چه مادربوردی برای بازیخورها بهتر است؟

امسال پردازنده‌های سری هزول اینتل چندان چنگی به دل نمی‌زنند و در برابر نسل قبلی خود سری آیوی بریج از نظر سرعت سیکل ساعت و اورکلاک (ارتقا از طریق دستکاری تنظیمات) حرف چندانی برای گفتن ندارند. گرافیک سطح بالای آیریس (Iris 5300) هزول با 128 مگابایت حافظه eDRAM در لپ‌تاپ‌ها و حتی در تبلت‌ها نیز غوغا می‌‌کند.

رابط کاربری ذخیره داده

شاید پردازنده‌های هزول چندان خاص نباشند، اما پای مادربوردهای سوکت LGA1150 و چیپ‌ست‌های سری 8 را به میدان باز کرده‌اند. آنچه این مادربوردها را مهم می‌سازد، تراشه (چیپ) هاب کنترل‌کننده پلتفرم یا PCH آنهاست. حالا تراشه پل شمالی مادربورد با خود پردازنده یکی شده است. حرف جدید چیپ‌ست سری 8 اینتل در مادربوردهای سری Z87 (جایگزین سری Z77 نسل قبلی مادربوردها (شامل شش عدد درگاه اتصال یو.اس.بی 3.0 و امکان افزودن تا 14 درگاه یو.اس.بی 2.0 است. درگاه‌های اتصال ساتای با سرعت 6 گیگابایت بر ثانیه (SATA 6Gbps) برای فضای ذخیره داده (storage) به شکل قابل ملاحظه‌ای در کاهش گلوگاه‌های خروجی ذخیره داده موثرند.

این روزها با این که سرعت نقل و انتقال داده فضا‌های ذخیره وضع جامد جدید از سرعت ساتای 6Gbps پیشی گرفته ‌است، اما هنوز درایو‌های مجهز به رابط کاربری پایانه‌های اتصال پی.سی.آی اکسپرس (PCI express) چندان متداول نیستند. با همه اینها مادربوردهای مخصوص بازی باید همه این قابلیت‌ها را داشته و همیشه از زمان خود جلوتر باشند.

شما به جای این‌که دیسک ذخیره داده مدرن وضع جامد پی.سی.آی را بخرید و منتظر باشید تا مادربوردی برای آن بیاید، به پلتفرمی نیاز دارید که برای پشتیبانی از جدیدترین وسایل جانبی آماده باشد. این واقعا مسخره است که ما باید یکی دو سال دیگر انتظار بکشیم تا مادربوردی با پشتیبانی محلی بیشتر از سرعت ساتا 6Gbps به بازار بیاید. با نگاه به فناوری فضای ذخیره برق‌آسای (Intel RapidStorage) اینتل با قابلیت راید فعال شده TRIM، وقتی که مادربوردی را می‌خرید، باید کلا سرعت درگا‌ه‌های اتصال و کارایی‌های آن از نظر ساتا را مورد توجه قرار دهید.

موضوع مطرح دیگر درباره درگا‌ه‌های محلی اتصال یو.اس.بی و ساتا 6Gbps ، رابط کاربری کم‌جان DMI 2.0 است که تراشه PCH را به پردازنده هزول متصل می‌کند. عملکرد این رابط کاربری درست مشابه دو رابط کاربری DMI 2.0 در دو پلتفرم اصلی پیشین اینتل (که حداکثر سرعت آنها را به 20Gbps می‌رساند) است. هر یو.اس.بی 3.0 تکی سرعتی برابر با 5 گیگابایت بر ثانیه دارد و شش عدد از اینها به همراه شش عدد پایانه اتصال ساتای 6 گیگابایت بر ثانیه‌ای و هر سخت‌افزار غیرگرافیکی که از طریق درگاه پی.سی.ای اکسپرس متصل شده باشد، در هر لحظه باید مجموعا این 20 گیگابایت بر ثانیه را بین خود تقسیم کنند که واقعا با توجه به پیشرفت سرعت بعضی از سخت‌افزارهای امروزی مانند درایوهای SSD، واقعا عقب‌مانده به نظر می‌آید.

گرافیک

در مورد گرافیک تعبیه شده در پردازنده رایانه‌های دسکتاپ قضیه کاملا فرق دارد. همه کاربران و از جمله بازیخورها هنوز طالب واحدهای پردازشگر گرافیکی مستقل و اختصاصی هستند. این موضوع دوباره اهمیت مادربوردها را مطرح می‌کند. وقتی گذرگاه‌های مربوط به پی.سی.آی اکسپرس در واقع درون پردازنده قرار دارند، این چیپ‌ست مادربورد است که روی آنها اثر می‌گذارد. درباره مادربوردهای Z87، شما از امکانات زیادی برخوردارید. در اینجا پیکربندی مادربوردها 16 گذرگاه به جای یک پایانه پی.سی.آی اکسپرس با سرعت 16X برای یک GPU تکی یا دو عدد پی.سی.آی اکسپرس 8X برای پیکربندی دوبل GPU در اختیار شما می‌گذارد.

از سوی دیگر مادربورد Z87 به دلیل بهره بردن از پایانه اتصال PCI Express 3.0 پهنای باند هر گذرگاه را به دو برابر می‌رساند. بنابر این در پیکربندی دو کارت گرافیک روی بورد Z87 هر یک ازکارت‌های گرافیک به پهنای باندی برابر با آنچه ترتیب کامل 16 گذرگاه دوبل پی.سی.آی اکسپرس 0/2 فراهم می‌کند، دسترسی دارد.

