21 مرداد، انحلال کمیته مجازات

هجری شمسی

21 مرداد 1276

میرزا رضا کرمانی به جرم قتل ناصرالدین شاه اعدام شد. میرزا رضا کرمانی در کرمان به دنیا آمد. در جوانی به تهران رفت و به دست‏فروشی و سمساری مشغول شد تا اینکه رفته رفته مورد اعتماد تجار تهران قرار گرفت. وی در سال 1268 ش پس از آشنایی با سیدجمال‏الدین اسدآبادی، سخت مجذوب اندیشه ‏ها و افکار او شد و از همان زمان، به فعالیت‏های سیاسی پرداخت. در پی استبداد و جور زمان ناصرالدین‏شاه قاجار و اخراج سیدجمال ‏الدین اسدآبادی از ایران، میرزا رضا کرمانی بارها به گونه کتبی و شفاهی به ناصرالدین شاه و درباریانش اخطار کرد که به جهت بی‏ احترامی و ستمی که درباره سیدجمال ‏الدین روا داشته ‏اند، کشته خواهند شد. حکومت قاجار، زبان تیز و حرکات اعتراض‏ آمیزِ او را تحمل نکرد و میرزا رضا را به هفت ماه و نیم زندان محکوم کردند. میرزا پس از آزادی، راهی اسلامبول ترکیه شد و با سید دیدار کرد. میرزا از اوضاع ایران بسیار نالید و سید او را به کندن ریشه فساد تشویق کرد. سرانجام شاه قاجار که در تدارک برگزاری جشن‏های پنجاهمین سال سلطنت خود بود، در 17 ذی‏القعده 1313ق برابر با 13 اردیبهشت 1275ش با 3 گلوله میرزا رضا در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) در ری کشته شدسرانجام میرزا رضا به دار آویخته شد.

21 مرداد 1296

سران کمیته مجازات دستگیر شدند. کمیته مجازات، گروهی سری بود که در سال 1295 ش در تهران تشکیل شد و بنیانگذاران آن، تنی چند از طرفداران مشروطه بودند که پس از استقرار نظام جدید، مقاصد خود را دست نایافته دیدند و ناکامی مشروطیت را به سبب خیانت و بی‏کفایتی وزرا می‏ دانستند. از این روی، تصمیم گرفتند با تشکیل گروهی به نام "مجازات" به پندار خود به مقابله با عناصر خائن، وطن فروش و نالایق بپردازند. البته در این پندار، اتکای آنها بر قضاوت شخصی بود. عنصر اجرایی این کمیته شخصی با نام کریم دواتگر بود که سالیان قبل، مامور ترور شیخ فضل اللَّه نوری شد که در این کار موفق نبود. پس از مدتی بین اعضای شورا اختلافات روی داد و شورا از بیم افشای اسرار کمیته، کریم دواتگر را کشت. پس از این حادثه، افراد دیگری به گروه راه یافتند و به سبب فراهم نبودن سیاست واحد و مستقل، اختلافاتی بین اعضای آن بروز کرد. از طرفی ضعف مالی نیز سبب شد که گروه به باج ‏خواهی از ثروتمندان رو کند. هر چند این گروه، هراسی بزرگ در دل دولتیان افکند، دیری نپایید که در آستانه فروپاشی قرار گرفت. این شورا در اواخر کار، به دلیل تکروی در از میان برداشتن مخالفان خود، دچار چنددستگی شد و یکی از اعضای اصلی که پیش‏بینی می‏ کرد به سرنوشت کریم دواتگر دچار شود، از بیم جان خود، تشکیلات گروه را برای ژاندارمری افشا کرد. در نهایت، اعضای کمیته در 21 مرداد 1296 ش برابر با 23 شوال 1335 ق در دوران صدارت وثوق‏الدوله دستگیر، برخی اعدام و بعضی تبعید شدند.

هجری قمری

15 شوال 252

حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری درگذشت. حضرت عبدالعظیم بن عبداللَّه که با پنج واسطه به امام حسن مجتبی(ع) می‏ رسد، ازاکابر محدثین و اعاظم علما و زاهدان بوده و از اصحاب امام جواد و امام هادی علیهم السّلام به شمار می ‏رود. ولادت وی را در حدود سال 173 ق گفته ‏اند. خَفَقان دوران عباسی و دشمنی سختی که با علویان روا می‏ داشتند، عبدالعظیم را به هجرت واداشت و او راهی ری گردید و ساکن آن دیار شد. سرانجام این سلاله‏ی پاک خاندان حسنی و این زاهد پرهیزکار در نیمه‏ شوال سال 252 ق در 79 سالگی در ری درگذشت. آن حضرت را شهید و مسموم نیز می‏دانند. مرقد حضرت عبدالعظیم در ری، زیارتگاه مشتاقان اهل ‏بیت است.

