مذاکره رسانه‌ای ظریف و کری در واشنگتن‌پست

ابتکار این شیوه اثرگذار دیپلماتیک با ظریف بود. او علاوه بر گفت‌وگوهای متعدد رسانه‌ای و حضور فعال در مجامع بین‌المللی، کمتر از سه هفته قبل طی مقاله‌ای در واشنگتن‌پست با عنوان «برای استفاده از فرصت‌ها، توهمات را کنار بگذارید»، خطاب به 1+5 نوشت: «اجازه ندهید برخی توهمات، حرکت چشمگیری را که برای پایان دادن به یک بحران غیرضروری و گشودن افق‌های جدید آغاز شده، از مسیر خود خارج کند.»

او در آن مقاله تصریح کرده بود: «امروز و در حالی که به سال ٢٠١٥ نزدیک می‌شویم، نتیجه زیاده‌خواهی‌های گذشته و گرفتاری در توهم تأثیر تحریم‌ها کاملا مشخص است.»

حالا 17 روز پس از آن مقاله مهم، جان کری، همتای آمریکایی محمدجواد ظریف، باز هم در واشنگتن‌ پست مقامات کشورمان را خطاب قرار داده و مدعی شده است: «دلیل شکاف‌ها درخواست‌ های زیادخواهانه ما نیست. برعکس، ما بدقت به پرسش‌ها و نگرانی‌های ایران گوش داده و انعطاف‌پذیری نشان داده‌ایم.»

جالب‌تر اینجاست که 9 ماه قبل حسن روحانی، رییس‌جمهور کشورمان نیز طی مقاله دیگری در همین روزنامه، با عنوان «چرا ایران به دنبال تعامل سازنده است» از «تعامل سازنده» با جهان، رابطه ایران و آمریکا، برنامه‌ هسته‌ای و حل بحران سوریه نوشته و از «همتایان» خود خواسته‌ بود فرصت را مغتنم بدانند.

حالا «کری» با اشاره به همان یادداشت در واشنگتن‌پست نوشته:‌ «به‌خاطر این سخنان بود که پرزیدنت اوباما، آمریکا را متعهد به یافتن راه‌حلی از طریق مذاکره کرد... ما وارد مذاکرات شدیم چراکه معتقد بودیم فرصتی واقعی وجود دارد که البته همچنان موجود است، اما زمان در حال از دست رفتن است.»

استفاده از دیپلماسی رسانه‌ای شیوه‌ای شناخته شده برای اثرگذاری و رفع سوءتفاهمات سیاسی در جهان امروز است و پیش از این نیز بارها از این شیوه برای تغییر فضای سیاسی درباره یک کشور استفاده شده است. با این حال استفاده از این تاکتیک برای دو کشوری که مناسبات دیپلماتیک رسمی ندارند، اهمیتی مضاعف پیدا می‌کند.

هر چند گفت‌وگوهای هسته‌ای، نقشی غیرقابل انکار در تغییر لحن تهران و واشنگتن نسبت به یکدیگر و روی آوردن به مذاکره رسانه‌ای داشته، اما با نگاهی عمیق‌تر به محتوای یادداشت‌های مقامات ایران و آمریکا در روزنامه صد و سی و هفت ساله واشنگتن‌پست، می‌توان دریافت که تغییر شرایط منطقه و پیشرفت‌های ایران به اذعان نهادهای بین‌المللی، حالا کاخ سفید را مجبور کرده تا ادبیات خود را تغییر دهد.

هرچند باید منتظر ماند و دید دولتمردان آمریکایی چقدر به حفظ ادبیات تازه خود و پرهیز از گزافه‌گویی‌های سابق درباره روی میز بودن «همه گزینه‌ها»، متعهد هستند، اما همین که دو طرف علاقه‌مند روشن‌تر شدن مواضع خود در عرصه‌ بین‌المللی هستند، نشان از آن دارد که می‌توان امیدوار به برداشته شدن گام‌های تمام‌کننده در مذاکرات وین 6 بود.

مصطفی انتظاری‌هروی ‌- گروه سیاسی