محاسبه نرخ تورم با فرمول بانک مرکزی

به گزارش جام‌جم، این ذهنیت همیشه در میان افکار عمومی وجود داشته که آنچه بانک مرکزی به عنوان نرخ تورم در کشور اعلام می‌کند با آنچه مردم روزانه از وضع قیمت کالاها لمس می‌کنند، یکسان نیست؛ به عبارت دیگر برخی تصور می‌کنند که افزایش قیمت‌ها در یک بازه زمانی بیشتر از رقمی است که بانک مرکزی اعلام می‌کند. این ذهنیت در ماه‌های اخیر که نرخ تورم شتاب بیشتری گرفته نیز تشدید شده است.

نرخ تورم رسمی کشور مطابق اعلام بانک مرکزی در پایان آبان امسال به 26.1 درصد رسیده است که حتی همین رقم نیز نرخ بسیار بالایی است و ایران را جزو چهار، پنج کشور اول صاحب بیشترین نرخ تورم در جهان قرار می‌دهد. این در حالی است که همین نرخ نیز برای خیلی‌ها غیرواقعی به نظر می‌رسد، چرا این‌گونه است؟

مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی به شبهه مردم و کارشناسان که می‌گویند نرخ تورم بانک مرکزی غیرواقعی است، پاسخ داد و از اتمام مراحل محاسباتی تغییرسال پایه به سال90 و تغییر سبد خانوار به 390‌ کالا خبر داد.

علیرضا مقتدایی در گفت‌و‌گو با تسنیم درباره چرایی عدم همخوانی نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی با قیمت‌های کالاهای اساسی موجود در بازار، اظهار کرد: اگر فرض اولیه بگیریم نرخ تورم با واقعیت نمی‌خواند و این فرضیه را هم قبول کنیم دیگر استدلال‌های مطروحه پیرامون رد این فرضیه کارساز نخواهد بود، چراکه ذهن را با قضاوت اولیه در این موضوع شکل داده‌ایم.

مدیرکل اداره آمارهای اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: باید ابتدا مفهوم نرخ تورم، چگونگی محاسبه و همچنین منظور این نرخ مورد توجه قرار گیرد؛ این موارد در حقیقت حلقه مفقوده‌ای است که موجب بروز چنین تفکرات و اظهارنظرهایی می‌شود و پس از واضح‌شدن نحوه محاسبات در می‌یابیم که نرخ تورم اعلامی کاملا منطبق بر واقعیت‌های اقتصادی جامعه است.

مقتدایی در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا برخی از کارشناسان و مردم معتقدند نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی اشتباه است، تصریح کرد: برخی از افرادی که با نحوه محاسبه نرخ تورم آشنایی کمتری دارند، ممکن است تصور کنند نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی نرخ تورم واقعی نیست، این تصورات درحالی شکل می‌گیرد که واقعیت چیز دیگری است.

این مقام مسوول در بانک مرکزی افزود: نرخ تورم عبارت است از میانگین موزون افزایش قیمت‌ها در یک بازه زمانی یکساله نسبت به همان دوره مشابه در سال قبل؛ یعنی 24 ماه قیمت در محاسبه یک نرخ تورم اثر دارد.

وی ضمن اشاره به چرایی برداشت برخی از مردم و کارشناسان درباره غیرواقعی بودن نرخ تورم گفت: این‌که چرا در برخی مقاطع عددی که اعلام می‌شود با حسی که در جامعه وجود دارد کمتر همخوانی دارد؛ این امر به معنای ایراد در محاسبه نرخ تورم نیست.

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در ادامه نوسانات قیمتی چند ماه اخیر را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: به‌عنوان مثال تابستان امسال قیمت مرغ افزایش یافت و از حدود 40 هزار ریال به ارزش هر کیلوگرم 80 هزار ریال هم رسید اما به مرور روند نزولی را پیش گرفت و به 50 هزار ریال برگشت؛ در حال حاضر تولید مرغ به حدی است که ما صادر کننده مرغ به خارج ازکشور هستیم.

وی افزود: آیا این اعداد به تنهایی معرف نرخ تورم است؟ اگر یک یا چند کالای خاص را مبنای محاسبه قرار دهیم و با آن نرخ تورم را حساب کنیم حس موجود در جامعه اتفاق می‌افتد، اما اگر تمام کالاها و خدماتی را که جامعه ایرانی استفاده می‌کند مبنای محاسبه نرخ تورم قرار دهیم آن‌وقت عدد اعلامی بانک مرکزی به‌دست می‌آ‌ید.

