ایمیل بومی و طرح نویی که باید درانداخته شود

در مراسمی که از سوی شرکت پست و سازمان فناوری اطلاعات برگزار شده بود، سرویس ایمیل شرکت پست که ایمیل بومی یا ملی نیز خوانده می‌شود، برای چندمین بار و بعد از نزدیک به دو سال فعالیت، مجددا افتتاح شد.

محمدحسن نامی وزیر ارتباطات در آن مراسم گفته بود: تمام ایرانیان بعد از اتمام تحصیلات متوسطه باید دارای یک آدرس ایمیل ایرانی باشند؛ اما این صحبت در رسانه‌های بیگانه بازتاب متفاوتی داشت.

رسانه‌های خارجی این صحبت را این‌گونه بازتاب دادند که ایران گام دیگری برای کاهش یا قطع دسترسی ایرانیان به سرویس‌های پست الکترونیک بین‌المللی برداشته است و در آینده نزدیک مانند فیلتر کردن چند باره یاهو و جی‌میل، این کار را عملی خواهد کرد. دراین باره ذکر چند نکته ضروری به نظر می‌رسد:

1ـ بنابر شواهد متعدد، بسیاری از سرویس‌های اینترنت و پست الکترونیک مانند خدمات شرکت گوگل، یاهو و مایکروسافت تحت نظارت سرویس‌های امنیتی کشورهای غربی مخصوصا آمریکا قرار دارد؛ لذا راه‌اندازی یک سرویس ایمیل ملی از نظر امنیت کاربران ضرورتی غیرقابل انکار است.

2ـ با این حال ایمیل ملی در طول مدت راه‌اندازی خود با بحران استقبال و مخاطب روبه‌رو شده است؛ تا جایی که حتی دستگاه‌های دولتی و کارمندان آنان که برای استفاده از این سرویس به آنان دستور داده شده نیز تمایلی به استفاده از این ایمیل ندارند. به یاد داریم که بانک مرکزی بارها نسبت به استفاده بانک‌ها از ایمیل داخلی برای تبادل اطلاعات در درون شبکه بانکی هشدار داد؛ با این حال این هشدارها نیز موثر واقع نشد. با این حال مقامات مربوط همچنان بدون توجه به دلایل استقبال نکردن از ایمیل ملی، به صدور دستورات خود ادامه می‌دهند.

3ـ‌ لذا به نظر می‌رسد باید کاستی‌های ایمیل ملی را درمقایسه با سایر سرویس‌های مشابه بین‌المللی شناسایی و به‌رفع آن اقدام کرد. به عبارت دیگر توجه کنیم که مخاطبان خدمات مشابه بین‌المللی که موفقیت بسیاری در جلب رضایت مردم همه کشورها داشته‌اند، این ایمیل‌ها را به عللی چون پایداری سرویس، خدمات جانبی جذاب، کاربری آسان و نیز قرار گرفتن در یک برنامه تجاری صحیح انتخاب کرده‌اند. با این حال و بدون رودربایستی سرویس ایمیل ملی جذابیت‌های اینچنینی چندانی برای مخاطبان ایرانی ندارد.

4ـ یکی دیگر از ویژگی‌های مهم ایمیل‌های بین‌المللی رایگان بودن و سادگی و سهولت و سرعت عضویت در آن است. اما ایمیل ملی بدون تمام این ویژگی‌هاست، زیرا اولا باید برای استفاده از آن حق عضویتی هر چند اندک پرداخت کرد که در عرف صنعت ارتباطات جالب است. دیگر این‌که برای عضویت در آن باید با در دست داشتن اصل و کپی کارت ملی و کد پستی منزل و دیگر مدارک هویتی(!) به یکی از ادارات پست مراجعه و ثبت‌نام کرد. حال با این قید و بندها ما و شما به استفاده از این سرویس رغبتی خواهیم داشت؟

5 ـ حلقه مفقوده‌ای که در برخی طرح‌های فناوری اطلاعات معمولا مورد توجه قرار نمی‌گیرد، جلب اعتماد مردم است. جلب اعتماد به این معنی است که شخص احساس کند اطلاعات شخصی و محرمانه وی مورد جستجو و بررسی و نظارت دائم قرار نمی‌گیرد. یکی از علل گرایش به استفاده از ایمیل‌های خارجی آن است که کاربران فرض می‌کنند حتی در صورت جاسوسی از اطلاعات آنان، به علت دور بودن مسافت و جغرافیا، دست‌کم اطلاعات محرمانه شخصی آنان از دسترس نزدیکان و هموطنان در امان خواهد بود. اما صراحتا باید پرسید با مدارک عریض و طویلی که شرکت پست از متقاضیان می‌خواهد، آیا آنان از هرگونه رصد اطلاعات و پیام‌های شخصی خود و بازخواست احتمالی درباره آن بیم نخواهند کرد؟ پاسخ قطعا مثبت است.

6 ـ و در آخر این‌که سرویس‌هایی چون ایمیل را مخاطب با توجه به جذابیت و کارایی و امنیت انتخاب می‌کند و این عرصه بشدت عرصه‌ای رقابتی است. جایی که غول‌های فناوری اطلاعات با افزودن هر روزه بر مشوق‌ها، رایگان کردن هر چه بیشتر سرویس‌ها و اضافه کردن جذابیت‌ها سعی در جلب توجه مخاطب دارند. بنابر این عرصه‌ای که اساس آن برجلب توجه مخاطب استوار است، دستورها کاری از پیش نمی‌برد. بنابراین باید برای ایمیل ملی طرحی نو درانداخت.

سعید نوری‌آزاد - جام‌جم