نوسازی سنت‌های نوروزی (تضمینی)

این تغییرات گاه توأم با انفعال و ناشی از اثرپذیری از فرهنگ‌ها و سنت‌های دیگرند، و گاه تحولاتی مدبرانه‌اند که به تدبیر عقلای قوم، برای حفظ زایایی، پویایی و جویایی سنت‌ها، در آنها صورت می‌پذیرند.

اینجانب به‌عنوان یکی از عقلای قوم، در گام نخست تغییرات هد‌فمند زیر را برای اصلاح سنت‌های مرتبط با تعطیلات نوروزی ـ‌ که با 20 روز تعطیلی همه‌جانبه همراه با انواع و اصناف خاله‌بازی، می‌رود تا به یک فاجعه تمام‌عیار ملی تبدیل شود ـ پیشنهاد می‌کنم:

1 ـ دید و بازدید، سنتی پسندیده است که برگزاری آن به صورت رفت و برگشتی در ایام نوروز، آن را به سمت و سویی مبتذل سوق داده است. نخستین راهکار رفع ابتذال از این سنت حسنه، برگزاری دید و بازدید به شیوه «حذفی» یا «گروهی» است. در شیوه حذفی، وقتی فی‌المثل خانواده شما در زمین حریف به دیدار خانواده دایی‌اینا می‌رود، پس از پایان دیدار، یکی از دو خانواده از جریان دید و بازدید حذف می‌شود و خانواده باقیمانده، به دیدار برنده دیدار خاله‌اینا و عمه‌اینا می‌رود. دید و بازدیدها همچنین می‌توانند به شیوه گروهی برگزار شوند. به این ترتیب که قبل از آغاز تعطیلات، همه بستگان درجه یک تا 16، در چند گروه دسته‌بندی شوند. آن‌گاه خانواده‌های هر گروه تا روز سوم تعطیلات، دید و بازدیدهای خود را برگزار کنند و سپس خانواده‌های اول و دوم هر گروه با خانواده‌های دوم و اول گروه‌های دیگر دیدار کنند. این شیوه علاوه بر بازسازی سنت حسنه دید و بازدید، به افزایش هیجانات نوروزی نیز یاری می‌رساند.

2 ـ روبوسی یکی از روش‌های مرسوم تظاهر به اظهار محبت است، که استفاده از آن در ایام نوروز به شکل افراطی انجام می‌گیرد. به گفته یکی دیگر از عقلای قوم، آدم وقتی قرار است پسردایی‌اش را در خانه پدربزرگ، در خانه دایی، در خانه خاله بزرگه، در خانه خاله کوچیکه، در خانه مادرش، در خانه پسردایی و در خانه خودش ببیند، چه لزومی دارد در همه این مکان‌ها سه‌‌بار لپ او را ماچ کند و سه ‌بار لپش از سوی او ماچیده شود؟ در این زمینه، راهکار پیشنهادی «محدود شدن روبوسی به اولین دیدار انجام‌شده» است، که به کار بستن آن می‌تواند مفید باشد.

3 ـ در سال‌های اخیر دادن و گرفتن عیدی به یک مبادله بیهوده نقدینگی تبدیل شده است. خانواده‌ها ـ بجز خانواده‌هایی که فرزند ندارند ـ معمولا معادل همان مبلغی را که فرزندانشان درطول تعطیلات عید از بزرگ‌ترهای فامیل به دست می‌آورند، در مواجهه با کوچک‌ترهای فامیل از دست می‌دهند. بیهودگی این تبادلات مالی آنجا بیشتر به چشم می‌آید که با توجه به افزایش تصاعدی قیمت‌ها، در نهایت شخص عیدی‌گیرنده با مجموع مبلغ به دست آورده، قادر به خرید چیز دندانگیری هم نیست. بنابراین بهتر آن است که سنت «اهدای عیدی نقدی» از فرهنگ نوروزی برچیده شده و سنت «اهدای عیدی نمادین» یا «اهدای جوراب» جایگزین آن شود.

4 ـ مشهور است که این ‌روزها رفتن به خانه‌ میزبانانی که در خانه مودم وایرلس ندارند، وقت تلف کردن است. داشتن مودم وای‌فای این امکان را به مهمانان می‌دهد که به‌جای ور‌زدن درباره مسائلی که صلاحیت ور زدن درباره آنها را ندارند، به وبگردی، به‌روز کردن صفحات‌ شخصی‌شان در شبکه‌های اجتماعی فیلترشده، گپ زدن با دوستان در فضای برنامه‌های روزافزون چت و دیگر فعالیت‌های مجازی بپردازند. تنها عیب این مزیت این است که با وجود اینترنت بی‌سیم، افراد حاضر در میان جمع، دلشان جای دیگر است. برای رفع این عیب نیز میزبانان می‌توانند فضایی معین را به شیوه کافی‌نت برای استفاده مهمانان از اینترنت بی‌سیم خانگی فراهم کنند. مهمانان نیز پس از آن‌ که فعالیت‌های مجازی خود را با استفاده از گوشی‌ها، تبلت‌ها و گوشی ـ تبلت‌هایشان انجام دادند، در پایان مهمانی برای صرف شیرینی، میوه و تنقلات، به میان جمع بازگردند.

5 ـ براساس آمارهایی که عنقریب تائید خواهند شد، مردم ایران طی 13 روز نوروز در مجموع 140 هزار تن اضافه وزن پیدا می‌کنند؛ که در این میان سهم هر ایرانی می‌کند به عبارتی دو کیلوگرم. این ضایعه، بر اثر پرخوری ناشی از دیدن مال رایگان فامیل، شامل شیرینی نخودچی، شیرینی برنجی، انواع شکلات و آبنبات و تافی، اقسام میوه، اصناف آجیل، گز و سوهان و باقلوا و قطاب و سایر شیرینی‌جات محلی و... حاصل می‌شود. میل به بلع در ایام نوروز به حدی افزایش می‌یابد که بعض اشخاص نه‌تنها به اموال اقوام، که حتی به اموال خودشان هم رحم نمی‌کنند و در ساعاتی که در خانه حضور دارند، پسته‌ها و بادام‌هندی‌های آجیل را سوا کرده، می‌خورند. در فقره اصلاح این سنت، عقل نگارنده به جایی قد نمی‌دهد. بنابراین دست یاری خود را به‌ سوی دیگر عقلای قوم دراز می‌کند.

6 ـ گشت و گذار دسته‌جمعی در «روز مبارزه با طبیعت»، که به اشتباه «روز طبیعت» نامگذاری شده، سنت نوروزی دیگری است که همین‌طور که هست بسیار خوب و بامسماست و بر‌اساس پیش‌بینی‌های ناظران آگاه، تا 13 سال دیگر به انهدام کامل طبیعت منجر خواهد شد.

امید مهدی‌نژاد‌ - ‌ طنزپرداز