سالمندان را به بهار بازگردانیم

بعد از آن مادر بزرگ که 86 ساله بود آنقدر ضعیف و شکننده شده بود که دیگر نه می‌توانست راه برود نه می‌توانست چیزی بخورد.

از آنجا که دکترها جوابش کرده بودند با طب سنتی شروع به مداوای او کردیم، بدنش را ماساژ می‌دادیم تا خون در آن جریان پیدا کند. مثل بچه‌ها دست و پایش را ورزش می‌دادیم که از کار نیفتد و در حالت نشسته وادارش می‌کردیم پاهایش را روی پنجه بلند کند.

کم‌کم با دستورهایی که متخصص طب سنتی تجویز کرده بود و مراقبت‌های تغذیه‌ای و بازتوانی، مادر بزرگ سلامت خود را به دست آورد و دوباره توانست راه برود، اما یک ماه خوابیدن در بستر آنقدر استخوان‌های او را شکننده کرده بود که خیلی زود با یک ضربه خیلی کوچک دچار شکستگی شد.

یک مشت آب در دست

وقتی انسان پا به سن می‌گذارد بخصوص اگر در جوانی تغذیه درستی نداشته باشد و مشکلات جسمی زیادی را پشت سر گذاشته باشد، بزودی با هر استراحت طولانی به زوال نزدیک می‌شود.

استراحت مطلق برای سالخوردگان بدترین چیز است و به سلامت جسمی آنان لطمه می‌زند، اما گاهی وضع جسمی آنان ایجاب می‌کند که در چنین وضعی به سر ببرند. در این شرایط سالمند مثل یک مشت آب می‌شود که هرچه سعی می‌کنی آن را در دستانت نگاه داری و مشتت را تنگ می‌کنی قطره قطره می‌چکد و فرومی ریزد.نگهداری و بازتوانی سالمند در چنین وضعی بسیار مشکل و حساس است و صبرو حوصله و پشتکار و ازخودگذشتگی فراوانی می‌طلبد.

تحلیل می‌رویم

هرچه عمر طولانی‌تر می‌شود ما بیشتر تحلیل می‌رویم این روند طبیعی زندگی است که با علم امروز نمی‌توان آن را متوقف کرد، اما با توانمند سازی جسمی و ذهنی و بازتوانی بعد از هر بیماری می‌توان آن را کند کرد.

دمانس پس از آرتریت موجب بیشترین ناتوانی در سالمندان می​شود. دمانس سندرمی است که اختلال شناختی بدون اختلال در سطح هوشیاری ایجاد می‌کند. همچنین​ به ضعف حافظه، اشکال در محاسبه، حواس‌پرتی، تغییرات خلق و عاطفه، اختلال در قضاوت و تفکر انتزاعی، کاهش مهارت‌های زبانی و اختلال در جهت‌یابی منجر می‌شود.

همراه‌کردن اصول مراقبتی با توجه به نیازهای شخص در بازتوانی سالمندان با اختلال دمانس، در بهبود شخص موثر است.

ورزش و بازتوانی

گرچه به نظر عجیب می‌رسد که از سالخوردگان بالای 70 سال بخواهیم ورزش کنند، اما واقعا این کار برای آنان از جوان‌ها هم ضروری‌تر است.

بتازگی گزارشی در نشریات چاپ شد مبنی بر این که بانویی 87 ساله با استفاده از حمایت خانواده و ورزش‌های موثر و استفاده از دمبل توان و کارایی خود را بازیافته است.

ورزش مستمر سبب می‌شود​ سالمندان بخصوص​ بانوان، روند پوکی استخوان و از دست دادن ماهیچه‌های خود را کندتر کنند.

یکی از ورزش‌هایی که در این زمینه توصیه می‌شود «تای چی» است.

علی دادگری دانشجوی دکترای سالمندشناسی در این باره می‌گوید: در بازتوانی و ارتقای سلامت سالمندان تمرینات جسمانی خاص سالمندان شامل ورزش‌های عضلانی و تعادلی و نیز ورزش معروف​تای چی (Tai Chi ) موثر است.

همچنین بازتوانی‌های بیماران عصبی سالمند نظیر مبتلایان به سکته مغزی و بیماران مبتلا به دمانس و آلزایمر با استفاده از Flash Cart و پازل انجام می‌شود و در نهایت بازتوانی ذهنی یا شناختی متناسب با اختلالات ذهنی ایجاد شده در سالمند موثر است.

وی می‌افزاید: بازتوانی سالمند یک کار تیمی است و هیچ گروهی هم به تنهایی نمی‌تواند به طور مستقل عمل کند از این‌رو همکاری همه‌جانبه تیم بازتوانی با محوریت پرستار الزامی است.

این دانشجوی دکترای سالمندشناسی می‌افزاید: برای مراقبت از سالمندان و برای بهبود کیفیت خدمات درمانی باید شرایط برای آموزش به پرستاران فراهم شود.

کمک به سازگاری

یکی از کارهایی که برای سالمندان می‌توانیم انجام دهیم کمک به آنها برای هماهنگ‌شدن با شرایط جدیدشان است.

زیرا با افزایش سن، کمبود‌ها افزایش می‌یابد و باعث ناسازگاری فرد سالمند با کمبودها می​شود که این مساله بتدریج خوداتکایی و کیفیت زندگی سالمند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تطابق موفقیت‌آمیز با سالمندی به آموزش شیوه زندگی سالم در این دوران بستگی دارد.

آموزش عمومی و تخصصی سالمند و خانواده درخصوص نیازها و مسائل دوران سالمندی با بهره‌گیری از ابزارهای مختلف آموزش، ارائه خدمات توانبخشی، خدمات حمایتی خدمات فرهنگی، هنری و ورزشی به سالمندان و ارائه خدمات اوقات فراغت و گردشگری به سالمندان آنان را در رسیدن به زندگی بهتر و قرارگرفتن در شرایط مناسب‌تر برای ورود به دوران سالمندی و سالخوردگی کمک می‌کند.

هم اکنون طرحی با عنوان توانمندسازی سالمندان در شبکه شهری و روستایی به منظور آموزش شیوه زندگی سالم در تمام ابعاد و سازگاری آنها با دوران سالمندی و در نهایت دستیابی به یک زندگی سالم و موفق تدوین و ارائه شده است.

چنین طرح‌هایی می‌تواند به بازتوانی سالمندان بیمار و توانمندسازی آنهایی که ممکن است در معرض آسیب قرار گیرند کمک شایانی می‌کند، اما برقراری کامل چنین ساز و کاری نیازمند فعال‌سازی بخش وسیعی از شبکه خدمات درمانی و حمایتی و حتی سازمان‌های مردم نهاد است تا بتوان در آن همه سالمندان را سهیم کرد.

در غیر این صورت اجرای جزیره‌ای و پراکنده چنین طرح‌هایی از جامعه سالمند و شکننده ما دردی را دوا نمی‌کند.

زهره زیارتی