اوکراینی‌ها از تغییر و اصلاحات ناامید شده‌اند

روسلان از درماندگی مردم نسبت به سرعت کم اصلاحات در کشور سخن می‌گوید. او و دیگر معترضان عقیده دارند سیاستمدارانی که در زمان درگیری‌های خونین بین ماه‌های نوامبر 2013 تا فوریه 2014 همواره در میان مردم بودند، باید متعهد به انجام اصلاحات و تغییرات باشند. وی در این زمینه می‌گوید: آنها همواره به ما می‌گفتند ما کنار شما هستیم و براساس خواسته‌های شما عمل می‌کنیم، اما آنچه طی چند ماه اخیر شاهد آن بوده‌ایم، این است که آنها نه برای اوکراین بلکه برای رسیدن به منافع شخصی خود عمل می‌کنند.

روسلان اوایل هفته گذشته از شهر جنوبی اودیسه وارد کی‌یف شد؛ او یکی از چهره‌های اصلی معترضان در تظاهرات اودیسه علیه دولت ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهور سابق اوکراین بود. آن اعتراض‌ها که ابتدا در مخالفت با تصمیم یانوکوویچ مبنی بر امضا نکردن توافقنامه تجاری با اتحادیه اروپا بود، با گذشت چند هفته شکل دیگری به خود گرفت و صدای اعتراض نسبت به فساد اداری و سوءاستفاده از قدرت نیز در آن شنیده شد. فساد اداری از جمله مشکلات مهم اوکراین طی چند سال گذشته بوده است به‌گونه‌ای که گزارش شفافیت بین‌المللی از میان 175 کشور، اوکراین را در رتبه 144 قرار داد.

تغییر کلی فرهنگ

پارلمان منحل شده اوکراین، هفته گذشته شاهد برگزاری تظاهرات افرادی بود که برای پیگیری خواسته‌های خود در مقابل ساختمان این پارلمان تجمع کرده بودند. یکی از تظاهرکنندگان اسویتلان زالیش‌چوک، مدیر مرکز عملیات مشترک بود؛ این مرکز در جهت پیگیری اصلاحات قانونی در فضای سیاسی اوکراین فعالیت می‌کند. او در شکل‌گیری تظاهرات علیه یانوکوویچ و سامان‌دادن به معترضان در میدان استقلال کی‌یف، نقش مهم و مشخصی داشت. وی نیز مانند روسلان از انجام تغییرات اساسی ناامید شده است. وی در این زمینه می‌گوید: «برای آن‌که تغییرات محسوس و قابل توجه باشد، باید کل فرهنگ تغییر پیدا کند، نهادها و سازمان‌های جدیدی شکل بگیرد و افراد تازه‌ای بر سر کار آیند. متاسفانه تحقق این موضوعات چند سال طول می‌کشد.»

بنا به گفته اسویتلان، یکی از اصلاحاتی که سیاستمداران تمایل چندانی نسبت به آن ندارند، استقلال دستگاه قضایی اوکراین از نهادهای اجرایی و پارلمان است. البته او به این موضوع اشاره داشت که برخی اصلاحات صورت گرفته است. یکی از مهم‌ترین اصلاحات، ایجاد نهادی است که وظیفه آن نظارت رسانه‌های عمومی برای مستقل بودن آنها از کنترل دولتی است. با این حال به نظر می‌رسد تنش‌ها در این زمینه همچنان ادامه دارد. یکی از این موارد این است که ویکتور پوروشنکو، رئیس‌جمهور سرمایه‌دار اوکراین هنوز راضی نشده مدیریت خود را بر شبکه پنج اوکراین پایان دهد.

داریا کالنیوک، مدیر اجرایی مرکز عملیات علیه فساد اداری نیز برای تصویب اصلاحات در این زمینه بسیار تلاش کرده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود ایجاد یک سازمان مستقل است تا بتواند فساد مقامات عالی‌رتبه دولتی را تحقیق و بررسی کند. وی بیان می‌کند: پارلمان اوکراین متشکل از نمایندگانی است که به قوانین دیکتاتوری رای داده‌اند و خودشان در مظان اصلی اتهامات فساد قرار دارند.

یکی از انتقادات اصلی کالنیوک و زالیش‌چوک مربوط به سرعت کم تغییرات در مورد آن دسته از نمایندگانی است که به یانوکوویچ وابسته هستند. حتی خود پوروشنکو مدتی در کابینه یانوکوویچ بود و در شکل‌دهی «حزب مناطق» که وابسته به یانوکوویچ بود، نقش مهمی بر عهده داشت. پوروشنکو طی چند ماه اخیر نیز تعدادی از سرمایه‌داران شاخص اوکراین را در نهادهای اجرایی گماشته است. به‌عنوان مثال او بتازگی مدیرکل سابق شرکت مایکروسافت در اوکراین را به عنوان مسئول پیگیری اصلاحات اجتماعی و اقتصادی انتخاب کرد.

یایحین بیستریسکی، رئیس مرکز مطالعات سیاسی در آکادمی ملی اوکراین عقیده دارد چنین انتصاب‌هایی تا حدودی نگران‌کننده است. البته خودش می‌گوید پس از دیدار با برخی مقامات تازه تعیین شده، نسبت به پیگیری اصلاحات از سوی آنها خوشبین است. اما حتی اگر خود سیاستمداران هم علاقه‌مند به ایجاد اصلاحات باشند، ساختار کنونی دولت آنها را تا حدود زیادی محدود می‌کند. وی می‌افزاید: ساختار بسیاری از وزارتخانه‌ها برمبنای غلطی استوار شده و پیگیری اصلاحات بدون تغییرات اساسی در بسیاری از وزارتخانه‌ها، امری بسیار دشوار است.

کالنیوک و سازمان متبوعش این انتصاب‌ها را به دقت دنبال می‌کند. او به این موضوع اشاره دارد که تجربه استفاده از افراد اقتصادی موفق می‌تواند برای اوکراین مفید و سازنده باشد، اما از سوی دیگر خطراتی نیز به‌دنبال دارد. وی می‌گوید: این افراد تا حدودی برای ما مشکوک هستند، زیرا پیشتر نیز تجربه تلخ ورود چنین شخصیت‌هایی را به عرصه سیاست داشتیم.

نیاز به مدیران مجرب

آنتون گراشچنکو، مشاور وزیر کشور اوکراین در حالی که در رستورانی نشسته، می‌گوید: اوکراین به چنین افراد اقتصادی و موفقی نیاز دارد. «یک‌بار لنین گفت حتی یک خانم خانه‌دار هم می‌تواندکشور را اداره کند. در نتیجه او شروع به گماردن افراد به صورت تصادفی در مناصب کرد و در این میان افرادی بودند که حتی سواد خواندن هم نداشتند.» وی می‌افزاید: ما نیاز به افراد با‌تجربه‌ای داریم که بتوانند مسائل مختلف را تحلیل کرده و براساس آن عمل کنند.

البته گراشچنکو این موضوع را تائید می‌کند که روند انجام اصلاحات متوقف شده است. او درگیری‌های کنونی در شرق کشور میان نیروهای ارتش و شبه‌نظامیان جدایی‌طلب طرفدار روسیه را علت توقف این تغییرات می‌داند. او در حین صحبت‌کردن، کلاهی را نشان می‌دهد که متعلق به یکی از سربازان نیروهای اوکراینی است که در درگیری با نیروهای جدایی طلب کشته شد. او می‌گوید: درگیری‌های شرق کشور دولت را مجبور کرده برای مقابله با شورشیان هزینه زیادی بپردازد و همین مساله به توقف روند اصلاحات منجر شده است.

درگیری‌ها طی چند روز اخیر در شهرهای دونتسک و لوهانسک شدت بیشتری به خود گرفته است. آن‌طور که منابع رسمی اعلام کرده‌اندآبرسانی ، برق‌رسانی و فعالیت شبکه‌های مخابراتی در شهر لوهانسک قطع شده و دست‌کم 210 هزار نفر در این شهر بدون آب و برق به سر می برند. از شهر دونتسک نیز خبر می‌رسد بیش از 300 مرکز برق‌رسانی براثر حملات هوایی تخریب شده و شهر از داشتن برق محروم است.

البته افرادی مثل زالیش‌چوک به اظهارات گراشچنکو در مورد نقش این درگیری‌ها در روند اصلاحات با دیده تردید می‌نگرند. او عقیده دارد نمایندگان پارلمان اوکراین از درگیری‌های شرق کشور بهره‌برداری کرده و با استناد به این ناآرامی‌ها، روند تغییرات را متوقف کرده‌اند.

تنها امید پیش‌روی اوکراینی‌ها، انتخابات پارلمانی است که قرار است 26 اکتبر(4 آبان) برگزار شود. آنها امیدوارند با کنار گذاشتن نمایندگان وابسته به دولت یانوکوویچ، افراد و چهره‌های جدیدی را وارد فضای سیاسی کشور کنند. به عقیده برخی تحلیلگران، مشکل اصلی وجود سیستمی است که ماحصل آن روی کار‌آمدن سیاستمدارانی بود که خشم و عصبانیت فراوان مردم را به همراه داشته است.

نیمی از نمایندگان حاضر در پارلمان قبلی اوکراین، افرادی هستند که از سوی حوزه‌های انتخاباتی تعیین شده‌اند. زالیش‌چوک می‌گوید: بیشتر آنها افرادی فاسد بودند، زیرا رای‌دهندگان با دریافت رشوه و مبالغ فراوان به افراد خاصی رای داده بودند. این موضوعی است که گراشچنکو نیز انجام آن در انتخابات گذشته پارلمان را تائید می‌کند. طی این مدت لایحه‌ای با حمایت گراشچنکو و با هدف تغییر سیستم موجود به مجلس تقدیم شد که از سوی همین افراد رد شد.

در این میان و در حالی که تنش‌ها در مناطق مختلف اوکراین و بخصوص در شرق کشور همچنان ادامه دارد، نشانه‌هایی از بازگشت آرامش به کی‌یف دیده می‌شود. میدان استقلال این روزها شاهد حضور کارگرانی است که موانع سیمانی و آهنی را از اطراف این میدان جمع می‌کنند و تا چند ماه پیش از این موانع در درگیری‌های پایتخت استفاده می‌شد. برای اولین بار طی چند ماه گذشته نیز به ماشین‌ها و وسایل نقلیه اجازه داده شد وارد این میدان شوند.

چالش و مشکل اصلی این روزهای اوکراین کنار زدن سیستمی است که باعث شد صدها هزار نفر از خانه‌های خود آواره شده و در خیابان‌های سرد شهرها ساکن شوند. افرادی مانند کالنیوک بر این باورند که برگزاری انتخابات پارلمانی برای ساختن اوکراین جدید بسیار مهم است. وی در این زمینه می‌گوید: ما امیدواریم بر خلاف دفعات گذشته، شخصیت‌هایی وارد پارلمان شوند که به جای پیگیری منافع شخصی و سیاسی خود به‌دنبال منافع مردم و کشور باشند.

الجزیره انگلیسی / مترجم: حسین خلیلی