کاهش غافلگیرکننده قیمت نفت؛ توطئه سیاسی یا تقدیر بازار

هرچند برخی کارشناسان نفتی برهم خوردن توازن عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت و ورود نفت شیل‌ نفتی را علت آن می‌دانند. خرداد 93 روزهای طلایی برای کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی بود، زمانی‌که قیمت نفت تا 115 دلار نیز بالا رفت و شاید هیچ‌کس باور نمی‌کرد قیمت این کالای اساسی تا 40 دلار هم پایین بیاید. اما پس از این افزایش‌های ماه‌عسل‌گونه، قیمت نفت به تدریج روند کاهشی خود را آغاز کرد. تحلیلگران، اشباع بازار به علت سرازیر شدن نفت لیبی و عراق و همچنین افزایش تولید عربستان را علت کاهش قیمت نفت عنوان می‌کردند. تنش‌های ژئوپلتیکی هرازگاهی تکانی به بازار می‌داد و قیمت‌ها اندکی بالا می‌رفت، اما چشم‌انداز بازار کاهشی بود.

باوجود اشباع بازار، آمریکا پس از 40 سال دروازه‌های صادرات نفت خود را گشود و نفت تولیدی خود را که به نفت شیل معروف است روانه بازار کرد که این اقدام خود عاملی برای فشار بیشتر به قیمت نفت بدل شد. در این میان، تمام چشم‌ها به نشست اوپک در بیست و هفتم نوامبر 2014 (ششم آذر) دوخته شده بود تا با کاهش سقف تولید خود به روند کاهشی قیمت نفت پایان دهد، اما نشانه‌ها از کارشکنی عربستان در این زمینه خبر می‌داد. این‌بار عربستان با همدستی کشورهای هم‌پیمان خود در حاشیه خلیج‌فارس مانع اجماع عمومی اعضای این سازمان برای کاهش سقف تولید خود شد و نشست اوپک با تنش بسیار به پایان رسید. عربستان با توجیه این‌که با ورود نفت شیل آمریکا و افزایش صادرات کشورهای غیراوپکی نظیر روسیه و مکزیک، به منظور حفظ سهم بازار، نباید سقف تولید را کاهش داد، مانع کاهش تولید نفت اوپک شد.

قیمت نفت به دنبال این تصمیم اوپک به کمترین قیمت در پنج سال گذشته سقوط کرد. البته در این میان سیاست سکوت ایران نیز تعجب همگان را برانگیخت تا جایی که برخی کارشناسان معتقدند دستگاه نفتی کشور در استفاده از ظرفیت‌های کشور برای مقابله با سقوط قیمت‌ها با جدیت عمل نکرد.

با این حال تحلیلگران بسیاری معتقدند که کاهش قیمت نفت، برنامه‌ای از پیش تعیین شده با توطئه و همدستی عربستان و آمریکا بوده است تا به ایران و روسیه فشار وارد کنند. البته تلاش‌های عربستان به افزایش تولید و تاثیر بر نشست اوپک محدود نشد، این کشور در ماه مارس به منظور کسب سهم بیشتر در بازار قیمت نفت سبک خود را بشکه‌ای 30.2 دلار کاهش داد که بیشترین کاهش طی 14 سال اخیر به شمار می‌رفت.

پس از آن عراق، کویت و ایران نیز قیمت نفت خود را برای فروش در ماه مارس به بازارهای آسیا کاهش دادند که نشان از رقابت برای حفظ سهم از بازار داشت؛ رقابتی که تا به امروز ادامه دارد و به احتمال بسیار در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت. تحت‌تاثیر چنین اقدامی دولت قیمت نفت در بودجه 94 را کاهش داد و تلاش دارد با اتکا به درآمدهای مالیاتی و پیاده‌سازی اصول اقتصاد مقاومتی کشور را اداره کند.