به گفته مقتدایی، در محاسبات بانک مرکزی هم حدود 26 درصد نرخ تورم به معنی گرانی متوسط 26 درصدی سبد مورد استفاده خانوار نسبت به سال قبل است و این عدد هم نشان‌دهنده این است که تقریبا تمام کالاها در دوره 12 ماهه نسبت به سال قبل گران شده است و این گرانی همان حس جامعه است بین 26 تا 27 درصد گرانی.

مقتدایی ادامه داد: قیمت‌ها در این دوره 12 ماهه افزایش یافته‌اند، اما این افزایش شدید قیمت‌ها مربوط به دوره سه چهار ماهه اخیر است درحالی که نرخ تورم از 12 ماه پیش تا زمان حال حساب می‌شود.

این مقام مسوول در بانک مرکزی در همین باره اطمینان داد که تمام کسانی که با ادبیات نرخ تورم و محاسبه این نرخ آشنا هستند با محاسبه تغییرات قیمتی تمام کالاهای موجود در سبد کالایی تورم، به نرخ‌های اعلامی بانک مرکزی می‌رسند و بسیاری از کارشناسان و متخصصان داخلی و بین‌المللی بر این اعداد صحه می‌گذارند.

گرانی چند قلم کالا تأثیری در سبد خانوار و تورم ندارد

وی افزود: با تکیه به افزایش قیمت فقط چند قلم کالا مثل گوشت و مرغ نمی‌توان تورم کلی را محاسبه کرد، با وجود این‌که سطح عمومی قمیت‌ها هم‌اکنون بالا رفته است، ولی همه کالاها به یک اندازه گران نشده‌اند.

میانگین موزون افزایش قیمت‌ها که می‌تواند از 10 درصد تا 80 درصد باشد عددی حدود 26 تا 27 درصد است.به گفته مقتدایی، زمانی که گرانی اتفاق می‌افتد به طور حتم رفع نیاز خانوار با درآمد خانوار همخوانی کمتری دارد، در اینجا احساس می‌شود که نرخ تورم باید عدد دیگری باشد.

مدیر کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در ادامه خطاب به کسانی که مدعی هستند نرخ تورم بانک مرکزی درست نیست، گفت: اگر به این افراد بگوییم خودشان بیایند نرخ تورم را محاسبه کنند به طور حتم درصورت محاسبه عددی غیر از نرخ بانک مرکزی به‌دست نمی‌آید.

وی ضمن اشاره به این‌که روش‌های محاسبه نرخ تورم در بانک مرکزی مطابق با آخرین استانداردهای بین‌المللی است، ادامه داد: همچنین بانک مرکزی در تلاش است تا سال پایه را به سال 1390 تغییر دهد. با نهایی شدن این امر مطمئنا وزن‌ها و ضرایب شاخص قیمت مصرف‌کننده به‌روز خواهد شد.

مدیر کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی تأکید کرد: طبق استاندارد سال پایه باید هر هفت سال یکبار تغییر کند، بنابراین با تغییر سال پایه این اصل استاندارد نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت.

اینترنت به سبد جدید اضافه شد‌

این مقام مسوول در بانک مرکزی همچنین درباره اقلام جدید در سبد خانوار تصریح کرد: الان دقیقا نمی‌توانیم درباره کالاهایی که خارج یا وارد شده‌اند صحبت کرد، اما مطمئنا قلم اینترنت به سبد خانوار جدید اضافه شده است.

وی درباره این‌که کدام کالاها به سبد جدید اضافه یا کسر شده‌اند؟ گفت: هر قلم کالایی که در سبد خانوار (ضریب قابل قبولی برای قیمت گیری) بیاورد مطمئنا از سبد حذف نخواهد شد؛ این‌طور نیست که قلم کالایی را عمدا حذف یا قلم کالایی را عمدا اضافه کرد. حتما حذف یا اضافه یک قلم به سبد شاخص مبنای علمی و فنی دارد.

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی تأکید کرد: براساس استاندارد یک قلم کالا در سبد خانوار اضافه یا کسر می‌شود؛ برهمین اساس اقلامی چون سفرهای خارجی از آنجایی که ضریب دارند در سبد جدید هم هستند.

مقتدایی درباره تعداد کالاهای سبد جدید و قدیم خانوار گفت: در سبد جدید سال 90 تعداد اقلام بیشتر از سبد قبلی می‌شود؛ سبد قبلی 359 قلم کالا بود و سبد جدید احتمالا 380 تا 390 کالا را شامل می‌شود.