واژه‌گزینی، رشته دانشگاهی می‌شود

بر این اساس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی از مهر 93 دانشجو می‌پذیرد. به گفته حداد عادل تاکنون بیش از 45 هزار واژه معادل، در فرهنگستان تصویب شده است.

به گزارش جام‌جم، صبح روز گذشته غلامعلی حداد‌عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در نمایشگاه کتاب تهران حضور پیدا کرد تا در دو نشست شرکت کند. نشست اول مربوط به رونمایی کتاب «زبان فارسی افغانستان» بود که با حضور دکتر علی رواقی مولف کتاب و دکتر محمد سرور مولایی عضو دائم فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سرای اهل قلم بیست‌و‌هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. نشست دوم هم با موضوع بررسی واژگان فارسی (هزار واژه) و با حضور نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی و فرهنگ‌نویسی فرهنگستان برگزار شد.

حداد عادل در آیین رونمایی از «زبان فارسی افغانستان» زبان فارسی را سرمایه مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان دانست و اظهار کرد: زبان فارسی سرمایه بزرگی برای ملت ما و دو ملت افغانستان و تاجیکستان است. باید از وجود این سرمایه خودآگاهی داشته باشیم و توجه کنیم که زبان فارسی گوهری ارزشمند است و همان‌طور که سرزمین پهناور ایران، افتخار ماست و باید از مرزهایمان دفاع و به میهن‌مان خدمت کنیم، یک سرزمین اندیشه‌ای هم داریم که زبان فارسی است و در آن زندگی فکری می‌کنیم و باید همواره در تقویت و حفظ آن بکوشیم و توجه داشته باشیم هرچه این قلمرو وسیع‌تر شود، اقتدار فرهنگی ما هم بیشتر می‌شود.

زبان فارسی و قدرت بخشی به کشور

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی توضیح داد: ملت ما و هر ملتی پیش از ابزارهای عادی و سلاح‌های جنگی به اقتدار فرهنگی نیازمند است و زبان فارسی این قدرت را به ما می‌دهد. فارسی علاوه بر قلمرو وسیع و تاریخ طولانی که دارد عامل پیوند ما با کشورهای افغانستان و تاجیکستان است.

حدادعادل ادامه داد: وقتی در مجلس و فرهنگستان با استادانی از این کشورها ملاقات می‌کنم و بدون مترجم با آنها حرف می‌زنم احساس یگانگی و غرور به من دست می‌دهد.

حداد عادل با اشاره به تفاوت نام زبان فارسی در کشورهای فارسی‌زبان بیان کرد: اگرچه نام این زبان در سه کشور متفاوت است و در ایران از آن به فارسی، در افغانستان دری و در تاجیکستان تاجیکی یاد می‌شود، اما تعدد الفاظ نباید ما را از واقعیت دور کند و به قول هاتف: «سه نگردد بریشم ار او را، پرنیان خوانی و حریر و پرند»

نیاز به تثبیت گونه شناسی در جامعه علمی

حدادعادل این نشست گفت: در تصحیح متون زبان فارسی هم این تحقیقات کاربرد دارد و اگر گونه‌شناسی جا بیفتد و در جامعه علمی تثبیت شود، کتابشناسان و مصححان با مطالعه متون کهن فارسی می‌دانند واژه‌ها به کدام گونه و اقلیم تعلق دارد. حتی کسی که به گونه‌شناسی زبان فارسی مسلط باشد، در تصحیح شاهنامه‌ هم موفق است. ما در فرهنگستان برای جایگزینی واژه‌ها انضباط خاصی داریم و نخست به واژه معیار مراجعه می‌کنیم و اگر موفق نشدیم به عربی متداول در زبان فارسی توجه می‌کنیم و اگر این مرحله هم جواب نداد به گویش‌ها و پس از آن به گونه‌ها و در پایان به فارسی پهلوی مراجعه می‌کنیم.

او که مهمان نشست بعدی سرای اهل قلم در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب نیز بود، از اخذ مجوز راه‌اندازی دوره کارشناسی ارشد واژه‌گزینی توسط فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی خبر داد و گفت: امیدواریم بتوانیم دانشجویان این دوره را از مهر 93 جذب کنیم. فعالیت‌های مربوط به تشکیل دوره تحصیلی کارشناسی ارشد واژه‌گزینی در دیگر مراکز آموزشی کشور در حال انجام است و امید دیگرمان این است که بتوانیم این شاخه را تا مقطع دکترا پیش ببریم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: یکی از وظایف فرهنگستان یافتن معادل‌های فارسی برای واژگانی است که از رشته‌های علمی مختلف وارد زبان فارسی می‌شوند. فرهنگستان کار خود را در سال 1369 آغاز کرد و در عمر بیست‌و‌چهار ساله خود به عنوان سومین فرهنگستان تاسیس شده، به طور مستمر، در حوزه واژه‌گزینی فعال بوده است. حاصل تجربیات فرهنگستان در این زمینه، پدید آمدن دانشی نو در ایران به نام واژه‌گزینی بوده و امروز مجموعه نرم افزار ارزشمندی در دست داریم که حاصل این 24 سال تلاش است.

او افزود: قادریم دوره کارشناسی ارشد واژه‌گزینی را در فرهنگستان برپا کنیم و مجوز تشکیل چنین دوره‌ای را هم از وزارت علوم دریافت کرده‌ایم.

هزار واژه‌ها در راه نشر

حداد عادل گفت: 350 استاد دانشگاه و صاحبنظر در 75 گروه مختلف در فرهنگستان مشغول به کار واژه‌گزینی هستند. اکنون سالانه بین 4000تا 5000 واژه جدید، به تصویب می‌رسد و تاکنون بیش از 45 هزار واژه معادل را تصویب کرده‌ایم. یکی از کارهای جدید فرهنگستان، انتشار کتاب‌های «هزار واژه» است که در هر رشته‌ای که تعداد واژگان معادل مصوب‌شان به هزار برسد، منتشر خواهند شد. تا به حال 11 کتاب در قالب این مجموعه به چاپ رسانده‌ایم که برخی شان هزار واژه دوم هستند. یعنی تعداد واژگان تصویب شده در آن رشته به 2000 واژه رسیده است. به این ترتیب اهالی تحقیق و پژوهش دیگر احتیاجی ندارند تا به جستجوی فرهنگ‌های عمومی بپردازند.

او در بخش دیگری از سخنانش گفت: روزی خودمان را موفق می‌دانیم که واژه‌گزینی همه‌گیر شود و هر فرد ایرانی که به واژه خارجی رسید، به پیدا کردن معادل برای آن فکر کند.