1393 ؛ گرم‌ترین سال تاریخ

برخی دانشمندان پیش‌بینی کرده‌اند به احتمال زیاد ماه‌های آینده می‌تواند گرم‌ترین ماه‌هایی باشد که زمین مشخصا بعد از ثبت رسمی اطلاعات هواشناسی به خود دیده است. پیش‌بینی‌های هواشناسان دانشگاه خوستوس لیه‌بیگ آلمان در این رابطه به طور مشخص بر تاثیر یک پدیده جوی به نام ال‌نینو تاکید دارد. ال‌نینو، پدیده‌ای است که هر چند سال یکبار در اقیانوس آرام رخ می‌دهد و طی آن توده‌ای آب گرم از غرب به شرق جریان یافته و در حین حرکت صعود می‌کند. این پدیده در کل باعث ایجاد جزر و مدهای شدید در سواحل اقیانوس آرام و در قسمت‌های نزدیک به آمریکای جنوبی می‌شود.

تاریخ تکرار می‌شود

گرمایش دوره‌ای مذکور چنان که اشاره شد، هر چهار سال و در آب‌های اقیانوس آرام رخ می‌دهد، اما تغییرات محسوس در سیستم طبیعی این پدیده است که امروزه دانشمندان را نگران کرده است. مجله نیوساینس در این زمینه می‌نویسد: «ال‌نینو قطعا یکی از دلایل پدیده‌های جوی نامتعارفی است که ظرف سال‌های اخیر و بخصوص چند ماه گذشته زمین به خود دیده است.» بنا بر ادعای نیوساینس مرحله تازه این پدیده سال گذشته میلادی آغاز شد و در سال آینده به نقطه اوج خود خواهد رسید. این به آن معناست که گرمای سال آینده نه‌تنها بشدت نفسگیر و آزاردهنده خواهد بود، بلکه حتی به احتمال زیاد با آتش‌سوزی‌های پراکنده، متعدد، خشکسالی، گردباد و حتی سیلاب‌های فراوان در برخی نقاط کره زمین نیز همراه خواهد شد. پیش‌بینی‌ها در ضمن حاکی از آن است که با توجه به شرایط، بیشتر از همه کشورهای نزدیک به خط استوا در معرض تهدید قرار دارند. به گفته متخصصان، بلایای طبیعی ناشی از ال‌نینو شباهت زیادی با اتفاقات سال 76 خورشیدی خواهد داشت. در آن زمان نیز آتش‌سوزی‌های مهیب محدوده‌های گسترده‌ای از جنگل‌های بکر اندونزی و استرالیا را از بین برد و همه اینها در حالی بود که دامنه آتش‌سوزی تنها در کشور برزیل به 600 هزار کیلومترمربع رسید.

رابطه پدیده‌های نامتعارف جوی با ال‌نینو

پژوهشگران می‌گویند ال‌نینو مشخصا زمانی اتفاق می‌افتد که آب گرم بخش زیرین اقیانوس آرام رفته‌رفته شروع به بالا آمدن می‌کند و در ضمن حیطه تحت تاثیر خود را از استوا تا آمریکا گسترش می‌دهد. به احتمال زیاد در ظرف ماه‌های آینده بارندگی‌ها و سیلاب‌های فراوانی در مناطق مختلف اعم از حواشی پرو و اکوادور به وقوع خواهد پیوست و زنجیره این اتفاقات را خشکسالی‌ها و آتش‌سوزی‌های گسترده در کشورهایی همچون اندونزی و استرالیا تکمیل می‌کند. به گفته هواشناسان، مجموع این اتفاقات جزئی از زنجیره‌ای است که به نام «نوسان جنوبی ال‌نینو» خوانده می‌شود. اساسا امکان پیش‌بینی چنین مسائلی تا حد زیادی به شرایط فصول بستگی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد در خلال فصل بهار و زمانی که ال‌نینو به اوج خود می‌رسد، مشخصا به دو دلیل؛ یعنی اشتباهات اولیه و اشتباهات ناشی از مدل‌های کامپیوتری، میزان خطای پیش‌بینی شده نیز بیشتر می‌شود. دانشمندان از این مساله تحت عنوان «مانع پیش‌بینی‌پذیری بهاره» یاد می‌کنند. این مساله حتی بر پیش‌بینی درست احتمال وقوع یا عدم وقوع ال‌نینو هم تاثیرگذار است و به همین دلیل اغلب هواشناسان، پیش‌بینی‌های جوی را در این فصل دشوار تلقی می‌کنند.

دشواری پیش‌بینی در فصل بهار

اسکات پاور از اداره هواشناسی ملبورن استرالیا درباره وضع جوی بهار آینده به بخش خبری روزنامه ال‌اینفورمادور اسپانیا گفت: «سیکل نوسان جنوبی ال‌نینو کم و بیش در حوالی ماه‌های آوریل، می و جولای (فروردین، اردیبهشت و خرداد) هر سال آغاز می‌شود، اما مشکل اینجاست در این زمان نوسانات بسیاری چه در اتمسفر و چه حتی در اقیانوس‌ها در حال وقوع است. این نوسانات نیز مشاهده هر نوع تغییری را سخت می‌کند.» پروفسور ونجو کای از آژانس تحقیقات ملی کشور استرالیا نیز مساله را این طور جمع‌بندی می‌کند که در مجموع پیش‌بینی احتمال تشدید و توسعه ال‌نینو کار بسیار سختی است.

پیشرفت در مدل‌های پیش‌بینی ال‌نینو

در حال حاضر یک مدل موجه و منحصربه‌فرد برای پیش‌بینی ال‌نینو تهیه شده که ظاهرا قادر است حتی با وجود مشکلات متعدد، کم و بیش کار پیش‌بینی را بدرستی انجام دهد. این مدل به طور مشخص یکی از ویژگی‌های جوی ناحیه اقیانوس آرام را که پیشتر کشف نشده بود، مورد آزمایش قرار می‌دهد. پروفسور آرمین بونده و همکارانش در دانشگاه خوستوس لیه‌بیگ آلمان رابطه بین درجه حرارت هوا بر فراز استوا و درجه حرارت هوا در مابقی ناحیه اقیانوس آرام را مورد مطالعه قرار دادند و متوجه شدند بین این دو فاکتور رابطه تنگاتنگی وجود دارد. یافته‌‌های آنها حاکی از احتمال وقوع ال‌نینو در سال آینده و در یکی از این دو منطقه جغرافیایی است، زیرا درجه حرارت‌های هر دو این مناطق بیشتر از گذشته به یکدیگر شباهت پیدا کرده است. گروه تحقیقاتی پروفسور بونده همچنین این فرضیه را مطرح می‌کند وقتی روابط پیچیده اتمسفری به چنین مرزهایی می‌رسد، مشخصا 75 درصد احتمال دارد در سال بعد، منطقه شاهد وقوع یک ال‌نینو باشد. پروفسور بونده می‌گوید: «قطعا رابطه‌ای میان وقوع ال‌نینو و درجه حرارت هوا در این دو ناحیه مشخص وجود دارد، اما متاسفانه ما هنوز نتوانسته‌ایم علت دقیق آن را مشخص کنیم.»

گرم‌ترین سال

با وجود تمام اطلاعات ضد و نقیضی که تاکنون در این رابطه ارائه شده، اما دانشمندان و هواشناسان در مجموع معتقدند 75 درصد احتمال وقوع ال‌نینو در سال آینده وجود دارد و این به آن معناست سال آینده برای آنها که گرما را دوست ندارند، چندان مطبوع نخواهد بود.

فرناز حیدری / جام‌جم