آزمون‌هایی برای بررسی ایمنی خودرو

همه اینها خریدار را با این سوال بزرگ مواجه می‌کند که ایمنی خودرویی که قصد خریدش را دارد چقدر است.علاقه‌مندان بی‌شمار دنیای خودروها همه ساله در انتظار معرفی ساخته‌های جدید خودروسازان بزرگ و مشهور در گردهمایی‌های بزرگ خودرویی هستند، اما بسیاری از این علاقه‌مندان، زمانی که خودروهای وعده داده شده به آنها حتی چند سال بعد از معرفی راهی خیابان‌ها نمی‌شوند، مایوس می‌گردند.

دلیل عمده این خلف وعده به یک اصل مهم برمی‌گردد. آن دلیل هم این که خودروسازی برای این‌که بتواند خودرویی را به بازار عرضه کند باید از پس چند آزمون ایمنی برآید تا ایمنی ساخته جدید وی برای مردم و دولت‌ها تضمین شود.

بعید است خودروسازی که ساخته جدیدش در آزمون‌های ایمنی، پنج ستاره ممکن را دریافت کرده است در آگهی‌های تبلیغاتی خود با افتخار از این دستاورد یاد نکند؛ چراکه برای بخش بزرگی از خریداران، تضمین این‌که خانواده آنها در خودروی جدید در امنیت به سر می‌برد، نکته بسیار مهمی در انتخاب خودروست.

با نصب ایربگ‌ها و الزامی شدن آزمون‌های تصادف، تعداد تلفات سوانح رانندگی در بسیاری از کشورها کاهش چشمگیری پیدا کرد.

رتبه‌بندی‌های بین‌المللی NCAPیا برنامه ارزیابی خودرو‌های جدید، یک مبنای کارآمد برای مقایسه ایمنی خودروها فراهم آورده است.

در ایالات متحده دو نهاد، تست‌های تصادف برای تعیین رتبه خودروها از نظر ایمنی انجام می‌دهند؛ NHTSA یا اداره ملی ایمنی جاده‌ای این کشور که یک مرکز دولتی است و دستور الزامی شدن نصب بسیاری از ویژگی‌های ایمنی خودروها مثل کمربند ایمنی در ساخته‌های خودروسازان توسط این سازمان صادر شده است.

دیگر موسسه فعال در این حوزه IIHS یا موسسه بیمه ایمنی جاده‌ای است که توسط شرکت‌های بیمه این کشور حمایت می‌شود.

NHTSA از سیستم اعطای ستاره که بیشتر در تبلیغات خودروسازان دیده می‌شود، استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال، رتبه‌بندی آزمون تصادف از جلو در این سازمان از یک ستاره که بدترین وضع است (امکان جراحت جدی 46 درصد به بالا)، تا پنج ستاره (امکان بروز جراحت جدی کمتر از 10 در صد در تصادف) تعیین شده است اما موسسه IIHS خیلی ساده‌تر خودروها را در هر بخش به صورت ضعیف، لب مرزی، قابل قبول و خوب در حوزه ایمنی طبقه‌بندی می‌کند.

در اروپا، آزمون‌های تصادف روی خودروهای پرفروش توسط موسسهEuroNCAP که کنسرسیومی متشکل از دولت و خودروسازان و تحت نظارت یک نهاد بالادستی به نام FIA است، انجام می‌شود.

استرالیا هم با اعمال آزمون‌هایEuroNCAP در این کشور موسسه ANCAP را به منظور تست خودروهای جدید ایجاد کرده است. در کشور ژاپن نیز سازمان ملی ایمنی و تلفات خودروی این کشور حامی مالی آزمون‌هایNCAP روی خودروهای تولیدی این کشور است.

اساس و نحوه انجام آزمون‌های مختلف این موسسات بر خودروها تقریبا یکی است؛ از این‌رو در ادامه به بررسی یکی از آزمون‌های متداول و فراگیر تست تصادف خودروها یعنی آزمون Euro​NCAP می‌پردازیم.

Euro NCAP همانند دیگر موسسات تست خودروی هر ساله مدل‌های خودرو پرطرفدار و پرفروش خودروسازان و مدل‌های جدیدی که بتازگی وارد بازار شده‌اند ​تست می‌کند.

