زنگ انشا؛ پرورش خلاقیت و آموزش قواعد

در حقیقت در کنار پیشرفت فناوری و تغییر زندگی در این دوران، بسیاری از کارهای سخت گذشته، آسان‌ شده است، اما نوشتن همچنان سختی‌های خودش را دارد و برای خیلی‌ها یکی از سخت‌ترین کارهاست. به همین دلیل هم اغلب دانش‌آموزان همچنان همان حس قدیمی را نسبت به این درس دارند و خیلی به آن علاقه‌ نشان نمی‌دهند. معلم‌ها و مسئولان مدارس اما در کشورهای مختلف به فکر افتاده‌اند بچه‌ها را بیش از پیش به این درس علاقه‌مند کنند. آنها می‌دانند نوشتن انشا نه‌تنها از نظر آموزش و تقویت نکات زبانی به نفع بچه‌هاست که حتی می‌تواند به رشد بهتر فکری، پرورش خلاقیت و افزایش دانش آنها نیز کمک کند.

انشا نمی‌نویسند؛ داستان می‌گویند

بچه‌هایی که تازه وارد مدرسه شده‌اند و نمی‌توانند خوب بخوانند یا بنویسند، معمولا به همین بهانه، استفاده از کلمات و جمله‌سازی را نادیده می‌گیرند و تا زمانی که کسی از آنها نخواهد، چنین کاری نمی‌کنند. علاوه بر بچه‌ها، پدر و مادرها و مربی‌های‌شان هم تصور می‌کنند آنها قادر به استفاده از کلمات نیستند. در حالی که امروزه در کشورهایی مانند انگلستان، آمریکا، فرانسه و آلمان از همان سال‌های ابتدایی به فکر پرورش این مهارت هستند و به بچه‌ها ـ حتی وقتی نمی‌توانند بنویسند ـ می‌آموزند چطور با استفاده از کلمات، نظرات‌شان را بیان کنند. به همین دلیل در دوره‌های پیش از دبستان، عکس‌هایی در اختیار کودکان قرار می‌گیرد تا با استفاده از آنها و همین‌طور کلماتی که معلم در اختیارشان می‌گذارد، داستانی بسازند و آن را برای بقیه تعریف کنند. زمانی که مهارت نوشتن را به دست می‌آورند هم باید با استفاده از حداقل 80 کلمه داستانی را بنویسند و بخوانند.

معلم‌ها هم برای ارزیابی نوشته‌های بچه‌ها به دو موضوع اساسی توجه می‌کنند؛ محتوای متن و زبان آن. به این معنی که از نظر محتوا دانش‌آموز باید بتواند بتدریج داستانش را با استفاده از کلمات مناسب پیش ببرد و پرورش دهد تا متن قابل فهم و منطقی باشد و از نظر زبانی هم باید قواعد دستوری، املای صحیح کلمات و نقطه‌گذاری مناسب را رعایت کند و متنی روان و آسان بنویسد.

نرم‌افزاری برای انشانویسی

این روزها تعداد زیادی از بچه‌ها تلفن همراه، لپ‌تاپ یا تبلت دارند و با آنها سرگرم می‌شوند. با استفاده از این لوازم بچه‌ها به راحتی می‌توانند بازی کنند، فیلم ببینند یا به موسیقی گوش دهند در حالی که علاوه بر اینها، کارهای دیگری هم می‌توان با استفاده از این لوازم انجام داد. به همین دلیل هم امروزه در کشورهای اروپایی نرم‌افزارهای خاصی را طراحی کرده و در اختیار دانش‌آموزان گذاشته‌اند تا به کمک آن بتوانند بهتر و راحت‌تر انشا بنویسند. این برنامه‌ها قدم به قدم به بچه‌ها می‌آموزد چطور درباره موضوعی مشخص مطلب بنویسند. البته این نرم‌افزار بچه‌ها را به استفاده از کلمات و شیوه‌ای خاص مجبور نمی‌کند و اجازه می‌دهد آنها خلاقیت‌شان را به کار گیرند و فقط راهنمایی‌های لازم را به آنها ارائه می‌کند.

موضوعات دوست‌داشتنی برای نوشتن انشا

تقریبا اکثر بچه‌ها از زنگ انشا و نوشتن درباره موضوعی مشخص بدشان می‌آید و برای همین هم سال‌ها پس از فارغ‌التحصیل‌شدن، بدترین خاطراتی که از مدرسه دارند به این درس مربوط می‌شود، اما تا به حال فکر کرده‌اید چرا اکثر دانش‌آموزان از زنگ انشا دل خوشی ندارند؟

یکی از معلم‌های چینی نظر جالبی دارد و می‌گوید: انشا تنها درسی است که بچه‌ها برای نوشتن آن باید به موضوعات مختلف فکر کرده و آنها را تجزیه و تحلیل کنند. علاوه بر این، ممکن است مجبور شوند به مواردی توجه نشان دهند که هیچ علاقه‌ای هم به آنها ندارند و برای همین به شیوه‌های مختلف از نوشتن انشا فرار می‌کنند. در حالی که او روش دیگری را در کلاس‌هایش به کار گرفته و با استفاده از سوژه‌های جذاب و دوست‌داشتنی برای بچه‌ها، زنگ انشا را به یکی از هیجان‌انگیزترین درس‌ها تبدیل کرده است.

