شالیزارهای مکانیزه از سال آینده

محصول راهبردی برنج در استان‌های شمالی بویژه مازندران از اهمیت بسزایی برخوردار است، طوری که کشت آن در اقتصاد خانوارهای این استان نقش محوری دارد و درآمد بیشتر خانوارهای منطقه از تولید برنج تامین می‌شود. با این حال هزینه بالای تولید، پایین بودن عملکرد، نبود کنترل و مدیریت آب در مزارع و اتلاف آن، مصرف بی‌رویه نهاده‌ها، نداشتن جاده دسترسی به مزارع و نبود بهره‌وری مطلوب از منابع آب و خاک، اشتغال در این بخش را حتی گاهی زیانبخش و بدون سودآوری کرده است، طوری که شالیکاران زیادی در سال‌های اخیر از شغل آبا و اجدادی خود دست کشیده و به فروش شالیزارهای خود روی آورده‌اند.

بنابراین طرح ملی تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری می‌تواند راهکاری برای برون رفت از این مشکل و افزایش بازده تولید و اقتصادی کردن کشت برنج باشد که گرچه اجرای آن بیش از 20 سال پیش در کشور آغاز شده، اما پیشرفت محسوسی نداشته است.این طرح از ابتدای دهه 70 در ایران آغاز شد و بنا به اعلام منابع رسمی تاکنون در استان مازندران حدود 45 هزار هکتار، در استان گیلان 68 هزار هکتار و در استان گلستان بیش از 63 هزار هکتار اراضی شالیزاری اجرا شده و این در حالی است که از حدود 615 هزار هکتار سطح زیر کشت برنج در کشور، حدود 540 هزار هکتار آن در سه استان مازندران و گیلان و گلستان قرار دارد.

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان این‌ که تاکنون فقط حدود 50 هزار هکتار از شالیزارهای مازندران زیر پوشش طرح یکپارچه‌سازی اراضی قرار گرفته است، به ایرنا می‌گوید: اکنون 70 درصد کشت و کار در شالیزارهای استان به شیوه سنتی انجام می‌گیرد و به دلیل پراکنده و خرد بودن اراضی شالیزاری، هزینه تولید برنج در مازندران بالا بوده که ادامه این روند به زیان تولیدکننده و مصرف‌کننده است؛ در حالی که بهره‌وری بهینه، امکان مکانیزه کردن کامل مزارع، کاهش هزینه تولید تا 30 درصد و افزایش عملکرد از 15 تا 20 درصد از مزایای طرح یکپارچه‌سازی و نوسازی اراضی شالیزاری است.

ایرج صاعدی از ادامه اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری این استان از سال آینده خبر می‌دهد و یادآور می‌شود: قرار است این طرح از منابع فاینانس به مدت سه سال در سطح 45 تا 50 هزار هکتار اراضی شالیزاری اجرایی شود.

وی با اشاره به انجام مقدمات اجرای این طرح تاکید می‌کند: بدیهی است در صورت عملی شدن این طرح در دولت یازدهم، اقدام مهمی برای مدرن شدن شالیزارهای استان مازندران برداشته خواهد شد.مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی مازندران سطح اراضی شالیزاری مازندران را 220 هزار هکتار اعلام کرده و می‌افزاید: استان مازندران حدود 39 درصد سطح کل برنج کاری کشور را تشکیل می‌دهد که با تولید سالانه 900 هزار تن برنج سفید، 47 درصد کل تولید و معادل 43 درصد نیاز داخلی برنج را به خود اختصاص داده است.

کمبود اعتبارات مشکل اصلی اجرای طرح

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز با تاکید بر ضرورت اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری می‌گوید: حدود 80 درصد طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری در سال‌های 80 تا 86 اجرا شده و نبود منابع اعتباری عمده‌ترین دلیل تاخیر در اجرای کامل این طرح است.

عزیزالله شهیدی‌فر با بیان این ‌که قانون و مقررات و نحوه اجرا از دیگر موارد تاخیر اجرای این طرح است، می‌افزاید: وزارت جهاد کشاورزی بحث آبیاری تحت فشار و آبیاری قطره‌ای را به طور جدی پیگیر می‌کند و از این رو ضرورت مکانیزه شدن اراضی کشاورزی نیز بیش از پیش احساس می‌شود.

وی با بیان این‌که مکانیزه شدن اراضی کشاورزی نیازمند اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی است، تصریح می‌کند: مشکلات کشت پاییزه در اراضی کشاورزی با اجرای طرح تسطیح و تجهیز و نوسازی اراضی به کلی طرف می‌شود.شهیدی‌فر استقبال کشاورزان از اجرای طرح تسطیح و تجهیز و نوسازی اراضی را مطلوب اعلام کرده و می‌گوید: 85 درصد هزینه اجرای این طرح را دولت پرداخت خواهد کرد که فرصت خوبی را برای همکاری شالیکاران به منظور اجرای طرح فراهم می‌کند.

تسطیح 105 هزار هکتار شالیزار

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز دراین باره یادآور می‌شود: براساس برنامه وزارت جهاد کشاورزی، 105 هزار هکتار از شالیزارهای استان‌های گیلان، مازندران و گلستان تا چهار سال آینده باید تسطیح و تجهیز شود که بیشترین سهم با 50 هزار هکتار مربوط به مازندران است. دلاور حیدرپور می‌افزاید: خط اعتباری اجرای طرح تسطیح این وسعت از شالیزارها در قالب فاینانس با همکاری چین تامین شده است. وی تنها راه حفظ تولید پایدار محصولات کشاورزی در استان را افزایش درآمد و بالارفتن قدرت خرید کشاورزان می‌داند و تاکید می‌کند: برای رسیدن به این هدف باید طرح تسطیح، نوسازی و یکپارچه‌سازی اراضی اجرا شود تا کشاورزی هر چه سریع‌تر از حالت سنتی خارج شود.حیدرپور مهم‌ترین مشکل در اجرای طرح تسطیح اراضی کشاورزی را پس از تامین اعتبار، موضوعات اجتماعی عنوان کرده و می‌گوید: تمامی مسئولان و مردم بویژه ریش سفیدان، دهیاران، شورای اسلامی روستاها، بخشداران و فرمانداران باید در این زمینه همکاری و مشارکت جدی داشته باشند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان این که این سازمان با تامین اعتبار برای تسطیح و نوسازی شالیزارها گام بلندی برای توسعه کشاورزی استان‌های شمالی برداشته و تا 85 درصد هزینه‌های اجرای طرح تسطیح و نوسازی را پرداخت می‌کند، یادآور می‌شود که همکاری کشاورزان در اجرای طرح بسیار مهم است. آنها باید مطمئن باشند با تسطیح و زهکشی اراضی شالیزاری، فعالیت توجیه اقتصادی پیدا کرده و درآمد و قدرت خرید کشاورزان چند برابر می‌شود.

به گفته وی، با توجه به این که طرح تسطیح اراضی باید در شش ماه دوم سال همزمان با فصل بارندگی اجرا شود، برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه مهم است.