آزمون مشترک دولت های روحانی و اوباما

جام جم آنلاین پیشتر در گزارشی با عنوان «بازی دو سر برد هسته ای برای ایران» نوشته بود که «مذاکرات هسته ای تا ضرب الاجل سوم آذر چه به جایی برسد و چه نرسد، برای ایران بازی دوسربرد ادامه خواهد یافت، زیرا تهران چیزی برای اعتمادسازی کم نگذاشته است. اگر مذاکرات به نتیجه رضایت بخش برای همه طرف ها برسد ایران و دیگران همزمان، برنده این ماراتن نفسگیر خواهند بود، اما اگر راه به توافق نبرد، ایران چیزی را از دست نخواهد داد.»

اکنون هم شاید بهترین حرف را در همین راستا محمد جواد ظریف سکاندار دستگاه دیپلماسی کشورمان امروز بر زبان آورد و گفت: آنچه برای این هفته لازم است این است که با اعتماد به نفس، همه گروه ها و افراد کاری کنند که با نشان دادن همدلی و وحدت ملی، نتیجه هر چه باشد، چه توافق باشد و چه ایستادگی در برابر زیاده خواهی، روز سوم آذر انشاالله پیروزی ملی در رسیدن به اهدافی باشد که از این مذاکرات به دنبال آن بودیم.

به هر صورت، نتیجه این بازی برای ایران همان پیروزی ملی در رسیدن به اهداف ما از پیگیری مذاکرات خواهد بود، اما نشانه ها حاکی از آن است که گزینه توافق هر روز با زیاده خواهی های طرف غربی به رهبری آمریکا در حال رنگ باختن است.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و کاترین اشتون هماهنگ کننده 1+5 امروز آخرین ناهار کاری خود را در محل نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در وین در حالی آغاز کردند که دورنمای ترسیمی از مذاکرات در کنگره آمریکا خبر از پایانی بدون توافق می دهد.

کنگره آمریکا یا لابی اسرائیلی؟!

حالا بعد از ماه ها مذاکره با تیم اوباما که ابتدا به ساکن همه کاره سیاست داخلی و خارجی آمریکا به نظر می رسد، این لابی اسرائیلی است که تمام قد در کنگره آمریکا برای بر هم زدن هر گونه توافقی ایستاده است.

هفته نامه آمریکایی نیوزویک در این باره نوشته است: نمایندگان حامی رژیم اسرائیل، بویژه نمایندگان کنگره جدید با برخورداری ایران از سانتریفیوژهای غنی‌سازی طی چند دهه آتی مخالفند و از طرف دیگر با تمدید مذاکرات نیز موافق نیستند. این نمایندگان اوباما و دولت آن را متهم به عدم واقع‌بینی می‌کنند.

بر اساس این گزارش مخالفت‌ها و انتقادات شدید کنگره از سیاست خارجی اوباما، به طور قطع با واکنش وی رو به رو خواهد شد و به احتمال زیاد رئیس جمهور به وتوی قوانینی خواهد پرداخت که کنگره در زمینه مذاکره و توافق با ایران به امضاء می‌رساند، اما ترکیب کنگره جدید این امکان را فراهم می‌آورد که کنگره وتوی رئیس جمهور را باطل کند. کنگره جمهوری‌خواه براحتی می‌تواند با کسب دو سوم اکثریت آراء در سنا و مجلس نمایندگان وتوی رئیس جمهور را بی‌اثر کند.

به این ترتیب، حتی اگر باراک اوباما بخواهد روی آینده سیاسی خود خط بکشد و – به فرض بعید- تقابل با کنگره را با وتوی خود بپذیرد، کنگره می تواند چنین وتویی را بی اثر کند.

به نوشته نیوزویک، واضح است که توافق با ایران از پیچیدگی‌های بسیاری برخوردار است. این توافق تنها به نظر دولت‌هایی که سر میز مذاکرات حاضر می‌شوند، محدود نمی‌شود و‌ به عبارتی، هرگونه توافق با ایران قبل از امضا در واشنگتن و مقابل کنگره سربریده می شود.

از کنگره تا طرح هشت صفحه ای

می توان گفت که طرح هشت صفحه ای جدید آمریکا به ایران در مسقط هم که ابراهیم کارخانه ای رئیس کمیته هسته‌ای مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم از آن پرده برداشت و آن را «یک معاهده ترکمنچای جدید» خواند، نتیجه همین عدم استقلال دولت آمریکا و برون ریز تاثیرات لابی اسرائیلی در ظرف سیاست خارجی آمریکا است.

این طرح آمریکایی ها بنا به اظهار این نماینده مجلس ایران شامل «محدود کردن تعداد سانتریفیوژها در حد چرخش دکوری و تعطیلی طولانی مدت آب سنگین اراک و اعلام بازرسی‌های نامحدود و سرزده از تمامی تاسیسات هسته‌ای و در امتداد آن از تاسیسات نظامی است.»

پیداست که طرح چنین شروطی به معنای زدن زیر میز مذاکره و تن دادن به خواسته های رژیم صهیونیستی است.

اگر قرار باشد آنگونه که برخی نشریات آمریکایی می نویسند و تحلیلگران می گویند، هرگونه توافق هسته ای با ایران منوط به نظر نهایی کنگره ای باشد که گفته می شود لابی اسرائیلی (آیپک) نفوذ بی تردیدی روی آن دارد، تنها لطف ادامه مذاکرات ظاهرا نهارهای کاری، خوش و بش های مقام های سیاسی و دیپلماتیک و رد و بدل کردن لبخندهایی است که به زودی با پایان ضرب الاجل رنگ می بازد.

آزمون دو دولت

واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا هیچ گاه در سطوح سیاسی و دیپلماتیک تا این حد رودررو با هم به مذاکره و بحث درباره مسائل اختلافی ننشسته اند و نتیجه این مذاکرات هر چه باشد، آزمونی برای این رویکرد جدید مذاکراتی نیز خواهد بود. یک آزمون برای دولت اوباما و میزان صداقت و استقلال آن در تعامل با مسائل مورد اهتمام سیاست خارجی آمریکا – اگر چه سوابق آمریکا در بدعهدی و نقض میثاق ها، خود گویاست - و یک آزمون برای دولتمردان، سیاستمداران و دیپلمات هایی که راه میانبر را در توافق با «کدخدا» می بینند و از تاثیر غیرقابل انکار بازیگران میانی و سایر مولفه های تعیین کننده روی می گردانند.

جام جم آنلاین- جواد ارشادی