خروجی علوم انسانی‌ یکسان، در مناطق مختلف متفاوت است

به گزارش جام جم آنلاین سید طاها مرقاتی در برنامه شب آسمانی شبکه قرآن و معارف سیما که در این ایام به مناسبت هفته کتاب بخش‌های مختلف خود را به این موضوع اختصاص داده است گفت: انسان متأثر از تعامل با جامعه خود است، لذا انسانی که در یک منطقه‌ای مانند اروپا زندگی‌ می‌کند شاید از لحاظ جسمی و فیزیکی شبیه هم باشند اما از جهت طرز فکر مانند هم نیستند. مفهوم بومی کردن دانش نیز همین است یعنی دانشی که موضوع آن انسان است می‌خواهید در جامعه‌ای وارد کنید مسلما خروجی این دانش در یک منطقه با منطقه دیگر متفاوت خواهد بود.

وی افزود: مشترکاتی وجود دارد مانند حقوق انسان‌ها که عمومیت دارد اما در ایران این حقوق رنگ و بوی فرهنگ ایرانی و اسلامی را می گیرد. حتی می توان در رابطه با اسلام نیز این را مشاهده کرد.اسلام در شبه جزیره عربستان که مطرح می‌شود به یک گونه است و موقعی که وارد ایران می‌شود آثار و محصولاتی را که تولید می‌کند به گونه‌ای دیگر است به طوری که قطعا فرهنگ ایرانیان نیز در این آثار ورود پیدا کرده و این ورود به راحتی قابل مشاهده است.

حجت الاسلام مرقاتی تأکید کرد: ما نقدمان به دانشگاه و حوزه نیز این است که شما نمی‌توانید این علوم انسانی را دریافت کنید و بدون این که دگرگونی و پالایشی در آن صورت دهید آن را به خورد گروه بعدی و نسل دیگر بدهید.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: بی طرفانه باید بگویم در ایران در رابطه با علوم انسانی کارهای خوبی انجام شده است اما از لحاظ سیاست جهانی مشکلی داشتیم و آن این است که یک ایران هراسی و محدودیتی ایجاد کرده‌اند که جلوی عرضه‌های خوب را می گیرند و یا ما خودمان بلد نیستیم به خوبی عرضه کنیم.

وی خاطرنشان کرد: هر جا که دانشمندان ما صحبت کرده‌اند نشان داده‌اند که مبانی‌شان، مبانی قوی بوده است بنابراین کار خوب تولید شده است اما به خوبی عرضه نشده است.ما باید برای عرضه داشته‌های خود حرکت‌های مهمی را انجام دهیم.

سید رضی موسوی گیلانی، مهمان دیگر برنامه شب آسمانی در ادامه گفت: تفاوتی میان علوم انسانی و علوم تجربی و صنعت که محصول علوم تجربی است وجود دارد. کار در حوزه علوم تجربی مبتنی بر آزمون و خطا و مشاهده پذیری است و لذا تا حد زیادی بین کشورها مشترک است و عمومی‌تر و همگانی ‌تر است.

وی تصریح کرد: از قرن نوزدهم یک جریانی در میان اندیشمندان شروع شد که این پرسش را مطرح کردند که آیا ما می‌توانیم از روشی مانند روش‌شناسی علوم تجربی در علوم انسانی نیز استفاده کنیم حتی در این رابطه نیز کوشش‌هایی هم صورت گرفت و برخی این تصور را کردند که شاید بتوان گوشه‌ای از علوم انسانی را با روش متدولوژی علوم انسانی ارزیابی کرد.

موسوی گیلانی با بیان این مطلب که علوم انسانی به معنای عام یعنی بررسی هزار تو و لایه‌های درونی انسان‌ها افزود: در این دوره علوم انسانی کمی به سمت ویژگی‌های منطقه‌ای می‌رود یعنی نمی توانیم یک کتاب در عرصه‌های علوم انسانی بنویسیم و بگوییم هیچ فرقی میان فردی که در یک منطقه‌ای مثل ایران است با فردی که در کشوری دیگر وجود دارد وجود ندارد.

وی در پاسخ به سؤال مجری که آیا این مسیر کارکرد علوم انسانی را محدود نمی‌کند گفت: بله، طبیعی است که علوم انسانی تا حدی منطقه‌ای خواهد شد. در دوره ما که دوره پسامدرن است به شرایط زیست محیطی و فرهنگی و.... توجه می‌شود. امروز اگر ما بخواهیم کتابی در حوزه روانشناسی در ایران بنویسیم آیا میتوانیم همان نسخه‌ای را که در هند یا در یک جامعه کاتولیک است استفاده کنیم. قطعا خیر.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: البته این را هم باید مد نظر داشت که بخشی از شخصیت تمامی افراد در نقاط مختلف باهم مشترک است، از طرفی حقایق دینی و بخشی از حقایق علوم انسانی نیز در یک چیز فرامکان و فرا زمان است.بخشی از مؤلفه‌های شخصیتی و سرشتی انسان‌ها مشترک است اما در بخشی نیز پاسخ‌ها می‌تواند متفاوت است.بنابراین باید دقت داشته باشیم که کدام یک از بخش‌ها با روح من ایرانی سازگاری دارد.