بازیگری بزرگ، انسانی بزرگ​تر

به گزارش جام‌جم، شب آقای بازیگر -عزت‎الله انتظامی-اگرچه غایب بزرگی داشت و خود انتظامی به دلیل بستری بودن و مشکلات تنفسی حاد، نتوانست در آن حضور پیدا کند اما این باعث نشد تا چهره‌های سرشناس فرهنگی و هنری برای او سنگ تمام نگذارند.

در این مراسم، داریوش مهرجویی کارگردان سینما و کسی که در فیلم‌های بسیاری مانند «گاو»، «آقای هالو»، «پستچی»، «دایره مینا»، «اجاره نشین ها»، «هامون» و «بانو» سابقه همکاری با انتظامی را داشته است، گفت: در مورد عزت‌الله انتظامی خیلی چیزها می‎توانم بگویم، از سال 45 یا 46 من با او شروع به کار کردم و در این مدت علاوه بر کارهای مشترکی که با هم می‌کردیم دوست صمیمی و خانوادگی هم بوده‌ایم. از همان اول که عزت‌الله انتظامی را دیدم شیرینی و چهره متفاوتش برایم جالب بود.

مهرجویی به همکاری‌اش در فیلم «گاو» با عزت‌الله انتظامی اشاره کرد و افزود: وقتی موضوع ساخت فیلم «گاو» پیش آمد، من با عزت الله انتظامی که کاراکتر اصلی آن فیلم بود و همین طور با علی نصیریان، پرویز فنی‌زاده، جمشید مشایخی، مهین شهابی و... آشنا شدم. در واقع از طریق آقای ساعدی من با عزت‌الله انتظامی و گروهش آشنا شدم و خود ساعدی را از زمانی که در آمریکا بودم، می‌شناختم و مناسباتی با هم داشتیم و وقتی که به تهران آمدم رفت و آمدمان خیلی بیشتر شد و فیلمنامه «گاو» به وجود آمد و ساعدی من را به بچه‌های تئاتر سنگلج معرفی کرد که در آن زمان بهترین تئاترها در آنجا اجرا می‌شد.

این کارگردان ادامه داد: در مورد بازی انتظامی در «گاو» باید بگویم که عمیقا در نقش خودش فرو رفته بود و به نظر من یکی از بهترین اجراهای سینمایی‎اش بود، کما این‌که اخیراً که این فیلم در پاریس پخش شد، بسیار مورد استقبال قرار گرفت حتی شاید خیلی بیشتر از اجرایش در تهران، و در آنجا چند روزنامه و مجله این فیلم را یکی از شاهکارهای سینمایی جهان معرفی کردند که بخش مهمی وامدار عزت‌الله انتظامی و بازی‌اش است.

مهرجویی بیان کرد: کار عزت بسیار درخشان بود. یادم هست سفری بود که دو سه روزی به عوامل زمان دادیم تا به تهران بیایند و استراحت کنند ولی عزت نیامد و آنجا ماند. حتی یادم می‌آید در آن دوره برای تمرکز بیشتر روی نقشش گاهی اوقات در طویله روستا زندگی می‌کرد.

از اینجا به بعد البته مهرجویی خاطراتش را با شوخی‌هایی درباره انتظامی که در مراسم نبود، ادامه داد و موجب خنده و تشویق حاضران شد. شوخی‌های مهرجویی با انتظامی ریشه‌ای قدیمی دارد و ویدئوهای زیادی از شوخی‌های این دو با هم، در فضای مجازی موجود است.

این کارگردان به خاطرات همکاری با انتظامی در فیلم «آقای هالو» هم اشاره و عنوان کرد: او با بازی در دو نقش در این فیلم بسیار خوش درخشید و اتفاقا نقش دلال خیلی مناسبش بود و همین موضوع منبع الهام من شد برای نوشتن «اجاره‎نشین‌ها» و عباس آقا سوپر گوشت؛ کارمان را همین‌طور با فیلم‎های دیگر ادامه دادیم. مثلا «دایره مینا» و بعد از انقلاب هم «اجاره نشین‎ها»، «هامون»، «بانو» و....

مهرجویی در پایان صحبت هایش گفت: بعدها در کاری به نام «بیا تا برویم» نقشی برایش نوشتم که خودش بسیار علاقه نشان داد، ولی به فیلم اجازه ساخت ندادند. این کار، اثری بود هم ردیف هامون با درون مایه فلسفی و عرفانی. به او گفتم که عزت من نقش اصلی این فیلم را برای تو نوشته‌ام که نقش آدمی عرفانی و مذهبی است که از کربلا بر می‎گردد و تجربه خیلی عجیب و غریبی دارد و نگاهش نسبت به خودش، وجود، دنیا و... تغییر می‌کند و در مرز شک و یقین است. امیدوارم که روزی به این فیلم اجازه ساخت بدهند و بتوانیم مجددا شاهد هنرنمایی عزت‌الله انتظامی باشیم.

مسعود کیمیایی دیگر کارگردان سینمای ایران هم به عنوان سخنران بعدی این مراسم بیان کرد: من فقط یک فیلم با عزت‌الله انتظامی ساختم ولی سر همان یک فیلم چون با هم در سفر بودیم زیاد همدیگر را می‌دیدیم. به نظر من انتظامی در کار خودش مرد بزرگی‌ است، من به اندازه داریوش با او خاطره ندارم و زیاد ایشان را نمی‎شناسم اما آن قدری که می‎شناسم از او پاکی دیدم و می‌توانم بگویم انسانی است فوق‎العاده.

