مذاکرات فشرده روی جزئیات

به گزارش جام‌جم، هرچند امیدها به برداشتن گامی مهم برای رسیدن به توافقی پایدار میان ایران و 1+5 در این دور از مذاکرات قطع نشده، اما به‌نظر می‌رسد هنوز برخی ناهماهنگی‌ها و مانع‌تراشی‌ها در مسیر مذاکرات، مهم‌ترین دلیل دست نیافتن به توافق باشد؛ هرچند آخرین خبرها از ژنو حاکی از نزدیک‌تر شدن نگاه‌های طرفین به یکدیگر و افزایش امید‌ها دارد؛ آن‌گونه که عباس عراقچی، عضو تیم مذاکره‌کننده کشورمان در صفحه توییتر خود اعلام کرده است، «در روز سوم مذاکرات، اراده‌ها جدی است. پیشرفت اندک است، ولی هنوز نمی‌توان قضاوت کرد.»

6 ساعت مذاکره ظریف و اشتون

این دور از مذاکرات که از روز چهارشنبه آغاز شده، دیروز در حالی سومین روز خود را به پایان رساند که بنابر نوشته محمدجواد ظریف در فیسبوک، تا عصر دیروز وزیر امورخارجه کشورمان و مسئول سیاست‌ خارجی اتحادیه اروپا روی هم شش ساعت با یکدیگر مذاکره کرده و این البته علاوه بر گفت‌وگوهای داخلی 1+5 و نیز مذاکرات کارشناسی دو یا چندجانبه میان هفت کشور حاضر در ژنو در کنار برخی دیگر از گفت‌وگوهای خارج از هتل اینترکنتیننتال از جمله مذاکره ظریف و اخضر ابراهیمی، گفت‌وگوی تلفنی وزاری خارجه ایران و ترکیه و نیز مذاکره اولاند و پوتین بوده است.

روز پنجشنبه اعلام شد که اشتون به نمایندگی از همه کشورهای عضو 1+5 با دیپلمات‌های کشورمان مذاکره می‌کند تا شاید به این ترتیب صدای واحدی از این شش کشور به گوش برسد.

با این حال هنوز درباره این‌که فرجام این گفت‌وگوهای فشرده چه بوده است، نمی‌توان اظهارنظر قطعی کرد. گرچه سخنگوی اشتون، این مذاکرات را «مفید» خوانده، اما محمدجواد ظریف در ارزیابی خود به این جمله بسنده کرده که «مذاکرات خوب پیش می‌رود، ولی هنوز در موارد معدودی اختلاف‌نظر داریم.» او همچنین تاکید کرده است: «تا زمانی که روی همه چیز به توافق نرسیم روی هیچ چیز به توافق نرسیده‌ایم.»

گرچه وزیر امورخارجه اشاره‌ای به این «موارد معدود اختلاف‌نظر» نکرده، اما یک منبع آگاه به واحدمرکزی خبر گفته است که «در میان گروه 1+5 تنها یک کشور همچنان در زمینه پذیرفتن حق غنی‌سازی ایران سرسختی نشان می‌دهد.» هرچند این منبع آگاه نام این کشور «سرسخت» را عنوان نکرده، اما هنوز نگاه ناظران سیاسی متوجه فرانسه است؛ کشوری که فابیوس، وزیر امورخارجه‌اش ادعا کرده است: «اعضای گروه 1+5 با یکدیگر متحد هستند و از مواضع فرانسه در گفت‌وگوهای بین‌المللی بر سر برنامه‌های هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند.» در همین حال باشگاه خبرنگاران گزارش کرده هیات چینی حاضر در مذاکرات در دیدارهایی جداگانه با دیپلمات‌های ایرانی و فرانسوی تلاش کرده است، میان ایران و فرانسه میانجی‌گری کند.

سایت مشرق هم به نقل از سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امورخارجه روسیه نوشته است: «ما تلاش می‌کنیم برخی اعضای گروه را که خواسته‌های زیاد و مواضع تندی دارند، تعدیل کنیم و از سوی دیگر تلاش می‌کنیم طرف ایرانی درک کند این توافق ضروری است و چه عوایدی برای این کشور خواهد داشت.»

