زندانیان نیازمند در انتظار گلریزان

مجرمان مالی غیرعمد، چوب نداشتن مدیریت اقتصادی خود را خورده‌اند و تاوان آن هم خزیدن گوشه زندان‌ها و سپری کردن سال‌های مفید عمرشان دور از خانه و خانواده است.به همین دلیل هم بیشتر این زندانیان مالی جوان هستند که بی‌تجربگی‌ کارشان را به زندان کشانده است، اما همه‌ساله سنت برگزاری جشن گلریزان در ماه رمضان نقطه امیدی در دل آنها و خانواده‌هایشان روشن می‌کند و آنها به امید آزادی چشم به دستان سخاوتمندانی می‌دوزند که برای رهایی آنها گلریزان می‌کنند.

سنت حسنه‌ای که از سوی نیکوکاران در ماه رمضان همه‌ساله اجرا شده است و زندانیان بیشماری از این طریق آزادی را تجربه کرده‌اند.

آخرین آمارهای سازمان زندان‌ها از وجود بیش از 220 هزار محکوم در زندان‌های کشور حکایت دارد که 97 درصدشان مجرمان عمد و 3 درصد از آنها محکومان جرایم غیرعمد هستند؛ یعنی بیش از 7500 نفری که امسال نیز مثل سال‌های گذشته به امید جشن گلریزان و پیوستن قطره‌های نیکوکاری مردم و مسئولان به هم و جاری شدن دریای مهربانی و تر شدن پایشان از موج این دریا نشسته‌اند.

جشن گلریزان امسال نیز شنبه، چهاردهم تیر پس از نماز مغرب و عشا در تالار آبگینه برگزار خواهد شد.

آنها که آزاد شدند، آنها که منتظرند

اولین بار که پول خیرین صرف آزادی زندانیان غیرعمد شد، به زمان شهید لاجوردی برمی‌گردد. آن زمان او 80 هزار تومان پول در اختیار داشت که با این مبلغ چند زندانی آزاد شدند، اما حالا با گذشت 24 سال هم میزان پول‌هایی که خیرین صرف آزادسازی زندانیان می‌کنند، جهشی چشمگیر یافته و هم تعداد زندانیان غیرعمد نیازمند؛ که اگر کمک خیرین نباشد شاید زندان، سرنوشت حتمی آنها تا پایان عمر باشد.

طبق آماری که ستاد دیه کشور به جام‌جم ارائه می‌کند، در 24 سالی که جشن‌های گلریزان، بی‌وقفه در سراسر کشور برپا شده، نزدیک به 80 هزار زندانی نیازمند در جرایم غیرعمد و غیرکلاهبرداری آزاد شده‌اند.

این در حالی است که در پنج سال منتهی به پایان سال 92 بیش از هزار جشن گلریزان در سراسر کشور برپا شده و مردم و مسئولان در مجموع نزدیک به 75 میلیارد تومان برای آزادی زندانیان نیازمند هزینه کرده اند که میزان کمک‌ها هر سال نسبت به سال قبل رشد کرده است. (مبلغ جمع‌آوری شده در جشن گلریزان سال 88 بیش از یک میلیارد تومان، در سال 89 بیش از 14 میلیارد تومان، سال 90 و 91 بیش از 17 میلیارد تومان و در سال 92 بیش از 23 میلیارد تومان بوده است.)

البته با وجود این کمک‌ها هم‌اکنون همچنان 7524 مجرم غیرعمد در زندان‌ها به سر می‌برند که محکومیت 5911 نفر از آنها مالی است و برای آزادی آنها به میلیاردها تومان پول نیاز است.

می‌شود گذشت کرد

حساب زندانیان جرایم غیرعمد از زندانیان عمد جداست، یعنی میان کسی که ورشکسته می‌شود و قادر به ادای دین خود در مقابل طلبکار نیست یا کسی که در حادثه رانندگی، ناخواسته موجب مرگ کسی می‌شود، تفاوتی است آشکار با کسی که به عمد و با هدف کلاهبرداری مال کسی را به نفع خویش ضبط می‌کند یا کسی که با قصد قبلی و طراحی نقشه، جان کسی را می‌گیرد.

