهد اتفاقات خوبی در سال‌های آینده در عرصه گردشگری نیشابور باشیم.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران