درمان عفونت​های باکتریایی با نانوذرات توسط محققان ایرانی

مجتبی شکیبایی، محقق «از بین بردن بیوفیلم باکتری‌های پاتوژن با نانوذرات» در دانشگاه علوم پزشکی کرمان با بیان اینکه در میان روش‌های مختلف جلوگیری از ایجاد و از بین بردن بیوفیلم باکتریایی، استفاده از نانوذرات مختلف می‌تواند به عنوان راهکاری جدید مورد استفاده قرار گیرد، گفت: از این رو، دراین طرح موفق به تولید نانوذرات سلنیوم و بررسی عملکرد ضد بیوفیلمی آن‌ها شدیم.

وی افزود: پیش از این گزارش شده که نانوذرات سلنیوم دارای خواص ضدباکتری، ضدویروسی و آنتی اکسیدانی هستند، اما نتایج تحقیق حاضر برای اولین بار نشان داده که نانوذرات سلنیوم، اثر ضد بیوفیلمی قابل توجهی از خود نشان می‌دهند و برای تولید این نانوذرات از فرایند زیستی تمیز، غیر سمی و سازگار با محیط زیست استفاده شده است.بدین منظور از یک میکروارگانیسم احیاکننده‌ یون‌های سلنیوم برای تولید نانوذرات سلنیوم بیوژنیک در محدوده اندازه ذره‌ای 80 تا 220 نانومتر استفاده شده است.

شکیبایی اظهار داشت: نتایج حاصل از این پژوهش آغازگر مطالعات جدیدی برای استفاده از این نانوذرات و یا همراه کردن آن با آنتی بیوتیک‌ها جهت درمان یا پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی مولد بیوفیلم است که یک مشکل اساسی در بیماران بستری به حساب می‌آید.

این محقق در خصوص روند مطالعات صورت گرفته توضیح داد: نانوذرات سلنیوم با استفاده از یک گونه‌ی باکتریایی مقاوم به سلنیوم استخراج و تولید شده که نانوذرات تولیدی با استفاده از روش‌های دستگاهی مختلف مانند TEM، XRD، EDX و FT-IR مورد بررسی قرار گرفته است که توزیع اندازه‌ی آن‌ها بررسی و تعیین شده است.

به گفته وی، گونه‌های باکتریایی استافیلوکوکوس آرئوس، پسودوموناس آئروژینوزا و پروتئوس میرابیلیس، که تولید کننده‌ی بیوفیلم هستند، از نمونه‌های کلینیکی جداسازی شد تا اثر ضد بیوفیلمی نانوذرات سلنیوم سنتزی بر روی آن‌ها مطالعه شود.

بیوفیلم (فیلم زیستی) گروهی از ساختارهای باکتریایی است که در یک ماده‌ی پلیمری خارج سلولی همچون پروتئین‌های چسبنده به سطوح غیرجاندار ایجاد می‌شود.

سلول‌های باکتری موجود در بیوفیلم در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم‌تر بوده و فعالیت سوخت و ساز پایین‌تری دارند.

محققان این طرح به دنبال تولید و استفاده از نانوذراتی بوده‌اند که سبب جلوگیری از ایجاد و یا از بین بردن بیوفیلم در ترکیبات باکتریایی شود البته بیشتر عفونت‌های باکتریایی رابطه‌ مستقیمی با بیوفیلم‌ها دارند.

باکتری‌هایی نظیر سودوموناس آئروژینوزا، استافیلوکوک اورئوس و پروتئوس میرابلیس قادرند بیوفیلمی قوی تشکیل داده و به دستگاه‌ها و وسایل بیمارستانی چسبیده و سبب ایجاد عفونت اضافی همچون عفونت ادراری شوند. این امر، یکی از دلایل مرگ و میر میلیون‌ها انسان در کشورهای در حال توسعه و یا حتی توسعه یافته است.

نتایج این پژوهش در مجله‌ «Journal of Trace Elements in Medicine and Biology» (جلد 29، شماره 1، سال 2015، صفحات 235 تا 241) منتشر شده و از همکاری دکتر مجتبی شکیبایی، دکتر محمد رضا شکیبایی، دکتر حمید فروتن فر، اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دکتر طیبه محمدی خورسند و یاسر گلکاری حاصل شده است.(مهر)

محققان این طرح، در راستای ایجاد راه‌های جدید برای درمان عفونت‌های باکتریایی اقدام به بررسی تأثیر نانوذرات بر روی ‌فیلم‌های زیستی باکتریایی کردند که کاهش مدت زمان بستری شدن، کاهش مقاومت آنتی بیوتیکی و هزینه‌های درمانی از فواید کاربرد این دستاورد علمی است.(مهر)