کنسروهایی با محتوای تخلف

کارشناسان تغذیه اگرچه همواره استفاده از خوراکی‌های تازه و غذاهای خانگی را به مصرف‌کنندگان توصیه می‌کنند، اما درباره کنسروها و سلامت مواد داخل آنها نگرانی کمتری نسبت به دیگر انواع فرآورده‌های خوراکی دارند، چون به عقیده آنها روش تهیه و دستور تولید کنسروها و فرآیندهای استریلیزه و پاستوریزه کردن که در آنها اتفاق می‌افتاد بسیاری از باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا را حذف می‌کند و مانع بازگشت دوباره آنها به خوراک می‌شود. با این حال همواره نگرانی درباره کیفیت مواد اولیه استفاده شده در این نوع خوراکی، ذهن همگان بخصوص متخصصان سلامت جامعه را به خود مشغول کرده است.

در کشورمان برخی​ انواع کنسرو ها استفاده‌های بسیاری دارد که می‌توان ازجمله آنها به تن ماهی، رب گوجه‌فرنگی و برخی خوراک‌های گوشتی اشاره کرد. این گستردگی مصرف بخصوص درباره تن ماهی و رب گوجه‌فرنگی باعث شده با موارد مختلفی از سودجویی و تقلب در این دو فرآورده روبه‌رو باشیم.

ربی که رنگ می‌بازد

باتوجه به فرهنگ تغذیه و البته دستورالعمل‌های مختلف طبخ غذا در کشورمان، رب گوجه‌فرنگی یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده دستور پخت غذاهای ایرانی است و از گذشته‌های دور تهیه رب‌های خانگی در فرهنگ ما ایرانیان جایگاه مخصوصی دارد. این در حالی است که بسیاری از پزشکان استفاده از گوجه‌فرنگی تازه یا رب خانگی را همواره به جای رب کارخانه​ توصیه کرده‌اند اما به دلیل تغییر سبک زندگی و گسترش شهرنشینی و نبود زمان کافی برای تهیه این‌گونه رب‌ها در کنار استقبال گسترده مصرف‌کنندگان، این قوطی‌های مختلف رب صنعتی است که در قفسه‌ فروشگاه‌ها خودنمایی می‌کند.

اما همواره یک سوال بسیار مهم ذهن برخی مصرف‌کنندگان را به خود جلب کرده است: با توجه به گران شدن محصول تازه گوجه‌فرنگی و دیگر هزینه‌های تولید و نارضایتی تولیدکنندگان از قیمت‌های فروش، آیا واقعا مواد داخل این قوطی‌های خوش رنگ و لعاب همان گوجه‌فرنگی سرخ رنگ و باکیفیت است؟ پاسخ این سوال را کارشناسان تغذیه بخصوص مهندسین صنایع غذایی این‌گونه عنوان کرده‌اند: «در صورت استفاده از برندهای معتبر و دارای سابقه خوب، بله! این همان گوجه‌فرنگی است که مصرف می‌کنیم، اما نمی‌توان درباره محصولات ناشناس و گمنام این‌قدر قاطعانه پاسخ داد.»

در این زمینه با توجه به گسترش روزافزون مصرف، برخی تولیدکنندگان نامعتبر فرصت مناسبی به دست آورده‌اند تا با استفاده از خلاءهای قانونی و البته کمبود نظارت کافی از سوی ارگان‌های مسئول، دست به اعمال مجرمانه‌ بزنند؛ به گونه‌ای که در خوشبینانه‌ترین حالت با استفاده از گوجه‌فرنگی‌های بدون کیفیت و آفت‌زده یا آن گروه از گوجه‌فرنگی‌هایی که دیگر قابلیت تازه خوری ندارد، اقدام به تولید رب گوجه‌فرنگی کرده و آنها را با افزودنی‌های مجاز یا غیرمجاز با ظاهری دلچسب روانه بازار مصرف می‌کنند.

این در حالی است که در چند سال اخیر با توجه به افزایش ناگهانی قیمت تولید گوجه فرنگی در مزارع و کمبود محصول به دلیل خشکسالی، این نوع تخلف‌ها گسترده‌تر شده است، به طوری که متخصصان صنایع غذایی به خبرنگار ما گفتند برخی تولیدکنندگان با استفاده از پوره کدو حلوایی به‌عنوان یک نوع سبزی کم‌طرفدار و ارزانقیمت در بازار و رنگ‌های خوراکی، رب گوجه‌فرنگی خوشرنگ و لعابی را روانه بازار مصرف کرده‌اند که راه تشخیص تقلبی بودن آن برای بسیاری از مصرف‌کنندگان عادی تقریبا غیر‌ممکن است.