این موسسه برای ارزیابی یک مدل خودرو به چهار دستگاه از آن نیاز دارد. اگر این مدل در بازار موجود باشد، آن را از نمایندگی‌های سازنده تهیه می‌کند (همان کاری که خریداران معمولی انجام می‌دهند.) البته این مهم است که اطلاعات ایمنی خودروهای جدید در سریع‌ترین زمان ممکن در طول چرخه عمر آن مدل خودرو در اختیار خریداران قرار گیرد تا بتوانند انتخاب مناسب‌تری داشته باشند، به همین دلیل ممکن است Euro NCAP خودروهایی را مورد آزمون قرار دهد که هنوز به نمایندگی‌های فروش سازنده نرسیده‌اند.

در این صورت خودروهایی را به صورت تصادفی از خط مونتاژ خودروساز انتخاب می‌کند. با این کار جلوی هرگونه تقلبی گرفته می‌شود و خودروساز نمی‌تواند چهار دستگاه خودروی ویژه برای آزمون راهی مرکز آزمایش ایمنی خودرو کند.

رتبه‌بندی‌ها

از سال 1388،Euro NCAP تنها یک رتبه کل با حداکثر پنج ستاره برای هر خودرو اعلام می‌کند. این باعث شده خریداران خیلی آسوده‌تر بتوانند درباره ایمنی مدل‌های مختلف خودرو مقایسه انجام دهند.

این رتبه‌بندی با تغییراتی که سال 1388 بر آن اعمال شد از امتیازات به دست آمده در چهار بخش محافظت از بزرگسالان، کودکان، عابران پیاده و سیستم‌های کمکی ایمنی خودرو به دست می‌آید.

آمارها حاکی از آن است که فقط در جاده‌های اروپا سالانه بیش از هزار کودک در تصادفات جاده‌ای کشته می‌شوند.

برای ارزیابی محافظتی که خودروی مورد آزمایش از کودک به عمل می‌آورد این موسسه در آزمون‌های تصادف از جلو و پهلو از آدمک‌های مخصوص تست در حد و اندازه‌های کودکان در صندلی‌های مخصوص کودک استفاده می‌کند.

علاوه بر اینها باید به این نکته نیز اشاره کرد که عابران پیاده، راکبان دوچرخه و موتورسواران یکی از آسیب‌پذیرترین کاربران خیابان‌ها و جاده‌ها هستند.

در دهه اخیر و با پیشرفته‌تر شدن سیستم‌های ایمنی خودروها، آمار تلفات سرنشینان خودرو در سوانح رانندگی کاهش چشمگیری داشته است؛ در حالی که چنین روندی را برای عابران شاهد نیستیم.

Euro NCAP با اضافه کردن امتیاز ایمنی عابران پیاده در رتبه‌بندی کلی خود، درواقع مشوق اصلی خودروسازان برای بهسازی‌های آتی عملکرد خودروها در این حوزه است.

این موسسه برای تخمین ریسک بالقوه جراحت در تصادف خودرو با یک فرد عابر بزرگسال یا کودک آزمون‌هایی را در بخش جلویی خودرو مثل درپوش موتور و شیشه جلوی خودرو و سپر انجام می‌دهد.

وجود چنین آزمایش‌هایی است که به معرفی تکنولوژی‌های ایمنی بدیعی در خودرو در این حوزه مثل ایربگ‌های مخصوص عابر پیاده منجر شده است.​

یکی دیگر از موارد موثر در ارزیابی ایمنی خودروها، میزان بهره‌مندی آنها از سیستم‌های کمکی راننده برای کاهش خطاهای احتمالی راننده است که نقش مهمی در پیشگیری از تصادف بازی می‌کند.

تاثیر سیستم‌هایی مثل هشدار باز بودن کمربند ایمنی، کنترل الکترونیکی پایداری یا ESC و سیستم‌های محدودکننده سرعت بر نجات جان سرنشینان خودرو اثبات شده است و موسسه Euro NCAP به ارزیابی عملکرد این سیستم‌ها نیز در خودروهای مختلف می‌پردازد.

ایمنی در خودروها

خودروهای مدرن امروزی همراه با مجموعه‌ای از امکانات ایمنی برای محافظت از سرنشینان و عابران پیاده در هنگام تصادف به دست خریداران می‌رسند. علاوه بر اینها سیستم‌هایی نیز برای جلوگیری از بروز تصادف در خودروها روی آنها نصب می‌شود. این دو ویژگی متفاوت ایمنی در خودروها را ایمنی فعال و غیرفعال می‌نامند.

ایمنی فعال به سیستم‌ها و تجهیزاتی اطلاق می‌شود که به راننده کمک می‌کنند تا خودرو تحت کنترل باشد و به این وسیله از تصادف جلوگیری شود.