مقایسه مادربوردها از نظر تراشه و چیپ‌ست

اینجاست که پای صدای اچ.دی اینتل (Intel HD audio) و درگاه شبکه (ایترنت) گیگابایتی، هشت گذرگاه ذخیره پی.سی.آی اکسپرس برای لوازم جانبی و همین طور مشابه آن برای رابط‌های کاربری دیجیتال صفحه نمایش به میان می‌آید. در حقیقت همه اینها به داخل خود پردازنده هزول جمع شده و روی دای (قطعه کوچک سیلیکونی تشکیل دهنده پردازنده) قرار گرفته‌اند. درخصوص مادربورهای Z87 درست مثل Z77 تنها تراشه‌های سری 8 هستند که در کنار پردازنده‌های سری K کاملا دسترسی به قابلیت‌های اورکلاک را برای شما میسر می‌کنند. بنابراین Z87 تنها مادربوردی است که همه بازیخورها به سوی آن خیز برمی‌دارند.

در مورد مادربوردهای دیگر با چیپ‌ست سری 8، نگارش‌های B و Q این مادربورد برای سیستم‌های اداری مخصوص دفاتر کار هستند. این مادربوردهای H81 و H87 شاید بتوانند علامتی روی صفحه رادار ذهن کاربران طالب مادربوردهای مخصوص کارهای روزمره ایجاد کنند. در اینجا مادربوردهای سطح متوسط را بررسی می‌کنیم. هر دو مدل ذکر شده از پشتیبانی چند گرافیکی (multi-GPU) بی‌بهره‌اند، به این معنی که شما تنها می‌توانید از یک کارت گرافیک مستقل روی آنها استفاده کنید. در عین حال H81 در مقایسه با Z87 که قابلیت به کار بردن سه عدد صفحه نمایش را با استفاده از گرافیک تعبیه شده پردازنده دارد، می‌تواند فقط دو صفحه نمایش را برپایه توانایی‌های گرافیکی پردازنده راه‌اندازی کند.

برخلاف تبلیغات غیرواقع شرکت‌های ایسوس و ام.اس.آی که توانایی اورکلاک کردن را فقط مختص مادربوردهای Z87 می‌دانند، هر دو مادربورد H81 و H87 از این توانایی برخوردارند. با این حال بیم آن می‌رود که در آینده اینتل این قابلیت را از کار بیندازد. فناوری سرعت برق‌آسای ذخیره داده اینتل با مورد پشتیبانی قرار دادن راید کامل می‌شود که در بوردهای H81 قابل دسترس نیست. همین موضوع در ارتباط با فناوری پاسخگویی هوشمند بوت شدن سریع اینتل نیز صادق است و بورد H81، یو.اس.بی 0/3 و ساتای 6 گیگابایت بر ثانیه را برای هر یک فقط به دو پورت اتصال محدود می‌کند. شاید این بورد برای رایانه‌های ارزان مناسب باشد، اما کم و کاستی‌هایش موجب می‌شود به طور کل از چشم بازی‌خورها بیفتد.

در مورد H87، اگر علاقه وافری به اورکلاک کردن نداشته باشید، چیز زیادی از دست نخواهید داد. البته همین مساله در مورد قابلیت چند گرافیکی نیز صادق است. اما نکته مهم این است که اگر در آینده پشیمان شده و نظر خود را عوض کنید، دیگر هیچ راه برگشتی وجود ندارد. پس اگر احتمال می‌دهید که نظرتان در آینده در مورد اورکلاک کردن و استفاده از چند کارت گرافیک عوض شود، بهتر است همان اول جلوی ضرر را گرفته و از همین حالا مادربورد Z87 را انتخاب کنید.

مادربوردهای ای.ام.دی

شرکت ای.ام.دی تاکنون تراشه خاصی را عرضه نکرده است. چیپ‌ست‌های فعلی سری 9 ای.ام.دی SB950 تفاوت زیادی با چیپ‌ست‌های سری‌های پیشین آن SB850 و SB750 ندارد. هیچ‌کدامشان از یو.اس.بی 3.0 را به طور محلی پشتیبانی نمی‌کند و همین ویژگی باعث شده تا ای.ام.دی همه امید خود را به واحدهای شتاب‌دهنده گرافیکی (APU) ببندد.

این شرکت چند سال اخیر خیلی در مورد چیپ‌ست‌های سری 1000 خود از جمله 1090FX مانور داده که هیچ‌کدام از آنها هنوز به بازار عرضه نشده‌اند. واقعیت تلخ این است که برخی نقشه‌های ای.ام.دی با گذشت زمان دارند بتدریج نقش بر آب می‌شوند. برای مثال غول پردازنده‌های دسکتاپ این شرکت استیم رولر (Steamroller) از مادربوردهای خانواده سوکت FM که مخصوص واحدهای شتاب‌دهنده گرافیکی ای.ام.دی بود، سر در آورد. از سوی دیگر، یک سری پردازنده‌های منسوب به استیم رولر هرگز موفق نشدند تا به داخل کیس دسکتاپ‌ها راه یابند. نکته مهم دیگر این که در طول زمان قابلیت‌هایی حیاتی نظیر پشتیبانی از پی.سی.آی اکسپرس 3.0 از سوی این شرکت کم‌اهمیت قلمداد می‌شوند.

اما حداقل استفاده از پردازنده‌های ای.ام.دی که پردازنده و گرافیک با هم یکی هستند، این مزیت را دارد که نگرانی شما را از بابت پهنای باندی که گرافیک‌های مستقل فراهم می‌کنند، رفع سازد. فعلا سیاست ای.ام.دی این است که چیپ‌ست مادربورد را به نفع سیستم روی یک تراشه (system-on-a-chip) معماری افسانه‌ای HSA کنار بگذارد که این می‌تواند به معنای پایان عمر مادربوردهای ای.ام.دی باشد. (ضمیمه کلیک)

جواد ودودزاده