تجلیل از بزرگ‌ترین ایران‌شناس معاصر

به گزارش جام‌جم، روز گذشته در مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی با حضور چهر‌ه‌ها و مدیران فرهنگی داخلی و خارجی از تندیس ایرج افشار، ایران‌شناس فقید رونمایی شد.

در این مراسم سیدمحمد کاظم موسوی بجنوردی رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی در سخنانی ایرج‌افشار را مهم‌ترین ایران‌شناس معاصر نامید و گفت: استاد افشار از پاسداران بنام فرهنگ ملی ایران بود و ده‌ها سال در زندگی به‌طور اعم ایران‌شناس و به‌طور اخص مردم‌شناس، زبان‌شناس، جامعه‌شناس و نسخه‌شناس بود. او به بیشتر نقاط ایران سفر کرد و آب و هوای مناطق مختلف این مرز و بوم را بخوبی می‌شناخت.

او بیان کرد: افشار به روستاهای مختلف ایران می‌رفت و با روستاییان مصاحبه می‌کرد. به این ترتیب، ده‌ها هزار فیش تهیه شد. اکنون روی این فیش‌ها برنامه‌ریزی می‌شود و مطمئنم که از اطلاعات این فیش‌ها، آثار گرانبهایی چاپ خواهد شد.

رئیس مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی با اشاره به همکاری مرحوم افشار با این مرکز عنوان کرد: ما در زمینه‌های مختلف از استاد افشار استمداد می‌طلبیدیم و ایشان هم با بزرگواری به ما کمک می‌کرد. او سال‌های سال عضو شورای عالی علمی ما بود. وقتی کار دانشنامه فرهنگ مردم ایران را شروع کردیم، یک شورای عالی مشورتی تشکیل شد که در راس آن مرحوم افشار قرار‌داشت. ایشان در چند کلمه آنچه را که رفتارهای آیینی مردم ایران است، توصیف و خیلی‌کوتاه و جامع، خط‌مشی این دانشنامه را بیان کرد.

سخنرانی حجت‌الاسلام سیدمصطفی محقق‌داماد رئیس شورای عالی فرهنگی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی و رئیس بنیاد موقوفات افشار از دیگر بخش‌های این مراسم بود. او در سخنانی گفت: استاد ایرج افشار یکی از خدمتگزاران فرهنگ ایران است و در قلب ایرانیان جا دارد. او باقی ‌است چون ایران باقی ‌است. استاد افشار از خاندانی بزرگ بود که همه از خدمتگزاران فرهنگ ایران بودند.

محقق‌داماد ادامه داد: من خطاب به ایرج افشار می‌گویم که هرگز ناراحت مباش که نمک‌ناشناسان و برخی ضد فرهنگ، با قلم و بیان به تو توهین کنند. زیرا میان این مردم، بزرگ‌زادگان از بیوت صالحه و خدمتگزاران فرهنگ شیعه هستند که بعد از سال‌ها رنج برای تو تندیس می‌سازند.

سیدصادق سجادی معاون پژوهشی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی هم در این برنامه گفت: یک نکته که فرهنگ ایران همیشه به خود دیده، وجود مردانی است که جامعه فرهنگی ما هیچ‌گاه از آنها تهی نبوده است. صحبت من، درباره دانش نیست چون دانش و علم، مدعیان زیادی دارد. مطلب مورد نظرمان، خِرد است. این خرد است که جامعه و فرهنگ را حفظ کرده است.

او بیان کرد: مردانی بوده‌اند که به‌واسطه خرد جامعه را ساخته‌اند. ایرج افشار هم از معدود افرادی بود که علم و دانش را با خرد جمع کرد. از مفیدترین افراد، آ‌نهایی هستند که علم و خرد را با هم جمع می‌کنند و در مقابل، مضرترین مردم هم آنهایی هستند که علم بی‌خرد دارند. شخصیتی که مرحوم افشار از خود نشان می‌داد، ناشی از باورش بر این مهم بود که سطح دانایی و خرد عمومی باید ارتقا پیدا کند.

به گفته سجادی، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی به عنوان وارث گنجینه علمی ایرج افشار، وظیفه خود می‌داند که یادداشت‌ها و فیش‌های استاد افشار را چاپ کند. به این ترتیب امسال چهار جلد کتاب از این چهره فرهنگی چاپ می‌شود که سه جلد آ‌نها، شامل مقالات چاپ شده از ایشان است.

کامران فانی، پیشکسوت و استاد رشته کتابداری و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم به ایراد سخن پرداخت و گفت: بی‌گمان ایرج افشار یکی از برجسته‌ترین چهره‌های ماندگار کشور بود و تاثیر آثارش بر تمام حوزه‌ها، جلوه‌ها و جنبه‌های فرهنگ ایران فراموش‌نشدنی است. او مولف، مصحح، مترجم، فهرست‌نویس و سرانجام کتابدار بود.

فانی افزود: ایرج افشار بی‌گمان نقشی اساسی در پیدایش و گسترش کتابداری نوین ایران داشته است. فراموش نکنیم که او در تمام عمرش فقط یک شغل رسمی داشت و آن هم کتابداری بود. شغل دیگری را هم قبول نکرد، چه از زمانی که در دانشکده حقوق دانشگاه تهران کتابدار بود و چه زمانی که به ریاست کتابخانه ملی منصوب شد.

پخش پیام منوچهر ستوده برای این مراسم، و نیز ذکر خاطره احمد اقتداری دوست ایرج افشار از دیگر بخش‌های این برنامه بود. رونمایی از تندیس این ایران‌شناس فقید با حضور فرزندان افشار، پایان بخش مراسم بود.