بزرگ‌ترین علت تصادفات، خطای انسانی است و این سیستم‌ها سعی در خنثی ساختن یا دست‌کم، کاستن آن دارند. برای مثال ترمزهای ABS مانع از قفل شدن چرخ‌ها شده و فرمان‌پذیری خودرو در حین ترمزگرفتن را ممکن می‌سازند.

سیستم‌های TSC یا کنترل کشش از لغزش چرخ‌ها در زمان شتابگیری جلوگیری به عمل آورده و ESC یا سیستم کنترل پایداری نیز خودرو را تحت کنترل نگه می‌دارد، اما ایمنی غیرفعال به سیستم‌هایی اطلاق می‌شود که از راننده و سرنشینان هنگام بروز تصادف محافظت می‌کنند.

ایربگ‌ها، کمربند‌های ایمنی، شیشه‌های جلو چند لایه و پشتی سر صندلی‌ها جزو امکانات ایمنی غیرفعال خودروها به حساب می‌آیند.

انواع تست‌های تصادف

محافظت از کودکان

در آزمون‌های برخورد از جلو و جانب، آدمک‌هایی با ابعاد بچه‌های 1.5 تا 3 سال در صندلی عقب خودرو و در صندلی‌های کودک سفارش شده توسط خود خودروساز جا داده می‌شوند.

حرکات سر، گردن و شانه‌ها معیارهای اصلی سنجش ایمنی کودک در این آزمون‌هاست. علاوه بر این مجموعه‌ای از صندلی‌های مخصوص کودک روی صندلی نصب می‌شود تا توانایی خودرو در امکان نصب آنها مورد آزمون قرار گیرد.

برخورد از جلو

آزمون برخورد از جلو در سرعت 64 کیلومتر بر ساعت و با برخورد خودرو به مانعی که همانند خودرو قابلیت تغییر شکل و جمع شدن دارد، انجام می‌شود سپس با مشاهده و مطالعه وضع آدمک‌ها و رنگ آنها می‌توان میزان حفاظت خودرو از سرنشینان را ارزیابی کرد.

این تست در حقیقت شبیه‌سازی تصادف خودرو به خودرو است که هریک از خودروها با سرعتی حدود 55 کیلومتر بر ساعت در حرکت هستند. اختلاف موجود بین سرعت‌ها نیز ناشی از انرژی جذب شده توسط سطح قابل انعطاف موجود در تست است.

برخورد از پهلو

این نوع تصادف با کوباندن یک مانع متحرک به در راننده خودرو در سرعت 50 کیلومتر بر ساعت شبیه‌سازی می‌شود.

در این آزمایش، چگونگی تغییر شکل قسمت جانبی خودرو از داخل مساله مهمی است. الزام به انجام این تست، موجب رواج استفاده از کیسه‌های هوای جانبی در خودروها شده است.

برخورد از پهلو به تیر

تقریبا یک‌چهارم تصادفات به مرگ نوعی برخورد از پهلو منجر می‌شود. خیلی از این سوانح زمانی اتفاق می‌افتد که دو خودرو از پهلو به هم برخورد کرده یا خودرو از پهلو به یک مانع ثابت مثل یک درخت یا تیر برخورد می‌کند.

تست برخورد به تیر از پهلو برای تشویق خودروسازان به نصب تجهیزات بیشتر محافظت از سر سرنشینان در خودرو انجام می‌شود. در این حالت خودرو مورد آزمایش روی یک سطح متحرک با سرعت 29 کیلومتر بر ساعت از پهلو به یک تیر سخت برخورد می‌کند.

آسیب‌های وارده بر گردن

آسیب‌های وارده بر گردن بر اثر انحراف ناگهانی ستون فقرات در تصادفات یکی از یادگاری‌های دردناک برخوردهای نه‌چندان شدید است.

با این‌که مکانیزم اصلی بروز این مشکل کاملا روشن نیست، اما طرح صندلی و پشتی سر می‌تواند در میزان و ریسک این آسیب تاثیرگذار باشد.

امتیاز این بخش با بررسی ویژگی‌های هندسی صندلی‌های خودرو، اندازه و شکل پشتی‌های سر و نزدیکی آنها به سرنشین در سانحه محاسبه می‌شود.

محافظت از عابر

مجموعه‌ای از تست‌ها برای شبیه‌سازی برخورد خودرو با عابران بزرگسال و کودک در سرعت 40 کیلومتر بر ساعت انجام می‌شود.

مکان برخورد، پس از آن ارزیابی شده و میزان محافظت خودرو از عابر در سه رتبه ضعیف، لب مرز و نسبتا خوب تعیین می‌شود.

امیر نادرپور - جام جم