محمود دولت آبادی نویسنده نیز در این برنامه به سخنرانی پرداخت و به خصوصیات اخلاقی انتظامی اشاره کرد. پری صابری کارگردان تئاتر هم به عنوان دیگر سخنران این برنامه، با یادآوری برخی خاطرات قدیمی گفت: عزت الله انتظامی از اولین نگاه برای من جلوه یک بازیگر بسیار درخشان را داشت، کم کم که با او بیشتر آشنا شدم شرافت او و وابستگی‎اش به تئاتر مرا به شدت تحت تاثیر قرار داد.

او با اشاره به خاطره‌ای از تئاتر «کرگدن» ادامه داد: به خودی خود در وجود عزت یک مایه طنز وجود دارد و از آن طرف وقتی هم که نقش جدی بازی می‎کند، قدرتمند ظاهر می‎شود. موقعی که نمایش «کرگدن» را اجرا می‌کردیم که جنبه‌های سیاسی ـ انتقادی هم داشت، جمله‌ای بود که او به هر شکلی بیان می‌کرد،چه نجوا می‌کرد و چه فریاد می‌زد مردم آنقدر تشویقش می‌کردند که نمی‌توانست ادامه دهد. فکر می‌کنم که در تمام طول زندگیش این عشق به تئاتر را که برایش مقدس بود حفظ کرد. او عزت بزرگ بازیگران و هنرمندان تئاتر است و جایش امشب اینجا خیلی خالی ا‌ست.

ایرج راد مدیرعامل خانه تئاتر هم در این مراسم بیان کرد: من افتخار می‌کنم که سر کلاسی نشستم که با وجود 21 سال اختلاف سنی با عزت الله انتظامی در دانشگاه تهران با او همکلاس بودم. من از مردی می‎گویم که وقتی با تمام بزرگواری و توانمندی‌اش می‌خواست به روی صحنه برود به خود می‌لرزید، توکل می‌کرد و وقتی روی صحنه می‌رفت، می‌درخشید و تأثیرگذار بود.

او با طرح این سوال که چرا با افتخاراتمان اینگونه رفتار می‌کنیم، گفت: در جاهایی که لازم است به دیگران کمکی شود چه مالی و چه معنوی، عزت‌الله انتظامی پیش قدم است. درباره عزت‌الله انتظامی در این مختصر نمی‌توان صحبت کرد، ولی آنچه که مهم است این است که انتظامی همانطور که یک بازیگر بزرگ است یک انسان بزرگ نیز هست.

پرویز پرستویی به عنوان دیگر سخنران شب انتظامی گفت: من در عرصه سینما و تئاتر برای خودم پنج نفری تعریف کرده‎ام که رأس آن عزت الله انتظامی است و چهار استاد دیگر علی نصیریان، محمد علی کشاورز، داوود رشیدی و جمشید مشایخی هستند. پرستویی اظهار کرد: من و استاد انتظامی قبل از این‌که با هم کار هنری مشترکی بکنیم به یک سری فعالیت‌های اجتماعی وارد شدیم که بنده در رکاب ایشان بودم. من تنها یک بار در فیلم «دیوانه‎ای از قفس پرید» افتخار همکاری با ایشان را داشتم و آنجا تازه معنای بازیگری را فهمیدم. آن دوره همکاری، شب‌ها و روزهای پر افتخار زندگی من بوده و هست.

پرستویی درباره خصوصیت‌های عزت‌الله انتظامی هم چنین گفت: او خیلی جوانان را تشویق می‌کند و اگر جوان مستعدی ببیند که خوب کار می‌کند به هر طریق پیدایش می‌کند و به او می‌گوید که چه کاری باید بکند و بنده یکی از این آدم‌ها بودم. ایشان بیش از هر چیز به من «نه» گفتن را آموخت. من هیچ ادعایی در عرصه بازیگری یا هیچ چیز دیگری در زندگی ندارم به جز نه گفتن. این نه گفتن خیلی سخت است مخصوصا در عرصه سینما، ولی استاد انتظامی به من آموخت که به کار حال حاضرم فکر کنم نه به آینده و کارهای بعدی و به من می‌گفتند که از خودت مراقبت کن، بازیگر خوب بودن تنها مهم نیست بلکه انسان بودن مهم است.

در این برنامه عزت‌الله انتظامی که در بیمارستان بود و حالش کمی مساعد شده بود توانست به صورت تلفنی با حاضران سخن بگوید. او در این ارتباط تلفنی گفت: با تمام علاقه و عشقی که داشتم تا دور هم جمع شویم و من از محضر همه استفاده کنم ولی گرفتاری برایم پیش آمد و ناچار شدم به بیمارستان بیایم و هنوز هم در بیمارستان هستم؛ از تک تک کسانی که زحمت کشیدند و برای من آمدند عذرخواهی می‌کنم و دست تک تکشان را می‌بوسم.

در شب عزت‌الله انتظامی قسمت‎هایی از مستندی ساخته غزاله سلطانی به نمایش درآمد و کتاب «من عزتم، بچه سنگلج» رونمایی شد.