تلاش برای کنترل مغز در میدان نبرد

اکنون 30 سال از انتشار اولین پیام روی نودهای شبکه آرپانت می‌گذرد. حال و پس از 30 سال از آن رویداد تاریخ‌ساز، خبر منتشر شده رویدادی که باعث خلق اینترنت شد، ممکن است به همان اندازه خلق اینترنت تاریخی شود: تبادل پیام بین مغز دو موش؛ اولین قدم به سوی خلق موضوعی که دانشمندان نام آن را شبکه مغزی گذاشته‌اند.

کد خبر: ۵۶۵۹۲۷

دانشمندان دانشگاه دوک با اتصال مغز دو موش صحرایی توسط الکترودهای کار گذاشته شده در مغز آنها نشان داده‌اند که در واکنش به یک نشانه بصری، پاسخ یک موش آموزش دیده را که رمزگذار نامیده می‌شود، می‌توان بدون وجود همان نشانه بصری در موش دوم که رمزگشا نامیده می‌شود، شبیه‌سازی کرد. به عبارت دیگر مغز موش اول با مغز موش دیگر ارتباط برقرار می‌کند.

میگوئل نیکولیس، پروفسور دانشکده پزشکی دانشگاه دوک می‌گوید: این آزمایش نشان داد که توانایی ایجاد یک ارتباط مستقیم و پیچیده بین مغز دو موش وجود داشته و مغز موش دوم یا همان رمزگشا مانند ابزارهای شناسائی الگو عمل می‌کند؛ بنابر این می‌توان گفت که اساسا یک کامپیوتر حیوانی ساخته‌ایم که قادر به حل یک پازل است.

اگر آزمایش دانشمندان دانشگاه دوک به یک شاهکار تاریخی تبدیل بشود یا نشود (در حال حاضر برخی شک و تردیدها پیرامون موضوع به وجود آمده است) این کار نشان‌دهنده علاقه فزاینده در به کارگیری علم اعصاب برای کاربردهایی است که طیف وسیعی از ایده‌های بعید مانند تله اپریشن (اقدام از راه دور) ابزارهای نظامی، کنترل هواپیماهای بدون سرنشین به‌وسیله ذهن تا تکنولوژی‌های کمتر بحث‌برانگیزی مانند کنترل اعضای مصنوعی به‌وسیله ذهن را در بر می‌گیرد.

در حقیقت مانند آرپانت، آزمایش روی شبکه مغزی موش توسط آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته ایالات متحده (دارپا) حمایت می‌شود.

تحقیقات رو به گسترش پنتاگون در علم اعصاب در سال‌های اخیر بشدت روی کاربردهای پزشکی، مانند تحقیق در زمینه درک آسیب‌های مغزی تروماتیک متمرکز بوده است، اما بخشی از کارهای انجام شده پنتاگون در این زمینه طی دهه گذشته روی مفاهیمی بوده که به شکل موثرتری به جنگ‌های نظامی کمک می‌کند.

نکته:پیشرفت علم اعصاب می‌تواند طیف وسیعی از ایده‌های بعید مانند کنترل از راه دور ابزارهای نظامی، کنترل هواپیماهای بدون سرنشین به‌وسیله ذهن تا تکنولوژی‌ های کمتر بحث‌برانگیزی مانند کنترل اعضای مصنوعی بوسیله ذهن را در برگیرد

در این زمینه می‌توان به مطالعاتی که به منظور نگه‌داشتن سطح هوشیاری و آمادگی مغز سربازان در حالت مطلوب حتی پس از چند روز بی‌خوابی انجام شده، اشاره کرد.

دارپا تحت عنوان «شناخت تقویت شده» به دنبال تعدادی از فناوری‌های نظامی مانند عینک ایمنی است که به کمک آن قادر به پایش سیگنال‌های مغز سرباز باشد تا به تهدیدات بالقوه قبل از آن‌که ذهن خود آگاه از آنها مطلع شود، عکس‌العمل نشان دهد.

در حال حاضر و پس از اعلام خبری مبنی بر آغاز کار برای ترسیم نقشه مغز، ممکن است بودجه‌های میلیاردی به سمت چنین تحقیقاتی سرازیر شود. این به معنای بودجه بیشتر برای تاخت و تاز پنتاگون در زمینه علوم مرتبط با مغز انسان است.

در صورتی که رسیدن به برخی برنامه‌های کاربردی مد نظر پنتاگون بعید بوده و بعضی دیگر نظیر کنترل هواپیمای بدون سرنشین توسط ذهن هم شاید هرگز ممکن نشود؛ اما برخی دیگر نظیر عینک ایمنی مخصوص پایش سیگنال‌های مغزی در مراحل تست اولیه هستند.

