لاشه نهنگ 40 تُنی به ساحل کُنارک رسید

این روزها نه‌فقط آمار بالای مرگ و میر جانداران پستاندار روی خشکی همچون پلنگ بر نگرانی دوستداران محیط‌زیست افزوده است، بلکه افزایش مرگ و میر جانداران دریایی همچون نهنگ‌ها، دلفین‌ها و لاک‌پشت‌ها نیز موجب نگرانی کاهش این گونه‌های در معرض انقراض شده است.

بررسی کارشناسان نشان می‌دهد که دلیل اصلی بیشتر این مرگ و میرها برخورد با شناورهای صیادی و نفتکش‌ها بوده و از آنجا که دریای عمان محل تردد بسیار زیاد انواع شناورهای صیادی و نفتی است، این دریا و سواحل آن به تهدید جدی برای حیات پستانداران دریایی از جمله نهنگ‌ها، گاوهای دریایی و دلفین‌ها تبدیل شده است، به طوری که از سال گذشته تاکنون سه لاشه شامل یک گاو دریایی و دو لاشه نهنگ فقط در سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان و لاشه سه نهنگ نیز در سواحل استان هرمزگان یافت شده است.

مرگ نهنگ 40 تنی در سواحل این دریا نیز یکی از ده‌ها مورد از این‌گونه تلفات طی سال‌های اخیر است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان با بیان این ‌که لاشه این نهنگ که طول آن به 18 متر می‌رسد، در سواحل بریس از توابع شهرستان کنارک کشف شده است، می‌گوید: این نهنگ قبل از رسیدن به ساحل، خوراک دیگر ماهیان دریا قرار گرفته و تجزیه شده است.

خسرو افسری با بیان این‌ که دلیل و زمان مرگ این پستاندار دریایی هنوز به طور دقیق مشخص نیست، در گفت‌وگو با مهر می‌افزاید: اکنون نمونه‌گیری و آزمایش‌های لازم برای تکمیل اطلاعات درباره چگونگی مرگ این پستاندار از سوی کارشناسان محیط‌زیست استان در حال انجام است.

وی با اشاره به این ‌که این پستاندار از گونه «اسپرم وال‌ها» و جزو بزرگ‌ترین نهنگ‌های دندان‌دار است، یادآور می‌شود: این حیوان از گونه‌های حفاظت شده پستانداران دریایی است که هر ساله به دلیل عبور و مرور زیاد شناورها و کشتی‌ها در آبراه بین‌المللی دریای عمان دچار مرگ و میر می‌شوند.

به گفته افسری به دلیل این ‌که مسیر حرکت امواج در این منطقه از شرق به غرب (از اقیانوس هند به سمت تنگه هرمز) است، بنابراین در صورت آسیب‌دیدگی یا زخمی شدن این پستانداران در میانه آب‌های دریای عمان، چهار تا پنج روز طول می‌کشد تا به سواحل شهرستان کنارک یا چابهار برسند که این مدت امکان زنده ماندن پستاندار را کاهش می‌دهد.

افسری به‌ویژگی زندگی نهنگ‌های اسپرم نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: نهنگ‌های اسپرم در تمام اقیانوس‌ها زندگی می‌‌کنند و حداکثر طول نرها 18 متر و ماده‌ها 12 متر است.

به گفته وی رنگ آنها اغلب سیاه مایل به قهوه‌ای یا خاکستری تیره و فصل زادآوری این گونه در فصل بهار است و به طور معمول بعد از 16 ماه یک بچه به طول چهار متر و وزن هزار کیلو به دنیا می‌آورند.

افسری یادآور می‌شود: این گونه ماده‌ها در سیزده سالگی و نرها در نوزده سالگی بالغ می‌شوند و به طور معمول 70 سال عمر می‌کنند.

کشتاری که آغاز شده و ادامه دارد

اواخر فروردین امسال بود که جسد نهنگی از گونه اسپرم وال‌ها به وزن 25 تن و طول 12 متر در سواحل بریس چابهار کشف شد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان مرگ آن نهنگ را نیز گیر افتادن در تورهای صیادی که از سوی لنج‌های صیادی در آب‌های دور از ساحل، گسترده می‌شوند، عنوان کرده بود.

اشرفعلی حسینی، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان چابهار نیز در گفت‌و‌گو با ایرنا خاطرنشان کرد: طبق مشاهدات اولیه و انجام بیومتری این لاشه، پاره‌شدگی در قسمت باله پشتی لاشه دیده شده، به طوری که پوست و گوشت این بخش از بدن نهنگ آسیب جدی دیده و بخش‌های بالایی ستون فقرات از بدن این پستاندار بیرون زده است و همچنین در قسمت مخرج نیز پارگی و فساد پوست دیده می‌شود.

سال گذشته نیز لاشه یک نهنگ 20 تنی و بیش از هشت متری در سواحل شرقی شهرستان جاسک کشف شد که به گفته مجید وفادار، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست هرمزگان، مرگ این پستاندار عظیم‌الجثه به دلیل برخورد با موتور کشتی‌های تجاری یا نفتکش‌ها بوده است.

وی یادآور شد: طی یک سال گذشته این سومین مورد کشف لاشه نهنگ در سواحل جاسک است که به دلیل برخورد با کشتی‌ها تلف شده‌اند.

نهنگ‌های اسپرم از آب‌های مناطق گرمسیر تا مناطق قطبی در هر دو نیمکره پراکنده هستند. این پستانداران در گله‌های متوسط تا بزرگ 50 تایی دیده می‌شوند و تا عمق 3200 متری پایین می‌روند که حتی ممکن است تا بیش از یک ساعت زیر آب باقی بمانند. سرپایان شامل اسکویید و هشت پا اصلی‌ترین غذای این گونه نهنگ‌هاست.

اولین ثبت مشاهده نهنگ اسپرم در ایران موردی بود که خرداد 1386 در نزدیک جاسک به گل نشست.

کشف جسد یک لاک‌پشت سبز و عظیم‌الجثه در سواحل بندرعباس در هرمزگان در مهر امسال و همچنین کشف لاشه بی‌جان حدود 150 دلفین در سال 89 در ساحل جاسک نیز موارد دیگری از این دست تلفات است که سازمان حفاظت محیط‌زیست، عامل اصلی این مرگ و میرها را کشتی‌های صیادی و نحوه صید آنها به روش ترال عنوان کرده بود.

وفادار نیز عوامل تهدید و انقراض لاک‌پشتان دریایی را آلودگی نفتی، فعالیت‌های صید و صیادی، زباله، ساخت و ساز در سواحل، صید بالغین، فاضلاب‌های شهری و شکارچیان طبیعی عنوان کرد و در مورد دلایل مرگ دلفین‌ها نیز افزود: این جانداران باهوش دریایی برای تنفس هر چند ثانیه به سطح آب می‌آیند و متاسفانه در گیر تورهای ترال صیادان می شوند یا با پره‌های شناورها برخورد می‌کنند که موجب مرگ این جانداران می‌شود.