29 آبان، درگذشت حسن پیرنیا مشیرالدوله

هجری شمسی

29 آبان 1275

غلامرضا رشید یاسمی، نویسنده و مترجم درگذشت. وی در قصبه گهواره، از توابع کرمانشاه، متولد شد. پدر او محمد ولی خان میرپنج گورانی شاعر، نقاش و خوشنویس بود. جد مادری او، شاهزاده محمدباقر میرزای خسروی، نویسنده داستان «شمس و طغرا» بود. غلامرضا تحصیلات مقدماتی را درکرمانشاه و دوران متوسطه را در دبیرستان «سن لویی» در تهران گذراند. از همان اوان به تشویق نظام وفا - معلم ادبیاتش - به سرودن شعر پرداخت. رشید یاسمی پس از اتمام تحصیلات ،به کرمانشاه بازگشت و در اداره فرهنگ کرمانشاه به خدمت پرداخت و در مدارس آن شهر مشغول تدریس شد. مدتی نیز مدیر مدرسه «پهلوی» گردید، بعد استعفا داد، به تهران آمد و در وزارت مالیه مشغول به کار شد. چندی هم در وزارت فرهنگ و دربار به کار پرداخت. وی در تدوین و نگارش مجله «دانشکده» دست داشت و با نویسندگان همچون محمدتقی بهار، سعید نفیسی، عباس اقبال و ابراهیم الفت همکاری کرد. در همین دوران عضو « انجمن ادبی ایران» شد و نخستین تألیف خود را در احوال «ابن یمین فریومدی» شاعر سلسله سربداران، منتشر کرد. در این بین، به یادگیری زبان های عربی و انگلیسی و تکمیل زبان فرانسوی خود پرداخت، زبان پهلوی را نزد هرتسفلد، مستشرق معروف آلمانی، آموخت. از ۱۳۱۲ با سمت استادی به تدریس در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. در همان دوران، با همکاری ملک الشعرای بهار، عباس اقبال، سعید نفیسی و برخی دیگر خدمات فرهنگی و ادبی و مطبوعاتی خود را آغاز کرد و از محضر استادانی چون میرزا طاهر تنکابنی، ادیب نیشابوری بهره گرفت. بعدها به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران درآمد. در 1323به همراه هیأتی از استادان ایرانی به هند سفر کرد. در 1324به منظور مطالعه و تحقیق به فرانسه رفت و دو سال در آنجا اقامت گزید. پس از بازگشت به وطن، کار تدریس را تا پایان عمر دنبال کرد و سرانجام در 18 اردیبهشت ماه 1330 در تهران درگذشت. رشید یاسمی اهل شعر بود و در زمره نخستین شاعرانی که لزوم تجدد در شعر فارسی را پذیرفت، از این رو اشعارش مشحون از مضامین نو است. در 1312 منتخبی از اشعارش در حدود 2000 بیت به وسیله بنگاه خاور منتشر شد. کلیات اشعارش نیز به کوشش محمدامین ریاحی تصحیح و منتشر گردید. مقالات ادبی، تاریخی، فلسفی و انتقادی متعددی از او در مجلات «نوبهار»، «ارمغان»، «آینده»، «تعلیم و تربیت»، «یغما» و «مهر» به چاپ رسیده است. آثار متعدد دیگری اعم از تألیف، تصحیح و ترجمه از این استاد برجسته باقی مانده است که از آن جمله می توان به تألیف کتاب های «احوال ابن یمین»، «نصایح فردوسی»، «قانون اخلاق»، «تاریخ ملل و نحل»، «آیین نگارش»، «کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او»، «تاریخ مختصر ایران» و «دیوان اشعار» و تصحیح کتاب های «اندرزنامه اسدی طوسی»، «سلامان و ابسال» جامی، «اشعار گزیده فرخی سیستانی»، «دیوان محمدباقر میرزای خسروی کرمانشاهی»، «دیوان هاتف اصفهانی» و «دیوان مسعود سعد سلمان» و ترجمه کتاب های «تاریخ قرن هیجدهم، انقلاب کبیر فرانسه و امپراتوری ناپلئون» آلبرماله و ژول ایزاک، «تاریخ ادبیات ایران» ادوارد براون (جلد چهارم، از صفویه تا عصر حاضر)، «ایران در زمان ساسانیان» کریستن سن، «چنگیز خان» هارولد لمب، «تاریخچه نادرشاه» مینورسکی، «آثار ایران» آندره گدار (جلد1)، «دوستی» امیل فاگه، «مقام ایران در تاریخ اسلام» مارگولیوث، «آیین دوستیابی» دیل کارنگی، «نصایح اپیکتتوس حکیم»، «تئاتر انوش»، «اندرز اوشز داناک» (از زبان پهلوی)، «اندرز آذرمارسپندان» (از زبان پهلوی) و «ارداویراف نامه» (از زبان پهلوی) و رمان های «شاگرد» پل بورژه، «کنت دمونتگری»، «فلیسی» کنتس دوسگور و مقدمه بر دو بیتی های بابا طاهر عریان اشاره کرد.

29 آبان 1287

سید جمال الدین واعظ اصفهانی از رجال مشروطه به قتل رسید. پس از سفر به تهران به رجال مشروطه ازجمله سید عبدالله بهبهانی و سید محمد طباطبایی پیوست. از سید جمال الدین واعظ آثاری در دست است که از آن جمله به لباس التقوی می توان اشاره کرد. وی در سخنرانی هایش از شیوه حکومت محمدعلیشاه قاجار انتقاد می کرد. موعظه های سید جمال واعظ اصفهانی ساده و عامه فهم بود. سرانجام وی در بروجرد زندانی و به قتل رسید. مدفن او بعدها جمالیه نامیده شد.

