![خطر پرتوهای فرابنفش، آلاینده ازون و گرمای بیسابقه | چرا کمیته اضطرار تشکیل نمیشود؟](/files/fa/news/1403/5/5/1236632_213.jpg)
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با جام جم آنلاین:
نرخ برابری ارزها
نرخ برابری ارزها که طی دو سال اخیر ورد زبان بسیاری از کارشناسان اقتصادی و مردم عادی شده است به معنای نسبت برابری ارزش ارزهای مختلف در مقایسه با یکدیگر است. روشهای مختلفی برای محاسبه نرخ برابری ارزها وجود دارد که محاسبه قدرت خرید ارزها نسبت به یکدیگر از مهمترین این روشها محسوب میشود، اما جدا از مفاهیم اقتصادی این کلمات معمولترین روش برای تشخیص نسبت برابری ارزها، مقایسه قیمت آنها نسبت به یکدیگر است.
اکنون آنچه ما از پایین آمدن یا بالا رفتن ارزش پول ملی خود میشنویم، با توجه به همین شاخص اقتصادی عنوان میشود؛ به این معنا که پیش از افزایش قیمت دلار، قیمت هر دلار حدود 12260 ریال بود که اگر نسبت هر ریال را به دلار محاسبه کنیم، قیمت هر ریال حدود یکدوازدهم هزارم هر دلار بود. این رقم بعد از افزایش قیمت دلار اکنون به یکسیام هزارم رسیده است، چراکه حالا قیمت هر دلار 30 به هزار ریال رسید. یک مثال دیگر میزنیم، فرض کنید، میخواهید نرخ برابری هر یورو را به دلار را محاسبه کنید. اگر قیمت هر یورو 34177 و قیمت هر دلار 24776 ریال باشد در نتیجه تقسیم قیمت هر یورو به هر دلار به این نتیجه میرسیم که قیمت هر یورو 1.37 برابر هر دلار است یا قیمت هر دلار 0.71 هر یوروست. نرخ برابری تمام ارزها به یکدیگر به همین نحو محاسبه میشود.
تسعیر ارز و سود و ضرر آن
تسعیر ارز در حقیقت تبدیل یک ارز به یک ارز دیگر است. مثلا تبدیل ریال به دلار را تسعیر ریال به دلار گویند و نرخ تفاوت قیمت این دو ارز را نرخ تسعیر. تسعیر ارز میتواند براساس انواع نرخهای برابری رسمی، قراردادی و... انجام شود. نکتهای که باید به آن توجه کرد آن است که نرخ تسعیر براساس محاسبات اولیه شما ممکن است مثبت یا منفی شود. به عنوان مثال ممکن است کسی وامی ارزی از بانک دریافت کرده باشد. این شخص باید هنگام بازپرداخت نیز به صورت ارزی و براساس توافق با بانک درباره این که کدام نرخ ارز مثلا دلار آزاد یا مبادلهای مبنای قیمت قرار گیرد، وام خود را تسویه کند. ممکن است زمانی که شما وام ارزی را دریافت کرده باشید قیمت هر دلار در بازار آزاد 2000 تومان بوده باشد، اما هنگام بازپرداخت قیمت آن به 2500 تومان رسیده باشد. آن وقت شما دچار ضرر ناشی از تسعیر ارز شدهاید و در بازپرداخت هر دلار 500 تومان ضرر کردهاید. عکس این موضوع هم درست است؛ یعنی ممکن است هنگام بازپرداخت، قیمت ارز مورد نظر شما از قیمتی که وام را دریافت کردهاید، کمتر باشد، آن موقع سود ناشی از تسعیر نصیب شما شده است.
در قانون بودجه هر سال نیز دولت پیشبینی خود را از قیمت هر دلار ارائه میدهد. به دلیل تغییر و تحولات ناشی از تسعیر نرخ ارز، اگر پیشبینی نرخ ارز در بودجه بهگونهای باشد که کارشناسان نرخ تسعیر آن را منفی ارزیابی کنند، میزان تحقق بودجه ضعیف ارزیابی خواهد شد؛ چرا که بسیاری از منابع براساس پیشبینی تامین نمیشود.
همچنین هر چقدر تجار و تولیدکنندگان بهدرستی از وضع بازار ارز و احتمال تغییرات آن باخبر باشند، آینده کاری بهتری در انتظار آنها خواهد بود.
اعتبار اسنادی
اعتبار اسنادی یا همان ال.سی تضمین بانک به خریدار و فروشنده از بابت اجرایی شدن قرارداد بین خریدار و فروشنده است. براساس این اعتبار، بانک متعهد میشود مبلغی را که خریدار باید به فروشنده بپردازد، راس موعد مقرر پرداخت کند. این نوع اعتبار به دلیل بعد مسافت و برخی مشکلاتی که این دوری ایجاد میکند و همچنین متفاوت بودن قوانین کشورها، بیشتر در معاملات بینالمللی مورد استفاده قرار میگیرد که به آن «ال.سی ارزی» میگویند. در این فرآیند بانکها برای ایجاد اطمینان بیشتر میان خریدار و فروشنده به نیابت از خریدار که در حقیقت بازکننده یا گشایشکننده اعتبار اسنادی در بانک است تا زمان تائید شدن حمل کالای خریداری شده، اقدام به پرداخت مبلغ آن به فروشنده نخواهد کرد.