البته نباید فراموش کرد ​ این تنها راه تقلب در این زمینه نیست و باید مراقب انواع رب تقلبی وارداتی نیز باشیم. لذا هرگز با خرید رب گوجه‌ فرنگی به صورت فله و برندهای نامعتبر، سلامت خود و خانواده را به خطر نیندازیم.

تن ماهی

مصرف دو وعده ماهی در هفته همواره از سوی پزشکان و متخصصان تغذیه برای سلامت توصیه شده و بسیاری از مردم برای سالم ماندن و دوری برخی امراض از بدنشان به این دستور عمل می‌کنند، اما با توجه به دردسترس نبودن ماهی‌های تازه یا گاهی اوقات بحث قیمت آنها، ممکن است مردم نسبت به خوردن انواع کنسرو ماهی یا همان تن ماهی اقدام کنند. در حالی که ممکن است این قوطی‌ها که قرار است سلامت آنها را تضمین کند، باعث بروز برخی بیماری‌های ناشناخته و خطرناک به دلیل تقلبی بودن آنها باشد.هرچند کنترل و بازرسی در زمینه صنایع غذایی از سوی ارگان‌های مربوط صورت می‌گیرد و معمولا در کارخانه‌های معتبر این‌گونه تخلفات دیده نشده یا کمتر دیده شده است، اما به هرحال با توجه به تقاضای بالا و البته سودجویی برخی افراد نمی‌توان تمام درهای تخلف و تقلب را به روی جامعه بست و سلامت تمام کالاها را تضمین کرد.درباره این فرآورده غذایی نیز گاهی اوقات شایعاتی به گوش رسیده که برخی تولید‌کنندگان نامعتبر و سودجو با استفاده از ماهی‌های بدون کیفیت یا حتی مرده اقدام به تولید کنسرو ماهی می‌کنند و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازند. دکتر دباغ مقدم متخصص تغذیه در این​باره می‌گوید: متاسفانه درباره کنسرو ماهی باورهای غلطی در میان مصرف‌کنندگان ایرانی وجود دارد.

وی افزود: مردم کنسرو ماهی را با نام تن ماهی می‌شناسند که عنوان نادرستی است، زیرا کنسرو ماهی می‌تواند از انواع مختلف ماهی تهیه شود؛ مثلا تا چند سال پیش کنسرو ماهی ساردین و کیلکا در بازار وجود داشت، اما به دلیل این‌که از آنها به اندازه کافی استقبال نشد، دیگر تولید نشد. در کشور ما، کنسرو ماهی تن طرفداران زیادی دارد. تن نام یک نوع ماهی نیست، بلکه نام گروهی وسیع از ماهی‌هاست؛ در ایران از چهار نوع ماهی تن استفاده می‌شود؛ «گیدِر»، «زرده»، «اَسبَک» و «هَوور» که به ترتیب گران‌تر، خوشمزه‌تر و مغذی‌ترند.

دباغ مقدم با تاکید بر استفاده مصرف‌کنندگان از برندهای معتبر کنسروسازی ایران می‌افزاید: نکته اصلی اینجاست که معمولا تولیدکنندگان سالم و صادق برای سفارش‌های مخصوص و خاص خود از نوع درجه یک این گروه ماهی‌ها یعنی «گیدر» استفاده می‌کنند و برای سفارش‌های معمولی و موارد معمول مصرف بیشتر انواع ارزان‌تر ماهی را به کار می‌برند که البته هیچ تخلفی هم نیست. این در حالی است که تولید‌کنندگانی که قصد سودجویی و سوء‌استفاده دارند پا را فراتر می‌گذارند و نه‌تنها از ارزان‌ترین نوع ماهی برای تولید خود استفاده می‌کنند، بلکه در روش تولید نیز زیاد دقت نمی‌کنند.

این کارشناس درباره افزودنی‌های مجاز و روغن این‌گونه کنسروها می‌گوید: تولیدکننده موظف به درج نوع مواد افزودنی و مقدار و میزان آنها روی قوطی کنسرو است، اما این موضوع باعث جلوگیری از تخلف نیست و گاهی اوقات شاهد خلاف‌هایی ازجمله استفاده از انواع نامرغوب روغن در کنسروها و البته استفاده بیش از حد برخی افزودنی‌ها هستیم.