از سفته بازی تا بازی سفته

بعد از همه اینها تازه عنوان پر شوکت و پر زرق و برق «متقاضی وام» به شما داده می‌شود. از این لحظه به بعد تازه دوندگی‌های شما آغاز می‌شود.

یکی از چالش‌های بزرگ نظام اداری کشور ما، کاغذبازی است. بارها پیش آمده که برای دریافت وامی هر چند مختصر، ناچار شده‌اید انبوهی از مدارک را ارائه دهید. این مدارک،‌ یکی دو تا نیستند.

از اصل و کپی کارت‌های شناسایی بگیرید، تا گواهی اشتغال به کار، گواهی کسر از حقوق، جور‌کردن ضامن با حقوقی بالاتر از رقم مشخص شده، کپی اجاره‌نامه یا سند منزل، فیش‌های منزل مسکونی و حتی گاهی گردش حساب بانکی. اگر وام برای کالای مشخصی مثل خودرو یا خانه باشد، جور کردن مدارک آنها هم خود روندی دارد در حد هفت‌خوان رستم.

تا اینجای موضوع را داشته باشید. از آن سو سودجویانی هستند که به دلالی در تک‌تک مراحل این هفت‌خوان رو آورده‌اند. مثلا وقتی می‌خواهید وام خودرو بگیرید، در ازای دریافت مبلغی برای شما حواله خودرو به صورت صوری جور می‌کنند. یا بنگاه‌های مسکن با سند دست اول شما وام می‌گیرند و همان وام را با کسر حدود سه میلیون تومان به‌شما می‌دهند. آن وقت شما می‌مانید با وامی که سه تومان آن را دلال خورده، انبوه قسط‌ها و کارمزدهای آن.

حال در چنین شرایطی این پرسش ابتدایی به ذهن خطور می‌کند که این همه مدرک برای چیست؟ آیا برای ضمانت است، برای بستن راه‌های دلالی برای سودجویان یا برای دیسیپلین اداری؟ وقتی این قدر آشکار در یک‌وام، دلالی صورت می‌گیرد، تکلیف آن فردی که با کلی کلنجار خودش را متقاعد کرده که وام بگیرد و تا خرخره زیر قسط و قرض برود، چیست؟ وقتی این قدر دلال‌ها بازارشان با همین شغل کاذب سکه است، چه انگیزه‌ای برای سرمایه‌دار یا سرمایه‌گذار شکل می‌گیرد که بخواهد سرمایه‌اش را در امور تولیدی به‌کار گیرد؟

از سوی دیگر تصور کنید همه این افکار تلخ را هم فردی به جان بخرد و به گرفتن وام و دوندگی‌هایش تن‌دهد. یکی از مدارکی که باید تحویل دهد چک یا سفته‌ای به ازای رقم وام است. حال بروید در سطح همین شهر تهران با همه ادعاهایش بگردید.

اگر یک بانک پیدا کردید که در آن سفته موجود بود. نیست که نیست. از بین بانک‌ها، فقط یک بانک آن هم در برخی شعب و در همان شعب منتخب هم فقط برخی ارقام سفته وجود دارد. این است که ناچارید اینجا هم به دلالی کیوسک‌ها متوسل شوید و سفته را هم با قیمتی تقریبا دوبرابر بخرید. این است دیسیپلین یک نظام اداری دلال‌پرور.

سجاد روشنی - گروه فرهنگ و هنر