برای گشایش اعتبار اسنادی ارزی، بانک کشور خریدار کالا میتواند گشایش اعتبار را با دادن وامی به متقاضی یا با اخذ تمام مبلغ اعتبار از متقاضی به علاوه حقالزحمه خود که معمولا از یک تا 8 درصد مقدار اسمی ال.سی است انجام دهد، اما گشایش اعتبار با بخشی از نقدینگی مورد نیاز باعث میشود خریدار با حساب روی کمک بانک، بتواند خرید خود را انجام دهد. قبلا در ایران معمولا برای گشایش اعتبار 10 درصد مبلغ ال.سی به صورت ریالی از خریدار به عنوان وثیقه اخذ میشد که تحریمها باعث بالا رفتن آن تا حد 135 درصد نیز شد، چرا که بانکها در شرایط کمبود ارز و نوسانات مداوم آن، حاضر به ارائه خدمات نسیه به خریداران نیستند. همین موضوع، خریداران را که بسیاری از آنها تولیدکننده بودند، بشدت در تنگنای نبود نقدینگی قرار داد. همین موضوع باعث شد بانک مرکزی با فشار به بانکها خواهان اخذ 30 درصد ریالی برای گشایش اعتبار شود و اجازه خرید 70 درصد ارز مورد نیاز دیگر را از محل ارز مبادلهای به بانکها داده است.
اما در معاملات داخلی برخی کشورها نیز گشایش اعتبار اسنادی مدنظر قرار گرفته است که براساس قوانین آنها متفاوت است. در ایران برای معاملات داخلی یعنی طرف ایرانی و ایرانی، اعتبار اسنادی ریالی در بانکها گشایش میشود. نظارت کمتر بر صدور این نوع اعتبار موجب شد بخش زیادی از تخلف 3000 میلیاردی از این طریق انجام شود؛ همین موضوع موجب شد بانک مرکزی در آذر سال گذشته، شرایط صدور این نوع ال.سی را سختگیرانهتر کند. البته اعتبار اسنادی انواع مختلفی دارد. در نوعی از آن به نام «یوزانس»، اعتبار نسیه برای خریدار گشایش میشود. بیشترین دلیل گشایش این نوع اعتبار، نبود ارز کافی در کشور خریدار است. براساس این نوع اعتبار، فروشنده براساس مهلت تعیین شده یا حتی پس از فروش کالایش در کشور خریدار، اقدام به اخذ وجه مورد مطالبه خود میکند، اما اعتبار دیگری به نام اعتبار «تائید شده» کار خریداران را دوچندان مشکل میکند. در این حالت فروشنده خواهان تائید اعتبار اسنادی خریدار از سوی بانکی است که خود آن را معرفی میکند، است. مشکلات سیاسی کشور خریدار و ریسک بالای فروش کالا به آن از مهمترین دلایل درخواست برای اعتبار اسنادی تائید شده محسوب میشود. ریفاینانس نیز استفاده از خطوط اعتباری کوتاهمدت بین بانکی حداکثر یکساله برای گشایش اعتبارات اسنادی بابت واردات کالاست. در ریفاینانس اعتبار به خریدار تعلق گرفته و به جای وی، وجه مورد مطالبه فروشنده نقد به وی پرداخت شده و سپس در موعد مقرر و براساس قرارداد ریفایناس از خریدار اخذ میشود.
فاینانس
فاینانس نیز نوعی از اعتبار اسنادی است و به قرارداد تامین مالی از طریق منابع بینالمللی اطلاق میشود. این تامین مالی برای اجرای طرحهای زیربنایی، سرمایهای و خدمات فنی و مهندسی و تجهیزات مرتبط با آنها اخذ میشود. به طور معمول سه روش برای اخذ اعتبارات فاینانس وجود دارد. در روش اول دولتها تسهیلات اعتباری را از بانک جهانی اخذ میکنند. در روش دوم سیستم بانکی با توجه به اعتبار خود موفق به اخذ این نوع اعتبار میشود و در نوع سوم دستگاهها یا شرکتهایی با توجه به اعتبار و توان خود، این اعتبار را کسب میکنند.
به دلیل استقرار گیرنده و دهنده این نوع اعتبار که گاهی حتی در بیش از دو کشور هستند به لحاظ حقوقی، تنظیم قرارداد فاینانس با دقت زیادی انجام میشود تا با در نظر گرفتن تمام شرایط، اعتبار اخذ شده به همراه سود آن به موقع به نهاد مالی دهنده اعتبار بازگردد، بنابراین در سررسید تعیین شده اصل و فرع وام از طرف قرارداد یا بانک تضمینکننده دریافت میشود.
شیرین سعیدی / جامجم
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با جام جم آنلاین:
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفتوگو با جام جم آنلاین:
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جواد فروغی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با جام جم آنلاین:
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفتوگو با جام جم آنلاین: