کشاورزان شمالی در معرض ابتلا به «تب شالیزار»

تب شالیزار که یک بیماری عفونی مشترک انسان و دام است، مخصوص جوامعی است که غالب افراد آن به کشاورزی و ماهیگیری اشتغال دارند. به همین دلیل همه ‌ساله عده‌ای از کشاورزان شمالی کشور بخصوص شالیکاران با این بیماری دست‌ و پنجه نرم می‌کنند.

به اعتقاد کارشناسان، تب شالیزار به دلایلی چون وجود کشاورزی سنتی، استفاده از فضولات دامی و دفع غیربهداشتی زباله و همجواری انسان و دام در شرایط غیربهداشتی به‌وجود می‌آید. این بیماری در مناطقی که وضع بهداشتی و درمانی مناسبی ندارد تا 20‌ درصد موجب مرگ‌ و میر افراد مبتلا می‌شود.

در سال 89 تعداد 1150‌ مورد بیماری تب شالیزار در مازندران ثبت شد که شش ‌نفر از این مبتلایان فوت کردند.

به گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، از ابتدای امسال تاکنون نیز یک مازندرانی بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده است.

دکتر محمدرضا میرزایی با بیان این‌ که تب شالیزار در نیمه اول سال، در مازندران بسیار شایع است، به جام‌جم می‌گوید: البته طی سال‌های اخیر ابتلا به این بیماری روند کاهشی داشته و با اقدامات انجام شده، آمار فوتی‌های ناشی از تب شالیزار نیز در استان کاهش یافته است.

وی با بیان این ‌که بیماری تب شالیزار به کشاورزانی که دست و پای آنان ترک داشته و وارد آب شالیزار شده منتقل می‌شود، تاکید می‌کند: افراد از شنا کردن در مناطق آلوده خودداری کنند.

یک خطر شغلی، همه مراقب باشند

مدیر گروه بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز با بیان این‌ که این بیماری یک نوع خطر شغلی محسوب می‌شود، می‌گوید: این بیماری بیشتر در شالیزارها و میان شالیکاران به تب شالیکار مشهور است، اما در واقع تمام شالیکاران، کشاورزان، دامپزشکان، ماهیگیران و دامداران که به نوعی با آب،‌ خاک و گیاهان مرطوب و آلوده در ارتباط هستند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

دکتر آزیتا دلیلی با بیان این‌ که باکتری «لپتوسپیرا» عامل ایجاد و انتقال این بیماری است، می‌افزاید: تب شالیزار از طریق تماس با آب، غذا و خاکی که با ادرار حیوانات وحشی و اهلی آلوده شده باشد، به افرادی که با این عناصر در تماس هستند، منتقل می‌شود.به گفته وی، در حالت عادی و در صورت محافظت و مراقبت این بیماری منتقل نمی‌شود، اما اگر پوست زخمی و جراحت دیده یا اعضای مخاطی بدن مانند چشم، بینی و دهان در معرض و تماس با عناصر آلوده قرار گیرد، بیماری به فرد منتقل می‌شود.

دلیلی با بیان این ‌که در مراحل اولیه بیماری بدون علامت است، یادآور می‌شود: در مرحله حاد، بیماری با علائمی مانند تب و لرز، سردرد، درد عضلات، اسهال و استفراغ خود را نشان می‌دهد و در صورت درمان نشدن با علائمی مانند احتقان ملتهمه و بزرگ شدن طحال و کبد به مرگ منجر می‌شود.

وی خاطرنشان می‌کند: تب شالیزار معمولا در تمام نقاط جهان در مناطق گرمسیر و با بارندگی زیاد و مناطقی که سطوح آب‌های زیرزمینی آنها بالاست دیده می‌شود و در ایران نیز بومی استان‌های شمالی بویژه گیلان و مازندران است.

دلیلی با بیان این‌ که تب شالیزار در مازندران از سال 85 شناسایی شده است و پراکندگی آن در همه نقاط استان به یک اندازه است، به راهکارهای پیشگیری از این بیماری اشاره می‌کند و می‌گوید: استفاده از وسایل حفاظتی مانند چکمه و دستکش هنگام کار،‌ شنا نکردن در آب‌های راکد که احتمال آلودگی آنها وجود دارد و همچنین تغییر کشاورزی و شالیکاری از سنتی به مکانیزه که موجب حضور کمتر افراد در شالیزارها و مزارع می‌شود، از جمله مواردی است که موجب حفاظت در مقابل این بیماری و پیشگیری از ابتلا و شیوع آن می‌شود.

ضرورت رعایت مسائل بهداشتی

رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز وجود خراش در بدن و ارتباط با خاک آلوده را مهم‌ترین عامل در انتقال این بیماری به انسان‌ها می‌داند و به شهروندان گیلانی، گلستانی و مازندرانی بویژه شالیکاران توصیه می‌کند تدابیر لازم را هنگام کار لحاظ کنند.

دکتر مهدی ناصحی تاکید می‌کند: بیماری تب شالیزار فقط شالیزاران را درگیر نمی‌کند و کسانی که بدون رعایت مسائل بهداشتی با حیوانات در تماس هستند نیز در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

معاون دانشجویی ‌فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی مازندران هم در گفت‌وگویی، تب شالیزار را یک بیماری مشترک انسان و دام عنوان می‌کند و می‌گوید: از سال77 این بیماری در گیلان شروع شد و بتدریج به سمت استان مازندران و گلستان سرایت کرد.

فرهنگ بابامحمودی می‌افزاید: این بیماری در بدن تمام پستانداران وجود دارد که مهم‌ترین آنها موش، گاو، سگ و خوک است که در تمام این حیوانات تکثیر شده و از طریق ادرار به محیط بیرون راه پیدا می‌کند.

این متخصص عفونی تصریح می‌کند: در زمان دروی برنج معمولا دست و پای کشاورزان توسط ساقه‌های برنج زخمی می‌شود. آنها در این مواقع دست و پای خود را نباید با آب‌های اطراف مزرعه یا چاله‌های ایجاد شده شست‌وشو دهند؛ چراکه این آب‌ها ممکن است آلوده به ادرار جوندگان و حیوانات بوده و باعث ابتلا به این بیماری شود.

وی به کسانی که به نوعی با آب و خاک و حیوانات در تماس هستند، توصیه می کند : کشاورزان، دامداران، قصابان، صیادان و شناگران از جمله کسانی هستند که باید بشدت مراقب سلامت پوست خود باشند.

کارشناسان برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، توصیه می‌کنند کشاورزان یا دامداران در محیط‌هایی که گاو و گوسفند نگهداری یا به‌ منظور چرا در آن وارد می‌شوند، با پای برهنه وارد نشوند و به علف‌های آن دست نزنند و در مواقع ضروری استفاده از دستکش الزامی است. کسانی که با آب و خاک و حیوانات در تماس هستند، باید وجود هر نوع زخم یا خراش در دست و پا را جدی گرفته و از فرو بردن آنها در آب‌های آلوده یا وارد شدن بدون محافظ به زمین‌های کشاورزی جدا پرهیز کنند.

فاطمه مراد زاد / گروه ایران