اختلاف‌ها بر سر چیست؟

با وجود طرح برخی ادعاها درباره حق غنی‌سازی ایران، ظریف به خبرنگاران گفته است که «ایران، غنی‌سازی اورانیوم را تعطیل نمی‌کند»، «ما همیشه گفته‌ایم که غنی‌سازی در ایران قابل مذاکره نیست» و «می‌توانم اطمینان بدهم برنامه غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران موضوعی است که در هر مذاکره‌ و راه‌حلی به عنوان یک قسمت عمده راه حل برقرار خواهد بود.» او «حسن‌نیت» و «اراده سیاسی» را شرط لازم برای رسیدن به نتیجه در این مرحله از گفت‌وگوها خوانده و با این حال گفته است که مشورت دیپلمات‌ها با پایتخت‌هایشان، نظرها را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده است.

با وجود این برخی خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که ابهام برخی کشورها در پذیرش حق غنی‌سازی اورانیوم در ایران و میزان لغو تحریم‌های اعمال شده علیه کشورمان، ازجمله موارد اختلاف برای رسیدن به توافق نهایی است.هر چند که از عصر دیروز رسانه ها از پذیرش حق غنی سازی ایران از سوی غربی ها خبر دادند.

با وجود این تخت‌روانچی، از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود بحث کنونی بر سر ذکر حق غنی‌سازی ایران در متن مورد نظر است، بیان کرده است: من نمی‌توانم وارد جزئیات بحث‌های داخل جلسه شوم. طبیعتا بحث غنی‌سازی یکی از بحث‌هایی است که مورد بررسی ما قرار دارد و یکی از خطوط قرمز است و این مساله مورد تاکید ماست. وی در پاسخ به این سوال که چهار شرط مورد نظر فرانسه در مذاکرات مورد بررسی قرار گرفته، گفت: بحث چهار یا سه یا دو مورد اکنون دیگر مطرح نیست، به هر حال مذاکرات در مجموع مسیر مثبتی را طی می‌کند. معاون وزیر امورخارجه در پاسخ به این پرسش که آیا فرانسه انعطاف نشان داده است، گفت: ما با خانم اشتون مذاکره می‌کنیم و ایشان نظر جمع را ارائه می‌دهد، این طور نیست که بگوید این نظر متعلق به فرانسه یا کشور دیگری است.

در همین حال به گزارش انتخاب، یک عضو هیات ایرانی که خواست نامش فاش نشود، گفته که تهران می‌داند تحریم‌ها علیه نفت و تعاملات بانکی ایران نمی‌تواند یکشبه برداشته شود ولی غنی‌سازی یک خط قرمز است و «ما باید پاراگرافی درباره آن داشته باشیم، اگر این موضوع مطرح نشود، توافقی صورت نخواهد گرفت.» اما از دیگر سو، یک دیپلمات عالی‌رتبه فرانسوی بیان کرده است: من نمی‌گویم که توافق صورت خواهد گرفت ولی ما درگیر پروسه‌ای هستیم و در حال پرداختن به محور اصلی مذاکرات هستیم. مشکل اکنون رسیدن به مصالحه برســـر خطوط قرمز هر دو طرف است.

اگرچه تا لحظه تنظیم این گزارش، بجز وزیر امورخارجه روسیه، خبری از سفر پنج وزیر دیگر عضو 1+5 به ژنو برای ارتقای سطح مذاکرات منتشر نشده اما گفته می‌شود که احتمال سفر این وزرا بیشتر از قبل شده است. ظریف عصر دیروز در این رابطه گفت که «اخبار متناقض است، فکر می‌کنم باید مقداری به نتیجه نزدیک‌تر شویم، البته وزرای خارجه خودشان تصمیم می‌گیرند که بیایند ولی ما شنیده‌ایم برخی برای حرکت آماده شده‌اند و برخی نیز هواپیمای خود را آماده کرده‌اند هر چند ممکن است مقداری صبر کنند ببینند نتیجه چه می‌شود.»

