اقتباس؛ غنی سازی آثار تصویری

بهترین فیلم‌های تاریخ سینما، بهترین سریال‌ها و بسیاری از آثار دیدنی تلویزیون برمبنای آثار مکتوب و رمان‌های پرفروش ساخته شده‌اند. به عنوان نمونه فیلم سینمایی «برباد رفته» که 25 سال در صدر پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار داشت و هنوز نیز با احتساب تورم همچنین پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینماست، بر اساس رمانی به همین نام به قلم مارگارت میچل ساخته شده است.

پرفروش‌ترین سریال دنیا اکنون بازی تاج و تخت، نام دارد که بر مبنای رمانی به نام ترانه یخ و آتش نوشته جورج آر آر مارتین ساخته شده است. همین طور بد نیست یادی کنیم از مجموعه‌هایی مانند هری پاتر یا فیلم‌ها و سریال‌هایی که بر اساس رمان‌های جنایی و معمایی آگاتا کریستی ساخته شده‌اند.

در کشور ما نیز فیلم‌ها و سریال‌هایی با اقتباس از آثار مکتوب ساخته شده است، اما تعداد این آثار به اندازه‌ غنای ادبیاتمان نیست و البته نمی‌توان منکر محدود بودن رمان‌های تاثیرگذار و مناسب معاصر برای تولید سریال در تلویزیون بود، اما به هر دلیل تولیدکنندگان سریال‌های تلویزیونی به آثار موجود نیز توجه چندانی ندارند. این در حالی است که نویسنده فیلمنامه و کارگردان این حق را دارد که در یک اقتباس هر آنچه را قابل طرح در یک رسانه عمومی و خانوادگی نیست از یک اثر مکتوب حذف و اقتباسی آزاد از آن را در قالب یک اثر نمایشی و تصویری روایت کند.

رمان‌ها عمدتا نتیجه سال‌ها تفکر و تلاش نویسندگان هستند، برای نگارش یک کتاب، نویسنده از همه دانش و تجربیات خودش و دیگران بهره گرفته‌ است؛ رویدادهای یک رمان هدفمند طراحی می‌شود و هر کتابی همیشه هدفی بزرگ‌تر از تعریف قصه و سرگرم‌ کردن مخاطب را دنبال می‌کند. در نگارش یک رمان هم مولفه‌های ماندگاری مد نظر قرار می‌گیرد و هم معیارهایی برای عامه‌پسند بودن اثر و همه اینها دلایلی است که اقتباس از رمان‌ را به اقدامی عاقلانه و هوشمندانه بدل می‌کند.

در کنار همه اینها، اگر این نکته را در نظر بگیریم که اقتباس از رمان برای تولید فیلم و سریال زمانی شدنی است که فیلمساز اهل کتاب و مطالعه باشد، می‌توان امیدوار بود که درصد قابل توجهی از فیلم‌ها و سریال‌های اقتباسی قابل دفاع باشند. همچنین از این حسن بزرگ اقتباس از آثار مکتوب نباید گذشت که یک سریال یا فیلم اقتباسی اگر دیدنی و جذاب از کار در بیاید حتما مخاطب را برای خواندن کتاب ترغیب خواهد کرد.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون