گردشگرانی که «جورج کلونی» می‌شوند

اما فارغ از این نکته، سویه دیگری از پیوند هنرهفتم و سفر و گردشگری هم وجود دارد، آن هم این‌که به واسطه فیلم و سینمای گردشگری، مسافر را به محل و لوکیشن آن آثار ببرد؛ درست مثل یک گالری. نه این‌که اتفاق تازه‌ای باشد، اما این نکته هم می‌تواند به برخی جذابیت‌های ویژه سفر در ایران دامن بزند؛ چرا که این نکته همواره در ساخت فیلم‌های جهان موثر بوده است.

یکی از مواردی که این نوع از گردشگری (اگر آن را یک گونه بدانیم) را موفق می‌کند، علاقه کشور مقصد یا مسافران به سینماست. به عنوان مثال اقبال مردم آمریکا به سینما بسیار بیشتر از علاقه مردم پاکستان به این هنر است، بنابراین این گونه از گردشگری در آمریکا از استقبال بیشتری برخوردار است تا پاکستان. هر چه این اقبال بیشتر باشد، این گونه از گردشگری هم مخاطب بیشتری جذب می‌کند. هر چند سینما در این عصر جهانشمول‌تر از آن است که بخواهیم آن را محدود به یک منطقه و جغرافیای خاص کنیم.

خاطرات قدیم در یک شهرک

فیلم‌های خاطره‌انگیز در ایران کم نبوده‌اند. برای دوستداران سینما در ایران، فیلم‌هایی هستند که دیدن چندباره‌شان نه‌تنها خسته‌شان نمی‌کند، که بسیار هم آنها را سر ذوق می‌آورد. فیلم مادر ساخته شادروان علی حاتمی، هامون ساخته داریوش مهرجویی، قیصر کیمیایی، آژانس شیشه‌ای ابراهیم حاتمی کیا و..... به این سیاهه می‌توان بسیاری دیگر فیلم هم اضافه کرد. اما آن چیزی که با پایان نمایش فیلم‌ها در ایران به اتمام می‌رسد، از میان رفتن هر آنچه است که در فیلم ثبت شده. به این مفهوم که با پایان فیلمبرداری، تمام آثار آن فیلم به حال خود رها می‌شود.

شما فکر کنید خانه‌ای که قصه فیلم «مادر» در آن اتفاق می‌افتد اگر حالا وجود داشت نمی‌توانست پذیرای دوستداران این فیلم باشد؟ یا همان حمام معروف فیلم قیصر (‌که البته این یکی هنوز هست و نفس می‌کشد)‌ یا آژانس هواپیمایی که محل یکی از ماندگارترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است چقدر می‌توانست دوستداران سینما را ترغیب کند بروند و آنجا را ببینند. اینها تنها نمونه‌های دم دستی این پیوند هستند و اگر به این نکته اهمیت می‌دادیم، شاید شهرک غزالی حال و روزی این چنین نداشت. شهرک غزالی محل فیلمبرداری تعداد زیادی از آثار سینمای ایران است. مهم‌ترین این آثار که باعث پیدایش این شهرک شد، مجموعه ماندگار «هزاردستان» است. سریالی خاطره‌انگیز که چند نسل از ایرانیان خاطرات خوشی با آن دارند. از آنجا که بستر روایت سریال در دهه‌های 20 و 30 است، لوکیشن‌ها بر اساس آن ساخته شده و وقتی در خیابان‌های این شهرک قدم می‌گذارید، انگار در دهه 30 ایران به سر می‌برید. هر چند همان‌طور که گفته شد این شهرک حال و روز خوبی ندارد و با این اوضاعش نه تنها نمی‌تواند بسیاری از دوستداران گذشته ایران را به سوی خود بکشاند، بلکه عاشقان سینما با بازدید از این شهرک ممکن است دچار افسردگی نیز بشوند!

مورد عجیب یانگوم

سریال «جواهری در قصر» یکی از محبوب ترین سریال‌های چند سال اخیر تلویزیون ایران است. سریالی طولانی که کشور کره جنوبی آن را ساخته و حالا چنان شهرتش عالمگیر شده که بسیاری از مسئولان کره‌ای را بر آن داشته است از این شهرت استفاده بیشتری کنند، ولو در حد تحریف تاریخ!

کره‌ای‌ها با خرج مبالغ هنگفت، سریال جواهری در قصر را ساختند و مدعی شدند یانگوم، آشپز دربار، نخستین عمل سزارین را در دنیا انجام داده است و حالا پارک وسیعی به نام «یانگوم» ساخته‌اند و احتمالا تا چند سال آینده نیز موزه‌یانگوم و خانه‌ پدری یانگوم به جاذبه‌های گردشگری کره اضافه می‌شود و دست آخر هم آن را ثبت جهانی می‌کنند؛ ولی ما چه می‌کنیم.