سال گذشته جاناتان مورنو، استاد اخلاق پزشکی و مایکل تنیسون، استاد مغز و اعصاب استدلال کردند که بسیاری از دانشمندان علوم اعصاب در مورد سهم کارهای خود در جنگ یا در نظر گرفتن مفاهیم اخلاقی چنین تحقیقاتی فکر نمی‌کنند.

سوال آنها این بود که سربازان مجهز به چنین توانمندی‌هایی که در جنگ‌های آینده به نبرد خواهند پرداخت، چه انتخاب‌هایی خواهند داشت؟

اگر سرباز هیچ اختیاری در خصوص به کارگرفتن یا به کار نگرفتن چنین ابزاری نداشته باشد بدان معناست که مغز او همچون مغز یک ربات از راه دور و به شکل غیرارادی کنترل خواهد شد و اینجاست که مباحث اخلاقی زیر سوال می‌رود.

این‌که دوران چنین ابزارها و تکنولوژی‌هایی خواهد آمد یا خیر باید به انتظار نشست و دید، اما در حال حاضر انتظار می‌رود که در نتیجه تحقیقات پنتاگون شاهد پیشرفت‌های بیشتری در علم اعصاب باشیم.

در اینجا نمونه‌هایی از آزمایش‌های انجام شده توسط پنتاگون در زمینه علوم عصبی معرفی می‌شود:

1ـ سوسک رباتیک

پنتاگون علاقه طولانی به علوم اعصاب اعم از درک آسیب‌های مغزی تا تلاش برای تبدیل حشرات به جاسوسان بسیار کوچک با استفاده از سیستم‌های تعبیه شده در بدنشان داشته است. سوسک رباتیک یک نمونه از آنهاست.

2ـ هوشیاری هنگام خواب‌آلودگی

دارپا با پروژه سرباز 24.7 از یک دهه قبل در جستجوی تشخیص و تقویت بخش‌هایی از مغز سربازان است که در برابر کم‌خوابی و بی‌خوابی مقاومت می‌کنند.

3ـ میمون متفکر

پروفسور میگوئل نیکولیس با حمایت مالی دارپا طی آزمایشی نشان داده که با تعبیه ابزار‌های مخصوصی در مغز یک میمون می‌توان به او آموخت تا فقط با تفکر قادر به حرکت دادن جوی استیک باشد.

4ـ کنترل به کمک ذهن

پروژه «انقلاب در مبحث اعضای مصنوعی» دارپا شامل یک عضو مصنوعی است که توسط سیگنال‌های مغز فردی که عضو مصنوعی به او پیوند زده شده، کنترل می‌شود.

5ـ اتصال مغزها

در این پروژه که توسط میگوئل نیکولیس طراحی شده مغز دو موش به یکدیگر متصل و تبادل سیگنالی میان مغز دو جانور انجام شد.

6ـ گاگل باکس

پروژه تکنولوژی شناختی سیستم هشدار تهدیدات با هدف ساخت عینک‌های پایشگر سیگنال‌های مغزی که با بهره‌برداری از ضمیر ناخودآگاه برای شناسایی تهدیدات قبل از درک آنها توسط ذهن خودآگاه است.

7ـ برداشت اول

در فناوری غربالگری حالت بعدی، از حسگرهایی برای کشف تغییر کوچک در ضربان قلب، زل زدن و میزان گشادی مردمک چشم برای غربال مسافران در فرودگاه استفاده می‌شود.

8ـ میدان نیرو

علوم مغزی در ارتش‌ها محدود به کنترل ذهن نیست. انفجارسنج دارپا، وسیله‌ای برای اندازه‌گیری میزان قرار گرفتن افراد در معرض انفجار است تا به این وسیله بتوان سربازانی را که دچار آسیب‌های مغزی پنهان ناشی از انفجار شده‌اند، تشخیص داد.

9ـ ارتقای ذهن

دارپا با هدف کمک به تحلیگران اطلاعات به منظور تشخیص تصاویر ماهواره‌ای، پروژه جدیدی را شروع کرده است. فیلترهای این ابزار الگوهای مغزی افراد ماهر و آموزش دیده است.

10ـ داستان‌نویسان

دارپا در برنامه‌های اخیرش در جستجوی استفاده از آخرین پیشرفت‌های علوم عصبی برای بسط دادن روایت‌ها به گونه‌ای است تا بتواند تفکر مخاطبان خارجی را تحت تاثیر بیشتری قرار دهد.