لبخند عالی‌قاپو به مسافران نوروزی

با نزدیک شدن به ایام نوروز، آمار ورود گرشگران داخلی به شهر اصفهان رو به فزونی می‌رود، زیرا این شهر به‌دلیل وجود آثار تاریخی شاخص و متعدد از قدیم یکی از مقاصد مهم و پربازدید گردشگران بوده است؛ اما در چند سال اخیر بسیاری از این بناها به دلیل کهنگی و فرسودگی زیر تیغ جراحی مرمت رفته و در میان داربست‌های فلزی محصور شده است. عمارت‌های چهلستون، هشت بهشت، عالی‌قاپو و مسجد امام از جمله این آثار است که مرمت آنها از چند سال پیش آغاز شده و همچنان ادامه دارد. این بناها گاهی به روی گردشگران باز و گاهی بسته می‌شود و گرچه تلاش هرساله مسئولان میراث فرهنگی اصفهان باز شدن این بناها در ایام پربازدید نوروز بوده است، با این حال دو عمارت عالی‌قاپو و هشت بهشت سال گذشته پذیرای مسافران نوروزی نبود (البته طبقه دوم عمارت هشت بهشت از حدود ده سال پیش به‌دلیل تعمیرات تعطیل شده است). امسال هم این بناها نمی‌تواند در آستانه سال نو با ظاهری خوشرنگ و لعاب خود را به گردشگران نوروزی نشان دهد، با این حال و به گفته مسئولان میراث فرهنگی این استان، مرمت‌ اضطراری (مقطعی) و تمیزکاری و پاکسازی این مجموعه‌ها و دیگر بناهای استان از یک ماه پیش آغاز شده و طی دو سه روز آینده به پایان می‌رسد تا شرایط بازدید برای گردشگران در ایام نوروز فراهم شود.

یک کارشناس مسئول در سازمان میراث فرهنگی اصفهان درباره روند مرمت کاخ عالی‌قاپو به جام‌جم گفت: کار مرمت ایوان این بنا در سه مرحله برنامه‌ریزی شده بود که دو مرحله آن تا پایان امسال به پایان می‌رسد و قرار است محوطه کارگاه آن نیز به نحوی جمع و جور شود که مردم بتوانند از دو سوم فضا برای بازدید استفاده کنند.

شهرام امیری با اشاره به این‌که داربست‌های این عمارت نیز به حداقل رسیده و 80 درصد آن جمع‌آوری شده است، افزود: امسال دو بخش جدید به این عمارت اضافه شده که مسافران می‌توانند برای نخستین‌بار از آن بازدید کنند. اول اتاق معرفی است که مانیتوری در آن نصب است و فیلمی از مراحل ساخت و مرمت بنا را برای مردم به نمایش می‌گذارد و دوم آماده‌سازی مسیر ارتباطی این کاخ به دولتخانه صفوی موسوم به «راه شاهی» است که معماری آن شبیه سی‌وسه پل و حدود 150 متر طول دارد و در حال مرمت و آماده‌سازی است و تا عید افتتاح و آماده تردد و بازدید مردم خواهد شد.معاون میراث فرهنگی استان اصفهان نیز درباره زمان مرمت کامل ایوان عالی‌قاپو گفت: مرمت ایوان این بنا تا خرداد سال 94 به پایان رسیده و داربست‌های آن جمع خواهد شد.ناصر طاهری با اشاره به این‌که مرمت ایوان شامل مرمت کف ایوان، مقاوم‌سازی و استحکام بخشی ستون‌های چوبی و مرمت تزئینات چوبی زیر سقف و استحکام بخشی سازه چوبی دو پوش ایوان است، ‌افزود: هزینه مرمت ایوان مبلغی بالغ بر یک میلیارد و 300 هزار تومان برآورد شده است.

رهایی چهلستون از قید داربست‌ها؛ 2 سال دیگر

چهلستون یکی دیگر از بناهای ارزشمند اصفهان است که در حال مرمت و دربند داربست‌هاست. مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به این‌که ایوان این بنا نیز در حال مرمت اصولی است که کار در ایام نوروز متوقف شده و از شانزدهم فروردین دوباره آغاز می‌شود، گفت: از آنجا که ایوان این بنا بسیار بزرگ‌تر از ایوان عالی‌قاپو و حدود 700 متر است، به دلیل ایجاد رفاه برای بازدیدکنندگان مرمت آن مرحله به مرحله انجام می‌شود، به‌طوری که اکنون فضا برای بازدید آماده است.

امیری با بیان این‌که مرمت ایوان شامل دو بخش استحکام بخشی و مرمت تزئینات است که به ترتیب و در هر بخش از ایوان انجام می‌شود، افزود: کار بازسازی نقاشی‌های تالار اصلی عمارت نیز که از دو سال پیش شروع شده بود، تا آخر سال به طور کامل به پایان می‌رسد.