وقتی سریال‌های ترکیه هوش از سر عرب‌ها می‌برند

نمونه کره در مقایسه با سریال‌های ترکیه یک مورد پیش پا افتاده است. حجم زیاد سریال‌های ترکیه‌ای در چند سال اخیر با سرمایه‌گذاری روی مخاطب خاورمیانه، به قدری جواب داده است که گردشگری کشوری همچون ترکیه نیز از این خوان گسترده منتفع می‌شود.

طبق بررسی‎های انجام شده از سوی موسسه تجارت خاورمیانه، محبوبیت برق‌آسای سریال‎های ترکی در کشورهای منطقه خاورمیانه و عرب، سبب سرازیر شدن سیل گردشگران عرب به این کشور شده است. این گردشگران مشتاق دیدار از لوکیشن‎ها و محل بروز رخدادها درسریال‎های تلویزیونی ترک هستند که هرشب در کانال‎های عربی مشاهده می‎کنند.

طبق همین بررسی‎ها، این میل مفرط به مشاهده سریال‎های تلویزیونی ترک در کشورهای عرب سبب رشد کسب و کارهای وابسته به گردشگری نیز شده است، که طیف وسیعی از انواع مشاغل را درترکیه پوشش می‎دهد.

درنتیجه نمایش این فیلم‎ها و ارتباط عاطفی بینندگان با شخصیت‎های مطرح درهر سریال، دیدار از لوکیشن‎های آشنا در ترکیه از جاذبه‌های مهم گردشگری در این کشور است.

رستوران «گل موتفقی» تنها یک رستوران دنج و جالب در محله‎ای نزدیک به ایستگاه مترو در بخش آسیایی استانبول است. این رستوران نمونه‎ای است که به یمن سریال ترکی « فاطمه گل»که به طور وسیع از شبکه‎های تلویزیونی عرب پخش شده، برای گردشگران عرب معنای بیش از یک رستوران دارد.

لوکیشن‌های پولساز جهان

1 ـ هری پاتر و هدیه‌های مرگ: اسکاتلند جایی است که صحنه‌هایی از هفتمین یا آخرین قسمت سری فیلم‌های هری پاتر تحت عنوان هری پاتر و هدیه‌های مرگ، در مناطق گلنس و ویاداکت و کافه‌ای در شهر ادینبورگ فیلمبرداری شده‌اند که هر یک از آنها در ماه‌های پس از اکران، به مقاصد گردشگری مهمی تبدیل شده‌اند.

2 ـ ارباب حلقه‌ها: نیوزیلند یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان از نظر داشتن جنگل و منابع طبیعی دست‌نخورده بوده و فیلمبرداری بخش اعظم صحنه‌های سه‌گانه «ارباب حلقه‌ها» در این کشور، نقش بسزایی در جذب گردشگران به نیوزیلند داشته است.

3 ـ میلیونر زاغه‌نشین:‌ هندوستان در سال‌های اخیر یکی از موفق‌ترین کشورهای جهان در جذب گردشگر بوده و پس از کسب جایزه‌ اسکار در بخش‌های مهم اسکار از جمله بهترین فیلم بلند، بهترین کارگردانی و ده‌ها جایزه دیگر را از جشنواره‌های معتبر جهانی، لوکیشن‌های این اثر سینمایی در حومه شهر بمبئی به جاذبه گردشگری تبدیل شده‌اند.

4 ـ بخور، نیایش کن، عشق بورز: جزیره بالی، قطب گردشگری اندونزی طی سال‌های اخیر با مشکلات زیادی در جذب گردشگر مواجه بوده که آخرین آن حمله سگ‌های هار به گردشگران بود. با وجود این، فیلمبرداری صحنه‌هایی از سینمایی «بخور، نیایش کن، عشق بورز» با بازی «جولیا رابرتز»، بار دیگر گردشگران را به این جزیره زیبا کشاند.

5 ـ خماری 2:‌ تایلند در سال‌های اخیر یکی از موفق‌ترین کشورهای جهان در جذب گردشگر بوده و در ماه‌های اخیر نیز با اکران سینمایی «خماری 2» که بخش اعظم صحنه‌های آن در شهر بانکوک، پایتخت تایلند و مناطق گردشگری خلیج فولای و ساحل رودخانه چائوو فرایا فیلمبرداری شده، تعداد گردشگران این کشور افزایش چشمگیری یافته است.

6 ـ ایتالیا: این کشور در سال‌های اخیر محل فیلمبرداری تعدادی از آثار سینمایی‌ مشهور جهان بود که در این میان فیلم سینمایی «آمریکایی» با بازی جورج کلونی، هزاران گردشگر را به ایتالیا و بویژه شهر کوچک آبروتزو در منطقه‌ای کوهستانی در نزدیکی شهر رم کشاند.

لوکیشن فیلم‌های سینمایی صخره در آمریکا، «استرالیا» در استرالیا، تله‌گذاری در مالزی، والکایری در آلمان و آمریکایی در ایتالیا از جمله دیگر لوکیشن‌هایی بوده‌اند که گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب کرده‌اند. (ضمیمه چمدان)

علی محزون