غلبه گرسنگی بر ترس

من می‌دانستم اوضاع هائیتی تحت دیکتاتوری «ژان کلود دوالیه» و پلیس مخفی‌ درنده‌خو و سرکوبگرش چقدر وحشتناک است. از همین رو وقتی خبر شورش مردم هائیتی بر سر غذا را در نیویورک تایمز خواندم، احساس کردم این تظاهرات علیه رژیم وحشی هائیتی، فرصت فوق‌العاده‌ای است که نباید از دست داد. خیلی سریع خودم را به آنجا رساندم.

مردم برای افزایش بی‌رویه قیمت غذا تظاهرات کرده بودند، افزایش قیمت‌ها سبب گرسنگی و سوءتغذیه گسترده در کل کشور شده بود. چندین روز راهپیمایی‌ها آرام و صلح‌آمیز ادامه پیدا کرده بود، اما در انتهای یک روز بلند، جمعیت ناگهان به سمت یکی از انبارهای غذا هجوم آورد و در آن را شکستند. پس از آن هم هر یک از افراد چند حلبی روغن و چند کیسه برنج از انبار مربوط برداشتند و پا گذاشتند به فرار.

مردم بر سر غذا می‌جنگیدند و نظامیان تلاش می‌کردند جلوی آنها را بگیرند. با باتوم کتک‌شان می‌زدند و می‌خواستند متفرق‌شان کنند. از عکس این‌طور به نظر می‌آید که انگار این اتفاق به صورت ایزوله درگوشه‌ای از شهر رخ داده، اما اطراف پر از آدم و جمعیت تظاهرکننده بود. نظامی‌ها برای متفرق‌کردن جمعیت حتی تیراندازی هم کردند، اما خوشبختانه هیچ خطری مرا تهدید نکرد. این ‌که یک ملت سرکوب‌شده اینچنین مقاومت می‌کردند، بسیار برایم انگیزه‌بخش بود.

جالب اینجاست که من اصلا متوجه نشدم چنین عکسی گرفته‌ام. در میان سر و صدا و شلوغی گیر کرده بودم و فقط بسرعت عکس می‌گرفتم. وقتی نگاتیوها را به نیویورک و برای آژانسی که برایش کار می‌کردم فرستادم، مدیر مربوط تلفن کرد و گفت: مگی، یک عکس شگفت‌انگیز گرفته‌ای!

این عکس برای من نماد هائیتی آن زمان است؛ ملغمه‌ای از قدرت، ترس، فساد و فقر. در عین حال، اما نشان‌دهنده سطح بالای معنویت این کشور هم هست. وودو ـ نوعی مذهب که اکثریت مردم هائیتی پیرو آن هستند در تاریخ هائیتی نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. در سال 1971 برده‌ها انقلاب خود را در مراسم وودو پی‌ریزی کردند، انقلابی که در نهایت به رهایی آنها از چنگال استعمار فرانسه منجر شد. در معابد وودو در هائیتی، اغلب یک ستون بزرگ مرکزی هست که مردم معتقدند ارواحی از داخل آن به سوی عبادت‌کنندگان پرواز کرده و آنها را تسخیر می‌کنند. پشت ستونی که در مرکز عکس من قرار گرفته، چیزی در حال حرکت است که من هیچ وقت دقیقا نتوانستم تشخیص بدهم چیست...؛ ترجیح می‌دهم معتقد باشم یک روح وودو است که آمده عکس مرا کامل کند. درست همان لحظه‌ای که سرباز هوا را با باتومش می‌شکافت و جلو می‌رفت، احساس کردم دارد گلوی زندگی مرا فشار می‌دهد و به پیش می‌رود. وقتی عکس، جایزه جهانی وردپرس فوتو و مدال ممتاز لایکا را گرفت، زندگی حرفه‌ای مرا ساخت. دیکتاتور هائیتی در اثر شورش سال 1986 سقوط کرد و مجبور به ترک کشور شد. (ضمیمه چمدان)

راوی: جین پاول ـ گاردین

مترجم: عباس رضایی ثمرین