با این حال مذاکره‌کننده ارشد آلمان در ژنو بیان کرده است: حضور وستروله در ژنو قطعی نیست. سخنگوی تیم مذاکره‌کننده انگلیس هم بیان کرده هنوز تصمیمی برای حضور هیگ در مذاکرات گرفته نشده است. اما رویترز به نقل از دیپلمات‌ها گزارش داد که احتمال دارد وزیر امورخارجه آمریکا به ژنو برود تا تلاش‌ها برای رسیدن توافق هسته‌ای با ایران از سر گرفته شود. تلویزیون دولتی چین هم دیشب اعلام کرد احتمال سفر جان کری به ژنو افزایش یافته است.

در همین رابطه شبکه العالم از شایعه حضور تمامی وزرای امورخارجه کشورهای عضو 1+5 در ژنو خبرداده است.

پیشنهادهای تازه غرب به تهران، به روایت رویترز

اگرچه دیروز ظریف بار دیگر تاکید کرد که ایران و 1+5 قرار نیست در رسانه‌ها با یکدیگر گفت‌وگو کنند، اما عصر جمعه رویترز فهرستی از پیشنهادهای تازه غرب به ایران در جریان مذاکرات ژنو3 را منتشر کرد.

به نوشته این رسانه غربی، لغو موقت تحریم‌های فلزات گرانبها، تعلیق فشارهای واشنگتن به کشورهای وارد‌کننده نفت ایران، لغو موقت تحریم‌های پتروشیمی و اقدام قدرت‌های بزرگ برای زمینه‌سازی برای ازسرگیری تجارت قانونی با ایران و فراهم کردن دسترسی ایران به قطعات هواپیما ازجمله این پیشنهادهای تازه است.

به گزارش مهر، رویترز به نقل از یک منبع آگاه نوشته است که در این پیشنهاد جدید، به ایران این فرصت داده شده که ظرف شش ماه 5‌/‌3 میلیارد دلار نفت، دو تا سه میلیارد دلار محصولات پتروشیمی و یک تا دو میلیارد دلار طلا بفروشد. ایران می‌تواند روزانه 200 هزار بشکه نفت اضافه بفروشد که در واقع افزایش 20 درصدی صادرات نفت این کشور خواهد بود. براساس توافق اولیه به ایران اجازه داده خواهد شد حدود 5‌/‌7 میلیارد دلار غذا و دارو و پنج میلیارد دلار کالاهای دیگر وارد کند.

همزمان خبرگزاری ایلنا به نقل از خبرگزاری فرانسه نوشته که سامنتا پاور نماینده آمریکا در سازمان ملل گفته است: «به ایران پیشنهاد شده در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای، بخشی از تحریم‌ها علیه این کشور به ارزش شش میلیارد دلار برداشته شود.» این پیشنهادها درحالی مطرح شده است که سیاست فشار و مذاکره واشنگتن در برابر تهران هنوز ادامه داشته و در همین حال سنای آمریکا اعلام کرده که تنها تا ماه میلادی آینده به رئیس‌جمهور آمریکا وقت می‌دهد و پس از آن تحریم‌های جدید علیه ایران را به پیش خواهد برد.

اگر 5 درصد امتیاز می‌دهید 5 درصد امتیاز می‌گیرید

با این همه بی.‌بی.‌سی از ژنو خبر داد که اکنون دو طرف روی دو متن پیشنهادی برای دستیابی به توافق مذاکره می‌کنند. یکی از این دو متن، پیشنهاد تهران است که هرچند جزئیاتی از آن منتشر نشده اما عباس عراقچی از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران خطاب به غرب گفته است: اگر طرف غربی آمادگی دارد 5 درصد امتیاز دهد، فقط 5 درصد هم امتیاز بگیرد. او همچنین تاکید کرده «غنی‌سازی یکی از سخت‌ترین، مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌هاست و آنچه مسلم است این‌که به هیچ توافقی که در آن از ابتدا تا انتهای غنی‌سازی نباشد ورود نخواهیم کرد و در همه گام‌ها باید غنی‌سازی باشد.»

وی در پاسخ به اظهارات جو بایدن درباره این‌که غنی‌سازی فقط در یک دوره شش ماهه انجام می‌شود، گفت: هم گام اول و هم گام پایانی، مدت‌دار است. گام‌ها دوره زمانی دارند و هیچ چیزی ابدی نخواهد بود. برای گام اول زمان کوتاه خواهد بود، اما از نظر ما غنی‌سازی در همه گام‌ها و تا زمانی که ایران صلاح می‌داند در عمل و سند باید وجود داشته باشد.

