تب داغ خواننده شدن

این علاقه‌مندی که بیشتر هم در حوزه موسیقی پاپ رخ می‌دهد، بیش از هر چیز فضایی را می‌طلبد تا آنها که فکر می‌کنند صدای خوشی دارند و ستاره‌هایی هستند که فرصتی برای بروز استعدادهایشان نیافته‌اند، خود را محک بزنند و ببینند تصوراتشان تا چه حد درست است.

«هزار صدا» برنامه‌ای است که این امکان را فراهم کرده تا عشق خوانندگی‌ها روی صحنه بروند و در مقابل کارشناسان موسیقی خود را محک بزنند و از آنجا که کارشناسان حاضر در این برنامه اغلب چهره‌های شناخته شده عرصه موسیقی هستند جذابیتی دوچندان برای مخاطب و گروه‌های جوان دارند. این برنامه پیش از این با مدیریت آرش نصیری در فرهنگسرای ارسباران و حالا هم دومین و چهارمین شنبه هر ماه در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.

هفته جاری در تازه‌ترین نشست «هزار صدا» حسام‌الدین سراج خواننده موسیقی ایرانی و مهران مهرنیا آهنگساز و تنظیم‌کننده در این برنامه حضور پیدا کرده و گروه‌های شرکت‌کننده را مورد ارزیابی قرار دادند. در این برنامه پنج گروه موسیقی ایرانی روی صحنه رفتند. قبل هر داوری و اظهارنظری حسام‌الدین سراج گفت: ما برای داوری اینجا نیامده‌ایم. گروه‌هایی که اجرا می‌کنند همه خوب هستند، ما قصد داریم فقط برخی نکات را درباره اجرای آنها بیان کنیم تا در آینده به کارشان بیاید. گروه اول که روی صحنه حاضر شد یکی از سروده‌های عارف قزوینی را اجرا کرد: گدای عشقم و سلطان حسن شاه من است‌ /‌ به حسن نیت عشقم خدا گواه من است‌ /‌ خیال روی تو در هر کجا که خیمه زند‌/‌ ز بیقراریم آنجا قرارگاه من است...

در پایان اجرای گروه، سراج درباره تقطیع کلمات در آواز صحبت کرد. او تاکید کرد شعری که خواننده هنگام اجرای موسیقی می‌خواند، باید به اندازه زمانی که شعر را دکلمه می‌کند واضح باشد. سراج در ادامه اظهار کرد: تصنیف‌های قدیمی هم اشکالاتی دارند و نمی‌توان آنها را فاقد اشتباه دانست. بهتر است جوانان موسیقی ایرانی به دنبال خواندن شعرهای قوی و ملودی‌های جدید باشند و فقط به تکرار مسیر گذشتگان ادامه ندهند. سپس مهرنیا به گروه نبودن سازها در این اجرا اشاره و بیان کرد: گروه آواز مرکب بنان را خواند. ایشان این کار را با یک سه‌تار اجرا کرده بود و ظرافت‌های عجیبی در آواز داشت. اگر به این ظرافت‌ها دقت کرده و به اصل وفادارتر بودید امروز شاهد اجرای بهتری از شما بودیم.

گروه موسیقی صحنه را ترک کرد و گروه بعدی جایگزین آنها شد. پس از اجرای آنها سراج به نکات قوت کار گروه اشاره کرد و گفت: در دوره ما مردم ریتم تند آواز را بیشتر می‌پسندند و ما هم باید فرزند زمان خویش باشیم و به این موضوع توجه کنیم. سرعت گروه در آواز خوب بود.

سپس مهرنیا باز هم به اهمیت کوک ساز اشاره کرده و گفت: موضوع کوک را جدی بگیرید. زنده‌یاد محمدرضا لطفی همیشه می‌گفتند شنونده هر چیزی را متوجه نشود، کوک بودن یا نبودن ساز را بخوبی درک می‌کند. او سپس به موضوع تلفیق ملودی و کلام پرداخته و درباره این موضوع اظهار کرد: این موضوع در کشور ما حدودا عمری پنجاه ساله دارد و می‌توان گفت سابقه‌اش طولانی نیست. اگر ما به سروده‌های عارف قزوینی و ملک‌الشعرای بهار نگاهی امروزی و براساس قواعد تلفیق موسیقی و شعر، داشته باشیم می‌بینیم پر از ایرادهای تقطیع هستند.

او ادامه داد: بنابراین وقتی گروه‌های موسیقی می‌خواهند آن شعر را در یک ترکیب تازه اجرا کنند به مشکل می‌خورند و ممکن است برخی قسمت‌های شعر برای مخاطب مفهوم نباشد.

تاکید بر اهمیت تلفیق ملودی و کلام

سراج درباره تلفیق ملودی و کلام هم گفت: این تلفیق از نکات بسیار مهمی است که آهنگساز باید بتواند از پس آن برآید. اگر نتواند این کار را بخوبی انجام دهد ممکن است معنای شعر قلب شود و مخاطب دقیقا چیزی مخالف منظور شاعر را بشنود. او افزود: این اتفاق در موسیقی پاپ بسیار رخ می‌دهد و وزن سنگین را به جای سبک استفاده می‌کنند و سیلاب سبک و سنگین برایشان فرقی ندارد. سپس گروه موسیقی سل و بعد از آن گروه قاصدک روی صحنه رفتند. اجرای گروه قاصدک به خوانندگی شریف میرشریفی مورد توجه کارشناسان و همچنین حاضران در سالن قرار گرفت. سراج درباره اجرای این گروه گفت: خوانندگی فقط صدا نیست، شناخت شعر بسیار مهم است. من همیشه به خوانندگان جوان توصیه می‌کنم در کارگاه‌های شعر حضور پیدا کرده و با شاعران دوستی کنند.

قرینه‌سازی در فرهنگ ایرانی

گروه قاصدک در اجرای خود از سروده‌های شاعران معاصر استفاده کرد. مهرنیا در این زمینه به نکته جالبی اشاره کرد. او خطاب به گروه گفت: پنجره‌سازی‌هایی که پشت سر شما به‌عنوان دکور قرار داده شده و فرش ایرانی که زیر پای شما قرار دارد، پر از قرینه‌سازی است. قرینه‌سازی در واقع در فرهنگ کلاسیک ما جایگاه مهمی دارد. این اصل در موسیقی هم وجود دارد و به همین خاطر هم ساخت موسیقی ایرانی و تلفیق آن با شعر نو کار دشواری است. با این حال تلاش گروه در این راستا ستودنی است. سپس گروه محمد طوبایی به‌عنوان آخرین گروه روی صحنه حاضر شد و به اجرای موسیقی پرداخت. در پایان برنامه هاشم احمدوند از استادان آواز ایرانی قطعاتی را اجرا کرد و کارشناسان پس از مشورت با دیگر گروه‌ها، خواننده‌ها و نوازندگان برتر را معرفی کردند. برنامه «هزار صدا» در دو بخش پاپ و موسیقی اصیل دستگاهی ایران، به ترتیب دومین و چهارمین شنبه هر ماه در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.

زینب مرتضایی فرد ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر