نشانه‌های پیشرفت براساس طرح ایران

به گزارش جام‌جم، هرچند تا لحظه تنظیم این گزارش خبری درباره جزئیات توافق احتمالی ایران و 1+5 منتشر نشده، اما علاوه بر اظهارنظرهای مقامات غربی و دیپلمات‌های ایرانی، واکنش مقامات تل آویو به دور تازه مذاکرات هسته‌ای، نشان‌دهنده موفقیت‌آمیز بودن این گفت‌وگوهاست تا جایی که نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در پیام توئیتری خود نوشت که «اگر اخبار ژنو درباره توافق تهران و 1+5 درست باشد، معامله قرن محسوب خواهد شد». آنچه نتانیاهو «معامله قرن» نامیده، اشاره به دستاوردهای دیپلماتیک هسته‌ای کشورمان دارد که به گفته نتانیاهو، طی آن «ایران هر آنچه می‌خواست گرفته و هیچ چیز نداده است».

براساس آخرین اخبار، توافقات احتمالی در جریان مذاکرات ژنو در راستای طرح پیشنهادی تهران در دور پیشین مذاکرات صورت می گیرد، همان طرحی که گام‌های ابتدایی و نهایی طرفین در کنار اهداف مشترک را ترسیم کرده است.

نگرانی رژیم صهیونیستی از آنچه طی روزهای پنجشنبه و جمعه در هتل اینترکنتینانتال (محل مذاکرات هسته‌ای ژنو) گذشت، باعث شد تا نتانیاهو دیروز با دستپاچگی خود را به جان کری، وزیر خارجه آمریکا برساند تا پیش از دیدار او با ظریف به وی بگوید که تل‌آویو بشدت از توافق هسته‌ای با ایران ناراضی است و اسرائیل چنین معامله‌ای را رد می‌کند؛ البته وی پس از این گفت‌وگو، بدون کری و به تنهایی در برابر دوربین‌ها حاضر شده و گفته می‌شود که وزیر خارجه آمریکا حتی حاضر نشد با وی عکس بگیرد!

در چنین شرایطی، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی منزوی‌تر از همیشه به خبرنگاران گفت که «من درک می‌کنم که چرا ایرانی‌ها راضی در ژنو قدم می‌زنند. خب آنها باید هم راضی باشند؛ چراکه آنها همه‌چیز گرفتند و هیچ‌ چیز ندادند. هر آنچه که می‌خواستند.» نتانیاهو افزود: «آنها کاهش تحریم‌ها را می‌خواستند، آن‌ هم بعد از آن‌که سال‌هاست تحریم‌ها علیه‌شان اعمال می‌شود، آنها به این خواسته دست یافتند. آنها هیچ‌ چیز ندادند؛ چراکه به هیچ وجه توان غنی‌سازی خود را کاهش نمی‌دهند. بنابراین ایران معامله قرن را انجام داده و جامعه بین‌الملل معامله‌ای بد کرده است، این معامله‌ای بسیار بد است.»

اما محمدجواد ظریف در واکنش به سخنان نتانیاهو که توافق با ایران را «اشتباه تاریخی» توصیف کرده، گفت: فکر نمی‌کنم او استاد تشخیص اشتباهات باشد، چون در تمام زندگی‌اش مرتکب اشتباه شده است. او از سال 1991 می‌گوید که ایران تنها شش ماه با بمب هسته‌ای فاصله دارد.

از دیگر سو، بی.‌بی.‌سی گزارش داد که مارک رگو، سخنگوی رژیم صهیونیستی گفته است: اگر این طرح‌های پیشنهادی واقعا پذیرفته شود، امروز روز بسیار تاریکی خواهد بود. روز بدی است. روزی است که ایرانی‌ها به پیروزی چشمگیری دست پیدا کرده‌اند، هم کیک را گرفته‌اند و هم آن را خورده‌اند. تحریم‌هایشان کم می‌شود و هیچ عقب‌نشینی معناداری هم نمی‌کنند.

با وجود چنین اظهاراتی، جان کری دیروز سفر به اراضی اشغالی را نیمه‌تمام گذاشت و برای دیدار با ظریف به ژنو رفت. همین امر باعث شد تا رسانه‌های صهیونیستی از بی‌اعتمادی تل آویو به واشنگتن سخن بگویند و مقامات این رژیم نیز تاکید کنند که اسرائیل به توافق ایران و 1+5 متعهد نخواهد بود؛ تهدیدی که به نظر می‌رسد بیش از هر زمان دیگری برای دیگر کشورها بی‌اهمیت است.

