عوارض دیابت در دهان

البته بیماران مبتلا به دیابت باید بدانند به مرور زمان ممکن است با عوارض متعددی در بخش‌های مختلف بدن مانند کلیه، چشم، دهان و قلب نیز روبه‌رو شوند و به همین دلیل بموقع باید به فکر پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی باشند. درواقع، دیابت بیماری‌ای است که اگر بخوبی کنترل نشود، قسمت‌های زیادی از بدن را درگیر خواهد کرد.

دیابت؛ یک بیماری با عوارض متعدد

ممکن است بعضی از بیماران دیابتی خیلی به فکر حفظ سلامت دهان و دندان‌هایشان نباشند و اصلا به عوارضی که احتمال دارد در این بخش از بدن ایجاد ‌شود، فکر هم نکنند.

در حالی که دندانپزشکان می‌گویند دهان یکی از قسمت‌هایی است که متابولیسم به نسبت بالایی دارد و به همین دلیل بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد.

دکتر عباس کمالی، متخصص جراحی لثه ضمن بیان این مطلب به جام‌جم می‌گوید: با توجه به سوخت‌ و ساز و خون‌رسانی فراوانی که در ناحیه دهان وجود دارد، در صورتی که آسیبی در این ناحیه ایجاد شود نیز می‌تواند عوارض جدی و مهمی به دنبال داشته باشد.

از طرف دیگر، همین خون‌رسانی موجب می‌شود قدرت دفاعی دهان هم بیشتر باشد و در نتیجه کمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرد.

این دندانپزشک با تاکید بر این‌که در هر دو نوع دیابت و در صورتی که بیماری تحت کنترل نباشد، ممکن است آسیب‌های بافتی ایجاد شود، می‌افزاید: عوارض دیابت و بخصوص عوارض دهانی آن برای بیماران مبتلا به دیابت نوع یک از دوازده سالگی به بعد، به مرور زمان بیشتر خواهد شد و بویژه در صورتی که بیماری تحت کنترل نباشد، شاهد بروز عوارضی جدی خواهیم بود.

با وجود این، بیمارانی که دیابت‌شان کنترل شده است، چندان تفاوتی با افراد دیگر جامعه ندارند و همین موضوع اهمیت کنترل صحیح دیابت را نشان می‌دهد.

خشک شدن دهان را جدی بگیرید

دیابت یکی از بیماری‌هایی‌ است که اگر تحت کنترل نباشد، می‌تواند عوارض متعددی به جای بگذارد و برخی از این عوارض هم داخل دهان بیمار نمایان می‌شود که به گفته دکتر کمالی، مهم‌ترین این عوارض خشکی دهان و مخاط است.

وی با تاکید بر این‌که خشکی دهان از نظر دندانپزشکان شرایط خوبی را برای فرد ایجاد نمی‌کند، یادآور می‌شود: با توجه به نقش حفاظتی بزاق، فردی که دچار خشکی دهان است در معرض بیماری‌ها و مشکلات متعددی هم قرار دارد.

به عبارت دیگر، در صورتی که بزاق به میزان کافی ترشح نشود، میکروب‌های غیرفـعال هم آماده فعالیت خواهد شد و در نتیجه شاهد انواع پوسیدگی‌ها، بروز بیماری‌های لثه‌ای و ... خواهیم بود.

بنابراین از مهم‌ترین عوارض دیابت می‌توان به خشک‌شدن و ترک خوردن مخاط، شقاق گوشه لب، احساس سوزش در دهان و روی زبان، کاهش میزان بزاق و فعال شدن میکروب‌های متعدد داخل دهان، بروز بیماری‌های لثه‌ای، پوسیدگی و ... اشاره کرد.

این دندانپزشک با تاکید بر اهمیت پیشگیری و تشخیص بموقع بیماری‌های لثه‌ای توضیح می‌دهد: به این دلیل که بیماری‌های لثه‌ای می‌تواند موجب بروز برخی مشکلات و عوارض در سلامت عمومی بدن فرد شود، باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد.

مراقب زنگ خطرها باشید

بعضی‌ها می‌گویند دهان آینه بدن است؛ یعنی بیماری‌های دهان و دندان و شرایط کلی آن از نظر سلامت می‌تواند نشانگر وضع سلامت عمومی فرد باشد. دکتر کمالی نیز در این‌باره می‌گوید: افراد متخصص با مشاهده دهان و دندان می‌توانند بعضی از بیماری‌ها را تشخیص دهند. به‌عنوان نمونه، زمانی که هیچ جرمی در ناحیه لثه فرد مشاهده نمی‌شود، ولی لثه بیمار ملتهب و خون‌چکان است، مشخص می‌شود مشکلی در سلامت عمومی فرد وجود دارد که البته ارتباطی با رعایت بهداشت دهان و دندان هم ندارد.

