حق‌الناس و مدیریت اقتصادی

به طوری که امروز می‌توان تعابیر جدیدی از آن انتظار داشت. یکی از این تعابیر، ورود این واژه به حیطه «فلسفه مدیریت» است.

بر این اساس مدیریت که به نوعی وکالت مردم در رتق و فتق بهینه امورشان محسوب می‌شود با خود حقی به دنبال دارد؛ حق و حرمتی که بر گرده مدیر گذاشته شده است.

از این رو مدیران، مسئول و وکیل و حامی حق‌الناس محسوب می‌شوند. حق‌الناسی که به تعبیر قرآن «ذره المثقال» است و مو به موی آن در روز جزا بازخواست می‌شود.

اگر چنین نگاهی که تاکنون کمتر در نگرش افراد به پست‌های مدیریتی وجود داشته، در طبقه مدیران کشور جاری شود، بی‌شک شاهد تحول گسترده‌ای در کشور خواهیم بود.

بویژه در بخش اقتصادی که مستقیما با معیشت و مال و پول مردم سر و کار دارد، اگر مدیران اقتصادی درک کنند که اقدامات و تصمیماتشان با حق‌الناس سر و کار دارد و ممکن است به آن آسیب برساند و باید در روز جزا در قبال آن پاسخگو باشند، آنگاه بسیاری از مشکلات اقتصاد کشور حل خواهد شد.

مدیرانی حاضر به پذیرش مسئولیت خواهند شد که نه از اشتیاق به میز و پست، بلکه به دلیل خدمت به مردم، توانایی به دوش کشیدن حق‌الناس را به خود می‌بینند.

لابی‌ها، مصلحت‌اندیشی‌های بی‌مورد، مماشات کردن‌ها، تمکین‌ کردن‌ها به تصمیمات غلط به دلیل ماندن در یک پست و همه و همه کمرنگ خواهد شد.

اگر تصمیمی برای افزایش یا کاهش نرخ ارز، انعقاد قراردادهای خارجی، تخصیص بودجه، پرداخت بودجه، دستورات مالی، اخراج یا پذیرش نیرو و مانند آن گرفته می‌شود، دست‌ها می‌لرزد و نگاه‌ها از مصلحت یک فرد یا جریان سیاسی به سوی حق‌الناس معطوف خواهد شد.

ناخودآگاه این پرسش مطرح می‌شود که آیا این تصمیمی که بنا به دستور اکید مقامی می‌گیرم و پولی را از کیسه بیت‌‌المال خارج می‌کنم، به حق‌الناسی که بر گردن دارم آسیب نمی‌زند؟ حق‌الناس مهم‌تر است یا ماندن چند روزه در این پست؟... مدیرانی که پست‌های گوناگون را تجربه کرده‌اند به احساس بیم و اندوه خاصی که ترک یک پست به شخصی می‌دهد، واقفند.

گذشته‌ای که مثل فیلم از ذهن شخص می‌گذرد. حال اگر اشخاص قبل از پذیرش مسئولیت، خود را امانتدار حق‌الناس بدانند، شاید اصلا حاضر به پذیرش مسئولیتی نشوند و از این رهگذر چه شایسته‌ سالاری‌ها و چه پالایش‌ها و بهبودهای چشمگیری که نصیب اقتصاد کشور خواهد شد.

این چنین است که شاید توجه دادن مدیران جدیدی که می‌خواهند سکان اقتصاد کشور را به دست گیرند، به رابطه حق‌الناس و مدیریت اقتصادی تحول‌زا باشد.

سید علی دوستی موسوی - دبیر گروه اقتصاد