رفلاکس گوارشی در کودکان

رفلاکس به بیان ساده یعنی بازگشت اسید و محتویات معده به سمت مری؛ غذایی که خورده می‌شود، پس از عبور از لوله گوارشی مری، وارد معده می‌شود و در انتهای مری در اثر انقباض عضلانی، دریچه‌ای آناتومیک بوجود می‌آید که مانع از برگشت آن به سمت بالا می‌شود. اگر این دریچه بخوبی عمل نکند یا موقعیت آن جابه‌جا شود، اسید معده و غذا بالا آمده و عوارضی را پدید می‌آورد.

رفلاکس شیرخوارگی

نوعی از رفلاکس است که به صورت فیزیولوژیک و طبیعی در شیرخواران زیر دو سال مشاهده می‌شود، از ماه‌های اول تولد شروع می‌شود، در چهار ماهگی به اوج می‌رسد و بیشتر تا پایان یک‌سالگی بهبود می‌یابد، گاهی علت ارثی و ژنتیکی دارد و در کل خیلی نگران‌کننده نیست.

نشانه‌های بالینی

در سنین مختلف علائم متفاوت است. رفلاکس در شیرخواران به صورت برگشت شیر به دهان و خروج شیر از کناره دهان است، علائم دیگر عبارتند از: کاهش وزن، بیقراری، حالت تهوع، خودداری از شیر‌خوردن، حالت خفگی، درد قفسه‌سینه و خم‌کردن سر و گردن به عقب.

علائم تنفسی رفلاکس می‌تواند با وقفه تنفسی (در سنین نوزادی)، گرفتگی صدا، سرفه مزمن و تنگی‌نفس ظاهر شود. همچنین رفلاکس می‌تواند موجب تشدید حملات آسم، سینوزیت و عفونت گوش میانی شود.

بیشتر تشخیص این بیماری با شرح حال و معاینه مطرح می‌شود و در صورت لزوم از روش‌های تصویر‌برداری و اندازه‌گیری PH مری و در صورت مزمن شدن این بیماری، از آندوسکوپی برای بررسی عوارض استفاده می‌شود.

درمان غیردارویی

اساس درمان رفلاکس، اقدامات حمایتی و اصلاح روش تغذیه است که با کاهش حجم شیر و از طرف دیگر با افزایش نوبت‌های شیردهی و غلیظ‌تر‌کردن شیر یا غذای شیرخوار امکان‌پذیر است.

اضافه‌ کردن یک قاشق سرلاک برنج به هر پیمانه شیر می‌تواند موجب تغلیظ شیر و کاهش رفلاکس شود.

گاهی قبل از دارو درمانی، یک دوره آزمایشی شیرخشک کم آلرژی توصیه می‌شود تا بتوان حساسیت به پروتئین شیر را از رفلاکس تشخیص داد.

در سنین بالاتر، توصیه به مصرف نکردن نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه، آبمیوه‌ها، الکل، قهوه و چای و همچنین حذف شکلات، نعناع و گوجه از رژیم غذایی می‌تواند در کاهش رفلاکس موثر باشد.

درباره افراد چاق باید گفت که کاهش وزن در بهبود بیماری آنها نقش دارد. معمولا وضعیت نشسته، خوابیده به پهلو یا وضعیت خوابیده به پشت رفلاکس را در شیرخواران تشدید می‌کند، ولی در وضعیت خوابیده به شکم، رفلاکس کمتر مشاهده می‌شود.

دارو درمانی

در مواردی که بر اثر رفلاکس عارضه‌ای برای بیمار پیش آید می‌توان سراغ داروها رفت که از میان آنها می‌توان به آنتی اسیدها و مهارکننده‌های ترشح اسید اشاره کرد. اگر در سیر بیماری مقاومت به درمان، التهاب پایدار یا تنگی مری رخ دهد، درمان جراحی توصیه می‌شود.

دکتر حمیدرضا‌ صادقی - ‌‌متخصص اطفال