احتمال 5 روزه شدن مذاکرات ژنو 3

اما با وجود اذعان طیف وسیعی از صاحبنظران به ضرورت نزدیکی 1+5 به تهران، هنوز به نظر می‌رسد که باید تلاش‌های بیشتری برای نزدیکی دیدگاه‌های طرفین برای دست یافتن به یک توافق برداشته شود.

در همین خصوص یک دیپلمات غربی به رویترز گفته است: ایران پیشنهادهای قابل قبولی داده است، اما در میان آنها پیشنهادهای غیرقابل قبول نیز وجود دارد. هرچند او توضیح نداده است که منظورش از پیشنهادهای غیرقابل قبول ایران چیست، اما سایت مشرق از ژنو گزارش داده است که 1+5 با به‌رسمیت شناختن حق غنی‌سازی اورانیوم در ایران موافقت کرده و تنها فعالیت آب سنگین اراک اکنون در کانون اختلاف‌هاست. موضوعی که شاید مذاکرات ژنو3 را پنج روزه کند.

در همین حال منابع آمریکایی مستقر در ژنو تائید کرده‌اند که بحث رآکتور آب سنگین اراک مهم‌ترین مورد اختلاف در مذاکرات است. به گزارش باشگاه خبرنگاران، دیپلمات‌های آمریکایی اعلام کرده‌اند، اختلاف‌ها بر سر غنی‌سازی ایران رفع شد.

به این ترتیب باید منتظر ماند و دید که مذاکرات امروز یا شاید فردای ایران و 1+5 می‌تواند دو روز مانده تا صد روزه شدن دولت حسن روحانی، قفل ده‌ ساله بهانه‌جویی‌های هسته‌ای را باز کند یا این‌که باید همچنان در انتظار ادوار آینده گفت‌وگوهای هسته‌ای ماند و سیر تحولات این پرونده پرپیچ و خم را به بررسی نشست.

اکثریت مردم آمریکا، موافق توافق با ایران

مذاکرات دیپلمات‌ها در ژنو درحالی در جریان است که به نظر می‌رسد افکارعمومی جهان بیش از هر زمان دیگری از رسیدن به توافق هسته‌ای با تهران حمایت می‌کند. در همین خصوص مهر به نقل از سی‌.ان‌.ان خبرداده است که نتایج یک نظرسنجی جدید در آمریکا نشان می‌دهد، بیش از نیمی از مردم این کشور از توافق هسته‌ای با ایران که منجر به کاهش تحریم‌های تهران شود، حمایت می‌کنند. این نظرسنجی جدید که از سوی موسسه «او.آر.سی» و شبکه خبری سی.ان.ان انجام شده، نشان می‌دهد 56 درصد از مردم آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنند، در حالی که فقط 39 درصد از مردم این کشور با آن مخالف هستند. بنابراین نظرسنجی، هم‌اکنون دوسوم دموکرات‌ها از چنین توافقی حمایت می‌کنند و میزان موافقت در میان جمهوریخواهان 45 درصد است.

شاید در خصوص فشار افکار عمومی مردم آمریکاست که موافقان نزدیکی تهران و واشنگتن بیش از پیش افزایش یافته‌اند. به عنوان مثال «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه پیشین آمریکا با ارسال نامه‌ای به رهبران کنگره و سنای آمریکا، از رویکرد اوباما برای حل دیپلماتیک پرونده هسته‌ای ایران حمایت کرده و نوشته است: «من هم به پیروی از زبیگنیو برژینسکی و برنت اسکاوکرافت از تصمیم رئیس‌جمهور اوباما برای توجه به رویکرد دولت جدید ایران در آمادگی برای رسیدن به توافقی که آمریکا و جامعه جهانی را نسبت به دست پیدا نکردن این کشور به سلاح هسته‌ای مطمئن سازد، حمایت می‌کنم.» از سویی دیگر چندی قبل 77 مقام ارشد آمریکایی، اوباما را به تعامل با ایران فراخواندند. به گزارش مشرق، در این نامه آمده است: «با توجه به ابتکار عمل اتخاذ شده از سوی دولت ایران، گزینه دیپلماتیک در این برهه صحیح‌ترین گزینه است.»