به گفته وی، اکنون بخش کمی از این بنا و حدود 10درصد آن در حصار داربست‌هاست.

در همین زمینه چندی پیش مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با اشاره به این‌که براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته در زمینه مرمت بنا، بناهای تاریخی شاخص اصفهان تا دو سال آینده از بحران خارج می‌شود، به تسنیم گفته بود چهلستون از نظر سقف و سازه‌های بام، مشکلات اساسی داشت و می‌توان گفت در ۵۰ سال گذشته اقدامات ویژه‌ای برای ترمیم آن صورت نگرفته بود. زیر سقف وآرایه‌‌های این سازه چوبی با ریزش مواجه شده و ممکن بود این مشکل به بقیه بنا و تزئینات انتقال یابد.به گفته فریدون اللهیاری، این پروژه حدود پنج میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و با توجه به قول‌ها و اعتباراتی که در پایگاه‌های جهانی سازمان میراث فرهنگی پیش‌بینی شده، حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار به آن افزوده می‌شود.

وی با اشاره به بازدید رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور از عمارت چهلستون یادآور شد: از ابتدای سال دغدغه مرمت چهلستون را داشته‌ایم تا این‌که در پاییز امسال در بازدید سلطانی‌فر و استاندار اصفهان از چهلستون، تصمیم بر این شد که پروژه مرمت آن شروع شود و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور نیز حمایت جدی برای مرمت این بنا و پرداخت اعتبارات بدون وقفه را اعلام کرد که به این ترتیب و با برنامه‌ریزی اصولی و تخصیص اعتبارات لازم، مرمت کامل این پروژه در دو سال آینده به پایان می‌رسد.

هشت بهشت امسال هم تعطیل است

یکی دیگر از عمارت‌های در حال مرمت و البته پربازید اصفهان، هشت بهشت است که طبقه دوم آن چند سالی است به روی گردشگران بسته شده است.

امیری، کارشناس مسئول میراث فرهنگی اصفهان دراین باره به جام‌جم گفت: در طول تاریخ بویژه در دوران قاجاریه به تزئینات این عمارت در طبقه دوم آن آسیب‌های جدی وارد شده است. از همین‌رو میراث فرهنگی برای حفاظت از تزئینات باقیمانده تصمیم گرفته که این بخش به تناوب تعطیل شده یا بازدید از آن به حداقل برسد. امسال نیز برنامه‌ای برای بازگشایی آن وجود ندارد، زیرا ورود حجم عظیمی از مسافران در ایام نوروز به این عمارت، بی‌شک در این شرایط آسیب‌های زیادی به آن وارد خواهد کرد.

وی درباره منارجنبان نیز یادآور ‌شد که از حدود ده سال پیش و برای حفاظت از منارهای این بنا، ورود مردم به منارها و تکان دادن آنها ممنوع شده است و فقط یک نفر از میراث روزانه دو یا سه بار در روز و در اوقات مشخص به تکان دادن آن برای تماشای مردم اقدام می‌کند، زیرا در ایامی همچون نوروز روزانه حدود 11 هزار نفر از این اثر بازدید می‌کنند که اگر به همین میزان منارها تکان بخورد، بی‌شک اگر منارها از بتون هم باشد، در مدت کوتاهی اثری از آنها باقی نخواهد ماند.

امیری یادآور ‌شد که اکنون 150 نفر راهنمای گردشگری توسط میراث فرهنگی در حال آموزش هستند تا در ایام نوروز مسافران و گردشگران این استان را راهنمایی کنند.در همین حال مدیر موزه‌ها و بناهای تاریخی شهرستان اصفهان نیز یادآور شد که پاکسازی بناهای تاریخی استان اصفهان در راستای ارائه خدمات هر چه بهتر به گردشگران نوروز از اواخر بهمن آغاز شده و تا بیست و سوم اسفند به طول خواهد انجامید.

روح‌الله سیدالعسگری مرمت اضطراری بناهای تاریخی، پاکسازی کاشی‌ها، تعویض لامپ‌های فرسوده و رنگ‌آمیزی بخش‌های مختلف بناهای تاریخی را از جمله اقدامات زیباسازی در آستانه نوروز 94 ذکر کرده و یادآور ‌شد: بیش از 60 بنای تاریخی و جاذبه گردشگری توسط اداره کل میراث فرهنگی در سطح استان برای بازدید گردشگران آماده‌سازی می‌شود.

گفتنی است به‌دلیل مشکلات زیاد و غیرقابل انکار میراث فرهنگی اصفهان در بخش مرمت، رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به این استان، 40 میلیارد تومان به بخش میراث فرهنگی اصفهان طی سال‌های 94 و 95 اختصاص داد.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران