ربات‌های پرستار در خدمت سالمندان

این روند آنقدرها هم بد نیست

با این‌که ورود ربات‌ها به عرصه‌های مختلف زندگی بشر موجب از بین رفتن مشاغل بسیاری می‌شود، اما در عین حال فرصت‌های زیادی نیز برای زندگی بهتر ما ایجاد می‌کند. برای نمونه پیش‌بینی می‌شود تا حدود ده سال دیگر ربات‌های خدمتکار راهی خانه‌های بسیاری از خانواده‌های ساکن در کشورهای توسعه یافته شوند. این خدمتکاران خودکار می‌توانند بسیاری از کارهای خانه، از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین آنها را با دقت انجام دهند.

یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های این وردست‌های خانگی این است که هرگز خسته نمی‌شوند و به خاطر کارهای زیادی که باید انجام دهند غر نمی‌زنند! دستشان کج نیست و خلاصه همین ویژگی آنها سبب می‌شود بتوانند بسیاری از کارهای اداری را نیز با دقت زیاد به انجام رسانند، اما این همه داستان نیست.

آدم آهنی در خانه

چندین دهه است فیلم‌های علمی ـ تخیلی وعده حضور خدمتکاری رباتیک را به انسان داده‌اند. آدم آهنی‌هایی که کارهای مختلف خانه از تمیزکردن تا پخت غذا و نظافت را بخوبی انجام می‌‌دهند.

در سال‌های اخیر چند مدل ربات جاروبرقی به بازار آمده است. این ربات‌ها می‌توانند بخوبی سطوح مختلف خانه را تمیز کنند، اما قابلیت‌های رباتیک تنها به جاروکشی محدود نمی‌شود و در واقع انتظاراتی که از یک ربات در آینده داریم بسیار فراتر از این کار است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در آینده سیستم‌هایی نظیر «سیری» (در محصولات اپل) یا «گوگل ناو» روی ربات‌ها نصب خواهد شد. گفتنی است این دو سیستم هوشمند قابلیت درک گفتار انسان، تحلیل و انجام دستور‌های داده شده را دارند.

به این ترتیب در آینده‌ای نزدیک شاید ببینیم که یک ربات خدمتکار خانه نه‌تنها کارهای مختلفی نظیر نظافت را به انجام می‌رساند، بلکه می‌تواند با سایر ابزارهای دیجیتال موجود در خانه ارتباط برقرار کند و نوعی مدیریت یکپارچه را ترتیب دهد.

برای نمونه با نزدیک‌شدن زمان ناهار، دستور پخت غذا را به اجاق برقی بدهد، سیگنال روشن‌شدن کولر را ارسال کند یا مثلا دستور آبپاشی باغچه را به سیستم آبیاری هوشمند موجود در حیاط بدهد.

حضور از راه دور

یکی از کاربردهای جالب ربات‌ها که چند سالی است مورد توجه قرار گرفته و چندین شرکت پیشرو محصولاتی با این ویژگی طراحی کرده‌اند، «حضور از راه دور» نام دارد.

حضور از راه دور به این معناست که فردی کنترل ربات را از راه دور در دست می‌گیرد و با استفاده از دوربین‌های نصب‌شده روی ربات می‌تواند محیطی را که خودش در آن نیست، مشاهده کند. همچنین تصویر این کاربر از راه دور روی نمایشگر ربات که نقش صورت دستگاه را دارد نقش می‌بندد و افراد حاضر در ربات احساس بهتری در قبال این ارتباط خواهند داشت. در حضور از راه دور کاربر می‌تواند از هر نقطه‌ای در دنیا دستور حرکت ربات را بدهد و کنترل آن را در دست گیرد.

فرض کنید بخشی از لوله‌کشی خانه شما دچار مشکل شده است و نشتی دارد. به همین دلیل با یک لوله‌کش تماس می‌گیرید و اطلاعاتی نظیر گذرواژه ربات خود را به او می‌دهید. لوله‌کش از همان راه دور از طریق اینترنت به ربات شما متصل می‌شود و بخش‌های مختلف خانه و لوله‌کشی آن را بازبینی می‌کند تا به مشکل ایجاد شده پی ببرد.

در واقع ربات از راه دور کنترل می‌شود و کاربر از راه دور می‌تواند حرکات مختلف ربات را کنترل کند. در این صورت شاید لوله‌کش به ربات دستور کندن بخش خاصی از دیوار یا تعویض یک واشر و سفت‌کردن یک پیچ و مهره را بدهد.

