فواید بازی‌های رایانه‌ای مهیج

اما یکی از نکات مهم که در سال‌های گذشته چندان مورد توجه بسیاری از این کارشناسان قرار نگرفته، در‌نظر نگرفتن تاثیر متفاوت هریک از انواع بازی‌های رایانه‌ای است. بسیاری از رسانه‌ها، نتایج منفی ناشی از انجام بازی‌های خشن و مهیج رایانه‌ای را به شکلی کلی به همه بازی‌های رایانه‌ای بسط می‌دهند.

افزون بر این، پژوهش‌هایی که در دهه اخیر انجام گرفته نشان می‌دهد که هریک از انواع ژانرهای بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند تاثیرات سودمند گوناگونی بر توانایی‌های انسان داشته باشد. در هر حال، آشنایی با نتایج هریک از پژوهش‌ها می‌تواند به ما در انتخاب درست بازی و نتایجی که می‌توان از هریک از آنها انتظار داشت، کمک ‌کند.

واکنش بهتر به محرک‌های محیطی

پژوهشی که در سال 1382 خورشیدی منتشر شد نشان داد افرادی که چهار بار در هفته و هر بار به مدت یک ساعت بازی‌های مهیجی همچون Counter-Strike‌‌ یا Team Fortress Classic را انجام می‌دادند، از توانایی بیشتری در پردازش اطلاعات پیچیده، تخمین تعداد اشیا، تمرکز بهتر و انجام چند کار به صورت همزمان، نسبت به کسانی که چنین بازی‌هایی انجام نمی‌دهند، برخوردار بودند.

اما شاید این مساله مطرح شود که ممکن است افرادی که از ابتدا چنین ویژگی‌هایی دارند، جلب این بازی‌های مهیج می‌شوند. به همین دلیل پژوهشگران از گروهی از افراد معمولی که بازی رایانه‌ای انجام نمی‌دادند خواستند تا به مدت ده روز به انجام بازی Medal of Honor(که در آن کاربر به دشمنان شلیک می‌کند) بپردازند. در پایان مشخص شد که تمرکز این افراد پس از انجام این بازی به مراتب بهتر از افرادی بود که بازی‌هایی نظیر Tetris (که یک نوع بازی غیرمهیج خانه‌سازی با قطعات است) انجام داده بودند. همچنین پژوهشی دیگر نشان داد افرادی که بازی‌های مهیج انجام می‌دهند بهتر از دیگران می‌توانند انحراف تمرکز خود را شناسایی کرده و دوباره بر کار اصلی خود تمرکز کنند. به کلامی دیگر، انجام بازی‌های مهیج می‌تواند قدرت تمرکز را در افراد تقویت کند.

بینایی بهتر

دانشمندان همچنین دریافتند کسانی که به انجام بازی‌های مهیج می‌پردازند از قدرت دید بهتری نسبت به دیگران برخوردار خواهند بود. بازی‌های مهیج سبب می‌شود تا توانایی تشخیص انواع مختلف رنگ خاکستری در افراد بالاتر رود. این توانایی بویژه در هنگام رانندگی در شب بسیار سودمند خواهد بود.

اما یک پژوهش جالب در این زمینه نشان داد که انجام بازی‌های مهیج توسط افرادی که یکی از چشم‌های آنها دارای عارضه «تنبلی چشم» است، می‌تواند بسیار ثمربخش باشد. در این پژوهش چشم غیرتنبل گروهی از افراد بسته و از آنها خواسته شد تا با چشم تنبل خود به صورت متناوب به مدت 50 ساعت یکی از دو بازی Unreal Tournament 2004 یا Call of Duty 2 (که هر دو جزو بازی‌های مهیج هستند) را انجام دهند. همچنین از گروهی دیگر خواسته شد تا با چشم تنبل خود بازی Sims 2 (که غیرمهیج است) را به انجام رسانند. نتیجه این شد که چشم تنبل افرادی که بازی‌های مهیجی را تجربه کرده بودند، بهبود چشمگیری یافت.

تحلیل شکل‌های سه‌بعدی

امروزه می‌دانیم که مردان به طور کلی در تحلیل شکل‌های دوبعدی و سه‌بعدی و نیز چرخاندن آنها در ذهن خود عملکرد بمراتب بهتری نسبت به زنان دارند. در این میان پژوهشگران کانادایی پژوهشی جالب انجام دادند و از گروهی از افراد معمولی خواستند تا یکی از دو بازی مهیج Medal of Honor یا غیرمهیج Ballace (که یک بازی پازل سه‌بعدی است) را به مدت ده ساعت انجام دهند.

نتیجه این پژوهش شگفت‌آور بود. برخلاف پیش‌بینی‌ها، توانایی تجسم دو‌بعدی و سه‌بعدی کسانی که بازی مهیج را انجام داده بودند بمراتب بهتر از گروه دوم بود. همچنین این توانایی در زنان شرکت‌کننده در این پژوهش افزایش زیادی را نسبت به مردان نشان می‌داد. دکتر جینگ فنگ که سرپرست این پژوهش بود بر این باور است که نتایج این پژوهش می‌تواند زمینه ایجاد تحولاتی اساسی در زمینه آموزش را فراهم سازد. به این ترتیب شاید بتوان امکان حضور موثرتر زنان در رشته‌هایی همچون مهندسی را نیز ایجاد کرد.

افزایش مسئولیت‌پذیری شهروندان

اگر بازی‌های رایانه‌ای چنین تاثیر شگرفی بر توانایی‌ها ذهنی ما دارند، پس شاید بتوان با استفاده از بازی‌ها، رفتارهای مطلوب اجتماعی را در میان افراد تقویت کرد. همین ایده کلی کارشناسانی در ایالات متحده، ژاپن و سنگاپور را بر آن داشته تا اثرات بازی‌های «دوستدار اجتماع» (pro-social‌) را برکودکان و نوجوانان شناسایی کنند.

نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد انجام بازی‌هایی که در آن کاربر باید در اجتماع مجازی خود مشارکت داشته باشد سبب افزایش ویژگی‌هایی نظیر همنوع دوستی و همکاری با دیگران می‌شود. حال آن‌که این ویژگی‌ها در کسانی که بازی‌های خشن را انجام می‌دادند نمود چندانی نداشت.

آینده بازی‌های رایانه‌ای

گسترش روزافزون تفریحات مجازی سبب ارائه طیف متنوعی از بازی‌های رایانه‌ای به بازار شده است، اما آگاهی بیشتر از سودمندی‌های هریک از انواع بازی‌های رایانه‌ای برخی کارشناسان را به فکر بهره‌گیری از این ابزار برای ایجاد یا تقویت برخی توانایی‌ها در میان کاربران آنها انداخته است. بی‌شک بازی‌هایی که بتواند ضمن سرگرم کردن کاربر، سبب تقویت توانایی‌های ذهنی یا حتی اخلاقی آنها شود، می‌تواند نوید‌بخش آینده‌ای روشن‌تر برای انسان باشد.

ذهن آدمی همواره تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرد که البته این تاثیر می‌تواند ترکیبی از سودمندی یا زیانباری باشد. با این‌که در بسیاری از موارد، انتخاب محیط اطراف در دامنه اختیارات ما نیست، اما انتخاب نوع درست بازی‌های رایانه‌ای و نیز آشنایی با جنبه‌های مثبت و منفی آن می‌تواند فرصتی برای بهره‌گیری درست‌تر از این دستاورد بشری فراهم سازد./ ضمیمه کلیک

صالح سپهری‌فر