چنین شیوه‌ای در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز به چشم می‌خورد و معلم‌ها برای تشویق بچه‌ها به نوشتن، سوژه‌های متعددی را انتخاب می‌کنند و به آنها مناسب با حال و شرایطشان یکی را پیشنهاد می‌دهند.

انتخاب دانشجو براساس نوع نوشتار‌

در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا نوشتن مطالب کوتاه یا همان انشانویسی در مدرسه ، از بخش‌های مهم و اساسی سیستم آموزشی است و بچه‌ها از همان دوره ابتدایی این مهارت را می‌آموزند و تمرین می‌کنند. البته در این کشور علاوه بر آموزش نکات و قواعد دستوری، بچه‌ها با نوشتن درباره موضوعات مختلف خلاقیت‌شان را هم پرورش می‌دهند و نحوه تفکر صحیح را می‌آموزند. دانش‌آموزان پس از پشت‌سرگذاشتن دوره ابتدایی و زمانی که به دوره متوسطه راه پیدا می‌کنند نیز با قوانین و روش‌های پیشرفته‌تری آشنا می‌شوند تا بتوانند بهتر از قبل بنویسند. اهمیت این موضوع تا حدی است که برای پذیرفته شدن در برخی دانشگاه‌ها و رشته‌های خاص، براساس نوع نگارش متقاضیان تصمیم‌گیری می‌شود. به این معنی که ممکن است در امتحان ورودی از فرد بخواهند درباره موضوع مشخصی مطلب بنویسد یا توضیحاتی را ارائه دهد تا به‌کمک آن میزان تسلط و مهارتش مشخص ‌شود.

کلاس‌های آنلاین در خدمت انشانویسی

هنوز هم بچه‌ها از نوشتن انشا و خواندن آن می‌ترسند و باور دارند سخت‌ترین کاری که معلم از آنها می‌خواهد، همین نوشتن انشاست. بسیاری از آنها هم فکر می‌کنند برای نوشتن فقط کافی است مدادشان را روی کاغذ بگذارند و هر چیزی را که به ذهن‌شان می‌رسد، بنویسند و در این شرایط است که وسط کار دیگر نمی‌توانند پیش بروند و از این شیوه پشیمان می‌شوند. در بسیاری از کشورهای اروپایی اما برای این که سختی‌های این کار کاهش یابد از شیوه‌های مخصوصی کمک گرفته‌اند. یکی از این روش‌ها استفاده از کلاس‌های آنلاین آموزش انشانویسی است. در این کلاس‌ها دانش‌آموزان در سنین و سطوح مختلف حضور دارند و می‌آموزند چطور باید متنی را نوشت و آن را پرورش داد.

از طرف دیگر، معلم‌هایی که می‌خواهند شیوه صحیح نوشتن را به بچه‌ها آموزش دهند نیز با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند و به کمک این کلاس‌ها چنین مسائلی هم کمتر از قبل می‌شود. در انگلستان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی، معلم‌ها ابتدا سعی می‌کنند قواعد دستوری، نقطه‌گذاری، ساختار جمله و انواع جمله‌ها را به بچه‌ها بیاموزند و در مراحل پایانی دوره ابتدایی نیز بچه‌ها با نوشتن متنی کوتاه و پیش بردن آن به شیوه صحیح آشنا می‌شوند. البته با توجه به این که بچه‌ها دلیل انشا نوشتن و خواندن ان را نمی‌دانند، طبیعی است احساس خوبی هم به این درس نداشته باشند، اما در کشورهایی مانند آمریکا و کانادا معلم‌ها پیش از آن که از بچه‌ها بخواهند انشایی بنویسند، درباره اهمیت و دلایل این کار توضیح می‌دهند تا دانش‌آموزان به درستی درک کنند انشا نوشتن فقط برای گرفتن نمره نیست.

می‌خوانند تا بنویسند

مسئولان مدارس اروپایی علاوه بر این که سعی می‌کنند شیوه‌های صحیح نوشتن را به دانش‌آموزان بیاموزند، نمونه‌هایی از نوشته‌های خوب را هم در اختیار آنها می‌گذارند و زمانی را هم به کتابخوانی اختصاص می‌دهند تا بچه‌ها با خواندن نمونه‌های خوبی از داستان‌ها بتوانند بهتر بنویسند. علاوه بر این، این ساعت‌ها فرصت خوبی است برای درک بهتر مفاهیم، آشناشدن با لغت‌های جدید و دستور زبان و شیوه ساخت جملات. بنابراین زنگ انشا و کتابخوانی در بسیاری از مدرسه‌ها مکمل یکدیگر است و هر دو در کنار هم برگزار می‌شود.

نیلوفر اسعدی بیگی / جام‌جم