15 شوال 628

با کشته شدن سلطان جلال ‏الدین خوارزمشاه، سلسله‏ خوارزمشاهی منتقرض شد. بعد از مرگ سلطان محمد، حملات مغولان به ایران ادامه داشت، و بعد از آن بین بازماندگان او بر سر خلافت درگیری پیش آمد و سرانجام سلطان محمد در آخرین روزهای عمرش، یکی از پسرانش به نام جلال الدین را به جانشینی انتخاب کرد ولی پس از مرگ سلطان محمد، بقیه برادران شروع به مخالفت کردند و جلال الدین نیز مجبور بود که با آنها مقابله کند. او بخشی از سپاه پراکنده­ی پدرش را جمع­آوری کرد و به جنگ با مغولان رفت و پیروزی هایی نیز به دست آورد. برای مثال می توان به پیروزی او برای فتح غزنین و قندهار اشاره کرد. ولی این پیروزی ها جهت بازپس­گیری حکومت قبلی کار ساز نبود زیرا هرج و مرج و نابسامانی حکومت را فرا گرفته بود. مغولان او را تا رودخانه سند تعقیب نمودند و سرانجام وی به رودخانه زد و از آن عبور کرد و بعد به هندوستان رفت وبه مدت یکسال در آنجا ماند و زمان مراجعت به ایران در بخشهایی که هنوز به تصرف مغولها در نیامده بود، شروع به گردآوری سپاه کرد ولی به علت خصوصیات بد او مانند خونخواری و سبک سری، کسی به او اعتنا نمی کرد و او مجبور بود از هر شهری به شهر دیگری فرار کند. عاقبت به تبریز حمله کرد و اتابکان را به قتل رسانده و سرانجام بعد از شکست های متوالی و فرارهای پی در پی در628 هجری قمری در ((میافارقین)) واقع در کردستان به دست شخصی که برادرش به دست جلال الدین کشته شده بود، به قتل رسید.

میلادی

12 آگوست 1976

فلسطینیان اردوگاه تل زعتر در لبنان توسط فالانژهای لبنان قتل عام شدند. تل زعتر یکی از اردوگاه‏های فلسطینی بود که در کنار بیروت قرار داشت و در میان جمعیت 30 هزار نفری آن نیروهای رزمی فراوانی بودند. در جریان جنگ داخلی لبنان، این منطقه در میانه تهاجمات و درگیری‏ها قرار داشت، اما پس از خروج نیروهای سوریه در 23 ژوئن 1976م از لبنان، نیروهای فالانژبه این اردوگاه حمله کردند. در این حمله، توپخانه سنگین فالانْژْها، هر دقیقه به طور متوسط سه گلوله توپ به سوی تل زعتر شلیک می‏کرد. تانک‏ها و زره‏پوش‏های آن‏ها نیز به این محاصره شدت بخشیدند. نیروهای فالانژ در تهاجم خود از موشک‏های زمین به زمین ساخت اسرائیل بهره می‏ گرفتند. این تهاجم اردوگاه‏های دیگر فلسطینی را نیز در بر می‏گرفت اما محور عملیات نیروهای فالانژ، اردوگاه تل زعتر بود. در جریان این محاصره، آب شهر قطع شد، مواد غذایی کم‏یاب شد و هر جنبنده‏ ای در سطح شهر توسط تیراندازان فالانژ که از بیرون به شهر مسلط بودند مورد هدف قرار می ‏گرفت. در روزهای پایانی، تنها 500 فلسطینی دیگر در این اردوگاه باقی مانده بودند. سرانجام پس از آن‏که این شهر حدود 70 بارمورد تهاجم قرار گرفت، در 12 اوت 1976 بعد از بیش از 50 روز مقاومت، سقوط کرد. شب این حادثه نیروهای فلسطینی با یک هجوم حلقه محاصره را شکافته و موفق به خروج از اردوگاه شده و پس از 4 روز پیاده روی و برجای گذاشتن 300 کشته به بیروت رسیدند. در روز 13 اوت همان سال، نیروهای فالانژ به شهر بی‏دفاع تلّ‏ زعتر حمله کرده و به قتل‏ عام فلسطینیان دست زدند.