سفر 4 وزیر خارجه به ژنو برای دیدار با ظریف

هرچند دیدار بی‌فرجام دیروز نتانیاهو با کری سومین دیدار این دو طی 72 ساعت گذشته بود، اما وزیر امور خارجه ایالت متحده دیشب سفر خاورمیانه‌ای خود را نیمه‌تمام رها کرد و به دعوت کاترین اشتون پا به هتل محل برگزاری مذاکرات گذاشت تا گام بلندی به‌ سوی توافق برداشته شود. این سفر برنامه‌ریزی نشده وقتی معنادارتر شد که وزرای خارجه سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات نیز برای حضور در گفت‌وگوهای هسته‌ای با تهران اعلام آمادگی کردند و با تغییر برنامه‌های خود راهی ژنو شدند.

وزیر امور خارجه کشورمان نیز سفر خود به ایتالیا را لغو کرد تا خود را به سر میز مذاکره‌ای برساند که این بار فراتر از اشتون، چهار وزیر امور خارجه غربی نیز در آن حضور داشتند.

هرچند وزرای امور خارجه روسیه و چین به مذاکرات ژنو 2 نیامدند، اما سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که «ما از همه می‌خواهیم حق ایران را برای انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای به رسمیت بشناسند و از جمله حق غنی‌سازی اورانیوم را؛ به شرط این‌که همه فعالیت‌های هسته‌ای ایران زیر نظر دقیق و کنترل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد و همه مسائل ایران با آژانس حل شود.»

در همین حال لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه هنگام ورود به هتل محل اقامتش در ژنو گفت که «من شخصا نظرم این است که مذاکرات ژنو سخت و بسیار مهم است و اهمیت ویژه‌ای برای امنیت منطقه‌ و جهان دارد... این اولین گام مهم برای به سرانجام رساندن بحث هسته‌‌ای ایران است.» همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان گفت: به عنوان یکی از کشورهای طرف مذاکره با ایران نسبت به دستیابی به توافق امیدوار هستیم. سخنگوی وزارت خارجه انگلیس هم تاکید کرد که «یک فرصت واقعی به وجود آمده است.»

در واکنش به این خوشبینی‌ها، محمدجواد ظریف نیز گفت‌وگوهای ژنو را حساس ارزیابی کرد و گفت که «آماده رسیدگی به برخی مهم‌ترین نگرانی‌های مطرح شده هستیم و متقابلا انتظار داریم که نگرانی‌های ما نیز توسط گروه 1+5 مرتفع شود.»

اما پیش از حضور وزرای خارجه چهار کشور غربی عضو 1+5، ظریف و اشتون در جلسه‌ای یک‌ساعته درباره متن نهایی توافق هسته‌ای به مذاکره پرداختند. عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای کشورمان درباره جزئیات این مذاکرات گفت: خوشبختانه مذاکرات کارشناسی درباره متن میان کارشناسان دو طرف پیشرفت خوبی داشته است.

وی ادامه داد: مذاکرات در سطوح کارشناسی ادامه دارد و به مراحل حساس و پیچیده‌ای رسیده و لازم است در سطح بالاتری ادامه پیدا کند، بنابراین خانم اشتون از آقای ظریف دعوت کرد تا برای مذاکره درباره متن، جلسه‌ای را با حضور جان کری به صورت سه‌جانبه داشته باشند؛ جلسه‌ای که به گفته عراقچی، تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر ضد ایران، موضوع اصلی آن بوده است.

اما اهمیت این دور از مذاکرات باعث شد تا هتل اینترکنتینانتال مهمانانی بجز وزرای خارجه کشورهای غربی و دیپلمات‌های ایران و 1+5 نیز داشته باشد. کوفی‌عنان، دبیرکل پیشین سازمان ملل از مهمانانی بود که حضور دیروز او در هتل محل برپایی مذاکرات خبرساز شد؛ هرچند او گفت که حضورش ارتباطی با مذاکرات نداشته و فقط برای صرف ناهار به این هتل آمده(!) اما بعید به نظر می‌رسد عنان که دیداری هم دیروز با ظریف داشت، نقشی در گفت‌وگوهای دیروز هسته‌ای نداشته باشد.

گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره محتوای توافقات هسته‌ای

هرچند جزئیاتی از این مذاکرات منتشر نشده، اما برخی رسانه‌های غربی مدعی شده‌اند که توقف غنی‌سازی 20درصد در ازای لغو برخی تحریم‌های اقتصادی و آزادی سرمایه بلوکه‌ شده محور رایزنی‌های دیروز بوده است.

اما در همان حال که رسانه‌های صهیونیستی تلاش دارند تا پازل مانع‌تراشی‌های خود در مسیر مذاکرات را با طرح ادعاهای رسانه‌ای همچون «پیشنهاد ایران تعلیق شش ماهه مقابل لغو تحریم‌هاست» کامل کنند، دیپلمات‌های کشورمان اعلام کرده‌اند که تعلیق غنی‌سازی، خط قرمز ایران در مذاکرات است. به این ترتیب گفته می‌شود تنها محدودسازی و نه تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در ازای لغو برخی تحریم‌ها در مذاکرات دیروز به بحث گذاشته شده؛ هرچند پذیرش یا عدم پذیرش آن نیز روشن نیست. در هر صورت به نظر می‌رسد محتوای مذاکرات دیروز هرچه هست فراتر از طرح «فریز در برابر فریز» باشد که پیش از این مطرح شده و طی آن از ایران خواسته شده بود در قبال توقف توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود از امتیاز توقف گسترش تحریم‌ها برخوردار شود.

احتمال 3 ‌روزه شدن مذاکرات

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در بدو ورود به ژنو گفت که راهی طولانی برای دستیابی به توافق در راه است. این همان نکته‌ای است که پیش از این محمدجواد ظریف نیز بر آن تاکید کرده بود. شاید همین نیاز به زمان بیشتر برای پیگیری نقاط اشتراک باشد که احتمال سه‌ روزه کردن مذاکرات را بیشتر کرده است. چنان‌که بی.‌بی.‌سی از ژنو گزارش داده، اهمیت مذاکرات دیروز به حدی بوده که نیاز به نظر روسای کشورهای مذاکره‌کننده داشته است. شاید به همین دلیل عباس عراقچی به ایرنا گفته است که ممکن است مذاکرات در روز شنبه (امروز) هم ادامه یابد؛ موضوعی که تا لحظه تنظیم این گزارش قطعی نشد امااعلام شد که نشست خبری مشترک ظریف و اشتون روز شنبه برگزار می‌شود.

تثبیت قدرت هسته‌ای ایران در دور تازه مذاکرات

وزیر امور خارجه کشورمان، پیش از برپایی مذاکرات ژنو2 گفته بود که نرسیدن به توافق در دور جدید گفت‌وگوهای هسته‌ای، فاجعه نیست. با این حال آخرین خبرها از ژنو نشان از نزدیک شدن طرفین به یک توافق بزرگ دارد؛ توافقی که بیش از هر زمان رژیم صهیونیستی را نگران کرده و آن‌گونه که پایگاه خبری دبکا، نزدیک به لابی صهیونیستی نوشته، می‌تواند قدرت هسته‌ای کشورمان را تثبیت کند. با این همه هنوز باید منتظر ماند و دید که خروجی مذاکرات دیروز در قالب دیدارهای دو و چندجانبه میان کشورهای مختلف، چگونه در قالب سند یا بیانیه‌ای مشترک بروز و ظهور خواهد داشت و ده سال پس از آغاز مذاکرات ایران و 1+5، در پرتو مذاکرات تازه تا چه اندازه می‌توان به آینده امیدوار بود.

هر چند از هم‌اکنون می‌توان گفت چون مذاکرات دیروز براساس طرح پیشنهادی تهران با عنوان «پایانی بر یک بحران غیرضروری؛ آغازی برای افق‌های جدید» پی گرفته شده، پیشرفت در گفت‌وگوها پیروزی دیپلماتیک کشورمان به شمار می‌رود، اما همان‌طور که ظریف نیز دیروز عنوان کرد، ضمانت اجرایی تحقق توافقات در دور جدید مذاکرات «حسن‌نیت» طرفین است که برای سنجش آن باید کمی صبر کرد.