برنامه‌های یک حرفه‌ای برای توسعه فضایی

هر چند شکست‌های پیاپی فضایی و بروز مشکلات بسیار، در چند سال گذشته دامنگیر صنعت فضایی روسیه شده و وجهه آن را در سطح داخلی و بین‌المللی مخدوش کرده، اما بررسی اخبار فضایی رسانه‌ها به خوبی نشان می‌دهد روسیه در حال اجرای یک برنامه جامع با نگاه به نیازهای واقعی و مزایای نسبی صنعت فضایی خود است و تلاش می‌کند ضمن اجرای برنامه‌های جدی و سرمایه‌گذاری برای بهبود وضعیت، با ارائه اظهارنظرهای تبلیغاتی پرطمطراق، وجهه خود را بازسازی کند.

ماهواره‌برها، نان‌آوران صنعت فضایی روسیه

نقطه‌قوت صنعت فضایی روسیه و یکی از مهم‌ترین منابع درآمدهای ارزی این کشور در بخش فضایی، ماهواره‌برهای روسی هستند که با قیمت‌های گزاف ماهواره‌های کشورهای دیگر را به فضا می‌فرستند و از آنجا که طبق پیش‌بینی‌ها پرتاب‌های فضایی در سال‌های آینده افزایش چشمگیری خواهند داشت این کشور به دنبال ارتقای ظرفیت خود برای پوشش نیاز بازار آینده در این زمینه است. ضمن آن که روسیه خود نیز به دنبال ایجاد چند منظومه ماهواره‌ای با کاربردهای مختلف است و به تولید ماهواره‌برهای بیشتری برای این کار نیاز دارد.

بر همین اساس این کشور اعلام کرده است در پی تولید سالانه ۱۲ ماهواره‌بر پروتون است. ماهواره‌ای که بیست و هشتم نوامبر چهارصدمین پرتاب خود را برای فرستادن ماهواره مخابراتی اروپایی با نام Astra-2G به مدار زمین انجام خواهد داد.

همزمان با افزایش تولید ماهواره‌برهای پروتون، در خبر دیگری از این کشور که اخیرا منتشر شد، روسیه اعلام کرد با هدف تسهیل دسترسی مستقل به فضا، در حال ساخت پایگاه فضایی اختصاصی وستوچنی است. با توجه به جایگاه پرتاب‌های تجاری برای روسیه، بسیار طبیعی است که این کشور به توسعه زیرساخت‌های خود در این زمینه ادامه دهد. در حال حاضر روسیه اغلب پرتاب‌های خود را از پایگاه فضایی بایکنور قزاقستان انجام می‌دهد و این پایگاه از سال 1994 تا 2050 میلادی توسط آژانس فضایی فدرال روسیه ـ روس‌کاسموس ـ با مبلغ سالانه ۱۱۵ میلیون دلار (حدود 400 میلیارد تومان) اجاره شده است.

البته باید توجه داشت که پرتاب از کشور روسیه به لحاظ موقعیت جغرافیایی آن که از خط استوا دورتر است، به ماهواره‌برهای قدرتمندتری نیاز دارد که هزینه بیشتری نیز خواهد داشت، اما روسیه تا چند سال آینده ماهواره بر سنگین آنگارا را به بهره‌برداری خواهد رساند. در آن زمان هزینه پرتاب‌ها از خاک روسیه توجیه‌پذیرتر خواهد شد. ضمن آن که هر گونه وابستگی به کشوری دیگر در پرتاب‌های فضایی برای کشوری که سهم عمده‌ای از درآمد‌های فضایی خود را از این بخش استخراج می‌کند، امر معقولی نیست و می‌تواند با تغییر شرایط سیاسی شرایط دشواری را برای روسیه ایجاد کند.

روسیه علاوه بر اینها مانند سایر کشورهای پیشگام در حوزه فضایی بخش عمده‌ای از تلاش خود را معطوف فعالیت‌های کاربردی و مفید در فضا کرده که مهم‌ترین این گونه فعالیت‌ها، توسعه ماهواره‌های مخابراتی و ارتباطی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در میان ماهواره‌های تجاری است. براساس خبری که بتازگی اعلام شد، این کشور قصد دارد بزودی یک ماهواره بسیار پیشرفته ارتباطی را به فضا پرتاب کند.

روی تاریک ماه

طبق قوانین بین‌المللی، کشورها فقط می‌توانند از فضا استفاده صلح‌آمیز داشته باشند، اما این موجب نشده تا روسیه، آمریکا و چین به صورت محرمانه اقدامات خود را در این زمینه پیش نبرند.

بنا به گفته رسانه‌ها چندی قبل روسیه شیء مرموزی را به فضا ارسال کرد که برخی از تحلیلگران معتقدند این شیء فضایی بخشی از یک برنامه نظامی قدیمی است که در زمان شوروی سابق با عنوان «شکارچی ماهواره» شناخته می‌شد و پس از انحلال این کشور اوایل دهه 90 میلادی، اجرای آن منتفی شد.

آمریکا نیز مدتی پیش اعلام کرده در حال ساخت ماهواره‌هایی است که بتوانند ماهواره‌های دیگر را در فضا تعمیر کنند. این در حالی است که چنین ماهواره‌ای ظرفیت بالقوه‌ای نیز برای نابود کردن ماهواره‌های دیگران خواهد داشت. روسیه نیز طبق خبر جدید به نظر می‌رسد دوباره پروژه شکارچی ماهواره خود را آغاز کرده و چین نیز مدتی پیش با انهدام یک ماهواره در فضا به وسیله موشک نشان داد نسبت به این موضوع بی‌تفاوت نیست.

محمدامین آهنگری / جام‌جم