همین تفاوت است که تاکنون سبب شده بسیاری از طلبکاران و اولیای دم از همه یا بخشی از مالی که طلب دارند، بگذرند و راه را برای آزادی زندانی غیرعمد هموار کنند.

آمارهای ستاد دیه کشور نشان می‌دهد از پنجم فروردین سال 92 تا بیست و هشتم اسفند این سال 7735 زندانی غیرعمد با پرداخت 300 میلیارد تومان به شاکیان پرونده آزاد شده‌اند، در حالی که اگر بخشش و گذشت شاکیان وجود نداشت، آزادی این افراد به 830 میلیارد تومان پول نیاز داشت.

درواقع در سال 92 طلبکاران و اولیای دم با بخشش 534‌میلیارد تومان از طلب خویش نشان دادند حتی در شرایط بحرانی زندگی نیز می‌شود مهربان و با گذشت بود؛ همان افرادی که در سال 92 سبب شدند تا 64 درصد از کل بدهی زندانیان غیرعمد بخشیده شود.

کمک‌ها به اهلش می‌رسد

در میان کسانی که حضوری فعال در جشن‌های گلریزان دارند، چند اسم همیشه تکرار می‌شود. ابتدا کمک‌های رهبر انقلاب که سال گذشته 120 میلیون تومان بود و سال قبلش 80 میلیون تومان که بعلاوه کمک‌های سه سال قبل از آن می‌شود 400 میلیون تومان.

در جشن گلریزان سال 91 هم که در تالار عقیق جماران برگزار شد، کمک‌های مسئولان کشور به این شرح بود: رئیس قوه قضاییه و رئیس‌جمهور 50 میلیون تومان، رئیس مجلس شورای اسلامی 30 میلیون تومان، اتاق بازرگانی ایران 50 میلیون تومان، اتاق بازرگانی تهران 40 میلیون تومان، بنیاد تعاون زندانیان پنج میلیون تومان، رئیس سازمان زندان‌ها ده میلیون تومان و وزیر دادگستری دو میلیون تومان.

سال 92 نیز این کمک‌ها با اندکی بالا و پایین شدن تکرار شد؛ در حالی که چشمگیرترین هدیه متعلق به محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت بود که ساعتی نفیس و مرصع را که هدیه یکی از سران کشورهای عربی منطقه به او بود، به جشن گلریزان هدیه کرد.البته این میزان کمک که قابل توجه نیز هست، فقط شامل حال عده‌ای از زندانیان غیرعمد می‌شود که به گفته مدیرعامل ستاد دیه، مستحق دریافت کمک هستند.

طبق توضیحات اسدالله جولایی به جام‌جم، افراد بالای 60 سال، نوجوانان و جوانان تا 18 سال و آنها که مبتلا به بیماری صعب‌العلاج هستند، در اولویت آزادی قرار دارند که البته اولویت اول با زنان سرپرست خانوار است.

پس طبق این توضیح به علت فراوانی تعداد زندانیان غیرعمد و نیز به این علت که در میان آنها، عده‌ای برای دریافت کمک مستحق‌تر از دیگران هستند، ستاد‌های دیه سراسر کشور پرونده‌ها را اولویت‌بندی می‌کنند.

در این میان به گفته جولایی، زندانیان مهریه و نفقه نیز با احتیاط بیشتری آزاد می‌شوند، چون در مورد زندانیان نفقه ابتدا باید معسر بودن آنها (تنگدستی) و سپس نیت سوء نداشتن آنها ثابت شود و در مورد زندانیان مهریه، تنگدستی و معقول بودن میزان مهریه؛ به طوری که بدهکاران مهریه‌های رویایی هیچ‌گاه مشمول کمک‌های ستاد دیه نخواهند شد.

مریم خباز - گروه جامعه