ربات‌ها در خدمت سالمندان

ربات‌ها می‌توانند با انجام بسیاری از امور روزمره در خدمت سالمندان باشند. برای نمونه کارهای ساده‌ای نظیر پخت غذا یا چیدن سفره می‌تواند برای سالمندان یا افراد کم توان جسمی بسیار سودمند واقع شود.

ربات‌ها تنها نوید انجام کارهای خانه را برای سالمندان ندارند، بلکه همین زندگی مستقل می‌تواند موجب افزایش عزت نفس آنها و در نتیجه احساس بهتر در زندگی شود. این احساس مثبت می‌تواند نقس مهمی در سلامت سالمندان داشته باشد.

ربات‌های پرستار

یکی از کاربردهای ربات‌ها در بیمارستان‌ها یا نگهداری از بیماران در خانه خواهد بود. با این‌که تصور روبه‌رو شدن با یک دستگاه فلزی در حین بیماری چندان خوشایند نیست، اما شاید فناوری حضور از راه دور بتواند تا حد زیادی این مشکل را از بین ببرد.

در این صورت هر پرستار یا پزشک می‌تواند در خانه خود از طریق اینترنت به یکی از این ربات‌ها متصل شود و در حالی که بیمار تصویر صورت او را روی صفحه نمایشگر ربات می‌بیند، معاینات لازم را به عمل آورد، با بیمار صحبت کند یا داروهای لازم را به او بدهد.

این نوع استفاده از ربات می‌تواند موجب کاهش زمان دسترسی بیمار به پزشک شود که در موقعیت‌های اورژانسی اهمیت ویژه‌ای دارد.

چهره انسانی ربات‌ها

یکی از ربات‌های هوشمندی که می‌تواند در نقش یک خدمتکار خانگی ظاهر شود، آوا 500(Ava500 )‌ نام دارد که توسط شرکت «آی ربات» طراحی شده است. ارتفاع این ربات به اندازه میانگین قد انسان است و به این ترتیب حس بهتری در کسانی که اطراف آن هستند ایجاد می‌کند. آوا 500 تنها یکی از ربات‌هایی است که با ظاهری شبیه انسان طراحی شده است.

یکی از دغدغه‌های طراحان ربات برای مصارف خانگی همین ایجاد حس آشنایی و راحتی در کاربران ربات است. بی‌شک یک وسیله خودکار و فلزی همچون ربات نمی‌تواند رابطه احساسی با انسان برقرار کند. به همین دلیل است که طراحان معمولا سعی می‌کنند برخی ویژگی‌های انسانی را در آن بگنجانند.

طراحی صورتی شبیه انسان که احساسات مختلف را از خود به نمایش می‌گذارد ساده‌ترین راه برای کاهش حس منفی نسبت به ربات و حتی ایجاد رابطه‌ای کم و بیش عاطفی با آن است.

ربات‌ها، حریم خصوصی و آینده بشر

در بسیاری از فیلم‌های علمی ـ تخیلی ربات‌ها موجوداتی معرفی می‌شوند که همه چیز را می‌دانند و می‌توانند بر تمام جنبه‌های زندگی بشر تسلط یابند، اما آیا در آینده این تصویر به واقعیت می‌پیوندد؟

واقعیت این است که ربات‌ها ساخته دست بشر هستند و برنامه‌ریزی آنها تنها در دست انسان است. یکی از مزیت‌های گسترش فناوری دیجیتال این است که هر فرد می‌تواند بنا به سلیقه، خواسته‌ها یا نیازهای خود نحوه استفاده از ابزارهای مختلف را برنامه‌ریزی کند. آنچه امروزه «شخصی‌سازی» نامیده می‌شود، نشانگر پررنگ‌تر شدن نقش کاربر به عنوان مصرف‌کننده در تعیین محصول مورد استفاده است. ربات‌ها به عنوان تجهیزاتی که از ساختار دیجیتال برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند از این قاعده مستثنا نیستند. به همین دلیل شاید آینده سیاهی که در فیلم‌های سینمایی از تسلط ربات‌های بسیار هوشمند بر زندگی بشر می‌بینیم هرگز تحقق نیابد.

شاید وابستگی زیاد بشر در آینده به این تجهیزات موجب کمرنگ شدن روابط انسانی شود. از آنجا که مبنای شکل‌گیری تمدن‌های بشری همین ارتباط موثر میان انسان‌هاست، شاید کاهش ارتباط انسان‌ها جامعه‌ای بی‌روح را به ارمغان آورد. در این صورت پیش‌بینی این فیلم‌های علمی ـ تخیلی تا حدی به واقعیت می‌پیوندد، اما این بار نه ربات‌های بی​گناه، بلکه انسان‌ها را باید مقصر آن دانست!

صالح سپهری‌فر/ جام​جم