29 آبان 1300

مذاکرات محرمانه قوام با نمایندگان شرکت نفت امریکائی استاندارد اویل در مورد اعطای امتیاز نفت پنج استان شمالی ایران منجر به امضای قراردادی شد که به موجب آن شرکت مزبور مجاز شد به مدت 50 سال امتیاز استخراج و بهره‌برداری از نفت شمال را به دست آورد.

29 آبان 1314

حسن پیرنیا (مشیرالدوله) که در دوره مشروطیت به دفعات رئیس‌الوزراء شده بود در 63 سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت.

29 آبان 1323

مرتضی قلی بیات (سهام‌السلطان) پس از کناره‌گیری محمد ساعد (18 آبان) مأمور تشکیل کابینه شد. این کابینه تا 28 فروردین 1324 برقرار بود.

29 آبان 1352

مناسبات سیاسی ایران و پرو برقرار شد.

29 آبان 1384

منوچهر آتشی شاعر معاصر درگذشت. وی در بخش دهرود شهرستان دشتستان استان بوشهر متولد شد. پس از این که دوره دانشسرای مقدماتی را در شیراز گذراند، در 1333 به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و چند سالی به آموزگاری پرداخت. در 1339 به تهران آمد و در دانشسرای عالی در رشته زبان و ادبیات انگلیسی و علوم تربیتی به تحصیل پرداخت و در آن رشته فارغ التحصیل گردید. آتشی چندی نیز در دبیرستان­های تهران به تدریس پرداخت. آتشی از سال 1332 با مطبوعات همکاری داشت. او در پنجمین دوره همایش چهره های ماندگار در سال 1384 به عنوان چهره ماندگار در رشته ادبیات برگزیده شد. آتشی پس از درگذشت در بوشهر به خاک سپرده شد. «آهنگ دیگر»، «آواز خاک»، «دیدار در فلق»، «بر انتهای آغاز»، «گزینه اشعار»، «وصف گل سوری»، «گندم و گیلاس» و ترجمه کتاب­های «فانتامارا»، «جزیره دلفین های آبی رنگ» و «مهاجران» از جمله آثاریست که از او باقی مانده ست.

هجری قمری

26 محرم 146

علی بن حسن المثلث نواده امام حسن مجتبی (ع) در زندان کوفه به شهادت رسید. او در زمان منصور خلیفه عباسی همراه عده ای از برادران، عموها و خویشاوندانش زندانی شد. ماموران عباسی پس از سه سال زندانیان را به مکه بردند و دو سال در این شهر زندانی کردند و سرانجام پس از انتقال علی بن حسن و یارانش به کوفه به دستور خلیقه عباسی زندان را بر سر آنها آوار کردند.

26 محرم 1298

میرزا محمد حسین ادیب آزاد متخلص به ادیب در تبریز متولد شد. ادیب در خردسالی همراه خانواده به مشهد رفت و طی تحصیل زبان و ادبیات عرب را نیز فراگرفت. ادیب از جوانی شعر می سرود و دیوان اشعار او شامل غزلیات است. وی علاوه بر این اثر کتابی به نام گنجینه ادب نوشت که منتخب اشعار شاعران قبل و معاصر اوست.

26 محرم 1325

روزنامه الجمال به مدیریت میرزا محمد حسین اصفهانی تاسیس شد. این روزنامه بیشتر موعظه های سید جمال الدین واعظ اصفهانی در ابتدای مشروطه را در بر داشت. هر روز یک تندنویس در مسجدی که سید جمال سخنرانی می کرد حاضر می شد و سخنرانی او را می نوشت و سپس مطالب مکتوب به دفتر روزنامه ارائه می شد تا در روزنامه چاپ شود.

میلادی

20 نوامبر 1935

عزالدین قسام روحانی مجاهد و مبارز ضد صهیونیستی به شهادت رسید. او در دانشگاه الازهر مصر تحصیل کرد و مدتی نیز به عنوان یکی از وکلای شهر لاذقیّه واقع در غرب سوریه به کار پرداخت. قسّام که از روحانیان فاضل و از دانشمندان فلسطین محسوب می‏شد، در بحبوبه انتقال سیل‏ آسای یهودیان اروپا به فلسطین اشغالی در دهه 1930م که توسط گروه‏های تروریستی یهودی و با همکاری موثر نیروهای استعمارگر بریتانیا صورت می‏ گرفت، قیام اسلامی و مسلحانه خود را علیه صهیونیست‏ها و انگلیسی‏ها آغاز کرد. هم‏زمان با این مهاجرت‏ها که ظاهراً بر اثر سیاست‏های ضدیهودی نازی‏ها در اروپا و در واقع برای تشکیل رژیم صهیونیستی در فلسطین روی می‏داد، گروه‏های تروریستی یهود با انجام اعمال تروریستی علیه سکنه مسلمان و عرب فلسطین، به دنبال فراری دادن اعراب فلسطینی و جای‏گزین کردن یهودیان تازه وارد بودند. در این میان، قیام مردمی عز الدّین قسّام، به سرعت وارد مرحله مسلحانه گردید و ضربات متعددی را بر پیکر مهاجران صهیونیست وارد آورد. قیام عزالدین قسام از جانب هیچ یک از رهبران عرب آن روز مورد حمایت قرار نگرفت. در نهایت، صهیونیست‏ها با همکاری استعمارگارن انگلیسی در توطئه‏ای مشترک، در صدد قتل عزّالدین قسّام برآمدند. سرانجام شیخ عزالدین قسام که در این سال‏ها بزرگ‏ترین قیام اسلامی ملت فلسطین را رهبری می‏ کرد در 20 دسامبر 1935م در نبردی نابرابر به شهادت رسید.