بنابراین شاید بتوان گفت این مورد یکی از اولین نشانه‌هایی است که توجه دندانپزشکان را به خود جلب می‌کند و آنها را به وجود مشکلی در سلامت عمومی فرد مشکوک می‌کند.

این متخصص جراحی لثه می‌افزاید: مسلما هر وقت مشکلی در لثه، دهان و دندان شخصی مشاهده می‌شود، رابطه‌ای مستقیم میان شدت بیماری و شدت عامل ایجادکننده آن وجود دارد. به طوری که اگر کسی بهداشت دهان و دندان را بخوبی رعایت نکند و دهان و لثه‌ها پر از جرم و باقیمانده‌ های غذا و ... باشد، طبیعی است لثه هم دچار عفونت و التهاب شده و شخص مشکلی داشته باشد، اما زمانی که چنین وضعی وجود ندارد، باید به سایر عوامل فکر کرد.

در چنین مواقعی روند درمان هم تغییر می‌کند. دکتر کمالی با بیان این مطلب خاطرنشان می‌کند: ممکن است در صورتی که بیمار بخواهد اقدامی برای زیبایی دندان‌ها انجام دهد، مانع او شویم. چراکه ابتدا بیمار باید از نظر وضع سلامت عمومی کنترل شود و زمانی که کاملا تحت کنترل بود، آن وقت است که می‌توانیم این اقدامات را انجام دهیم. در غیر این صورت، چنین شرایطی می‌تواند برای بیمار بسیار خطرناک باشد.

بهداشت بهتر؛ عوارض کمتر

دهان، انبار میکروب‌های بدن به حساب می‌آید و تعداد زیادی از میکروب‌ها در این ناحیه وجود دارد. پس ما هم نباید طوری رفتار کنیم که این میکروب‌ها به سمت بیماری‌زایی پیش بروند و دردسرساز شوند. خیلی‌ها هم می‌گویند افرادی را دیده‌اند که بهداشت خوبی نداشته‌ ولی هیچ مشکلی هم برایشان پیش نیامده است.

دکتر کمالی در پاسخ به این گروه می‌گوید: افراد مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. در حقیقت، سیستم دفاعی بدن با عوامل آسیب‌زا در تعامل است و دفاع و قدرت التیام در برابر عوامل آسیب‌زای مختلف از بدن محافظت می‌کند.

به گفته وی، زمانی که این تعادل به هم می‌خورد و فردی دچار دیابت می‌شود، هرچه بهداشت دهان را بیشتر رعایت کند، اثر عوامل آسیب‌زا هم کمتر خواهد شد و با این‌که قدرت دفاعی بدن کم شده، اما می‌توان آن را تا حدی کنترل کرد، اما شخص دیگری که به فکر کنترل بیماری نباشد یا به آن اهمیت کمی بدهد با توجه به این‌که قدرت دفاع و التیام بدنش هم در وضع بدی قرار دارد، در صورتی که بهداشت مانند گذشته یا حتی بدتر از آن باشد، بی‌شک تهاجمی به نسوج مختلف بدنش صورت خواهد گرفت و آسیب‌هایی جدی در پی خواهد داشت.

وی به کسانی که سیستم ایمنی بدنشان دچار مشکل است، توصیه می‌کند با رعایت بهداشت، بار میکروبی دهان را کاهش دهند تا با وجود کم شدن قدرت دفاعی بدن هم مشکلی برایشان پیش نیاید.

نخ دندان از مسواک هم مهم‌تر است

بسیاری از افراد در هر شرایطی که باشند، مسواک زدن را فراموش نمی‌کنند، اما استفاده از نخ دندان برایشان چندان مفهومی ندارد. در حالی که به گفته دکتر کمالی، دو‌سوم ضایعات دهانی در ایران ناشی از رعایت نکردن بهداشت در ناحیه میان دندان‌هاست.

به عبارت دیگر، اغلب پوسیدگی‌ها و بیماری‌های لثه‌ای از بین دندان‌ها شروع می‌شود و علت آن هم استفاده نکردن از نخ دندان است.

وی می‌افزاید: در کل، هنگامی که شرایط خاصی مانند دیابت، کم‌خونی، بارداری، تیروئید و چنین مشکلاتی وجود دارد، باید دقت بیشتری به رعایت بهداشت دهان و دندان داشته باشیم. زمانی که کنترل بهداشتی‌ دقیق و مناسب نباشد، به دلیل بروز اختلال در قدرت التیام و دفاع بدن، فرد هم در معرض آسیب‌هایی جدی قرار خواهد گرفت بنابراین توصیه می‌شود به صورت دوره‌ای و با فواصل زمانی کمتر به پزشک مراجعه شود و مسائل بهداشتی مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را هم با دقت بیشتری مورد توجه قرار دهید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی - گروه سلامت