تفاهم لوزان تاریخی است

«roll back» یک برچیدن ساده نبود؛ بلکه مثلا باید کارخانه غنی‌ سازی نطنز با خاک یکسان و در زمین آن کشاورزی می‌شد و همه مهندسان و کارشناسان هسته‌ای تغییر شغل می‌دادند.

به خاطر داریم که اوباما سال گذشته در جمع لابی صهیونیست‌ها در واشنگتن اعلام کرد اگر می‌توانستیم حتی پیچ و مهره‌های برنامه هسته‌ای ایران را باز می‌کردیم و یادمان نرود که هر روز و هر شش ساعت یک بار از همه گزینه‌های روی میز و به عبارت روشن‌تر از تهدید نظامی ایران سخن می‌رفت حال در این شرایط تفاهمی صورت گرفته که البته مهم و تاریخ‌ساز است.

گرچه تا حصول توافق نهایی تا دهم تیر باید صبر کرد، ولی تا اینجا هم کار بزرگی انجام شده است که فهرست آن به این شرح است:

1ـ دانش هسته‌ای در ایران به رسمیت شناخته شد.

2ـ غنی‌ سازی اورانیوم در حد نیاز کشور مورد قبول جهانی واقع شده است.

3ـ تحقیق و توسعه هسته‌ای به قوت خود باقی خواهد ماند.

4ـ تحریم‌های آمریکایی ـ اروپایی و بعضا سازمان مللی مربوط به برنامه هسته‌ای لغو خواهد شد.

تا اینجا به آنچه خواسته‌ایم رسیده‌ایم، اما این هم درست که کیفیت سقف ندارد. شاید این‌که در فردو بحث غنی‌سازی نخواهیم داشت، ناخوشایند نماید، اما نکته آن است که فردو وقتی ساخته شد که نطنز مورد تهدید نظامی قرار گرفت.

پس هر آینه این تهدید منتفی شود، نطنز به اعتبار و اهمیت خود باقی است. پس مساله ما اصل «غنی‌سازی» است و فرقی نمی‌کند که در نطنز باشد یا فردو.

در عین حال پالایشگاه نیروگاه آب سنگین اراک نیز باز طراحی خواهد شد و بدون نیاز به پسماند هسته‌ای به فعالیت ادامه خواهد داد.

این نکات به معنی انکار محدودیت‌های اعمال شده بر برنامه هسته‌ای ایران نیست، اما یادمان نرود که بخشی از گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چند سال اخیر برای اثبات این مهم بود که تحریم‌ها خللی در اراده هسته‌ای ملت ایران وارد نمی‌کند.

بنابراین حال پس از اثبات این مهم می‌توانیم و عاقلانه است که فعالیت‌های هسته‌ای را در حد نیازهای کشور محدود کنیم.

باز هم تاکید می‌کنیم که کیفیت سقف ندارد، البته که اگر تعداد سانتریفیوژها و سطح غنی‌سازی و فعالیت کارخانه اراک و سایت فردو کما فی‌السابق ادامه می‌یافت، بهتر بود و شرکت‌های بین‌المللی در برنامه‌های هسته‌ای ایران مشارکت می‌کردند، از آن هم بهتر بود، اما در نگاهی واقع‌بینانه باید بپذیریم که روند بازگشت ایران به بازار هسته‌ای بین‌المللی قدری زمانبر است.

مهم‌ترین نکته آن که دانش هسته‌ای و ابزار بسیار مهم آن یعنی تحقیق و توسعه همچنان به عنوان موتور پیشرفت هسته‌ای کشور دست نخورده باقی می‌ماند (ولو محدود شده باشد). دستاورد نقد مذاکرات هسته‌ای ایران فعلا اعلان شفاف بودن، قانونی بودن و محق بودن ایران است. جمهوری اسلامی ایران بار دیگر ثابت کرد در مسائل جهانی یک «راه‌حل» است نه یک مشکل.

الگوی هسته‌ای ایران راهگشای دیگر ملل در استفاده صلح‌آمیز از برنامه هسته‌ای است. چنان‌که با حفظ رژیم عدم اشاعه هم می‌توان از دانش هسته‌ای برخوردار بود؛ حقی که چند دهه به بهانه جلوگیری از اشاعه بمب هسته‌ای از بسیاری از ملت‌ها دریغ شده است؛ خلاصه این‌که علم قدرت است و ورود به باشگاه قدرت، تمهیداتی لازم دارد که صبوری یکی از آنان است.

عزیز شاه‌محمدی - سردبیر