بیمه درمان ناباروری را اجرایی کنید

 اگر همین حالا به فکر نیفتیم تا چند دهه آینده، نرخ رشد جمعیتمان منفی می‌شود و آن وقت به روزی می‌رسیم که شمار فوتی‌ها در کشورمان از شمار نوزادان بیشتر شود و گورستان‌هایمان روز‌به‌روز بزرگ‌تر و بخش زایمان بیمارستان‌هایمان روزبه‌روز کوچک‌تر و آن‌گاه مانند ژاپنی‌ها، میزان تولید پوشک برای سالمندانمان از تولید پوشک برای کودکانمان بیشتر می‌شود و در نهایت وقتی نسل کنونی بازنشسته شوند و به محل کارشان خداحافظ بگویند، دیگر نیروی کاری برای چرخاندن چرخ‌های اقتصاد و صنعت نخواهیم داشت.

این بحران تا پیش از مرداد امسال، چندان به چشم ایرانی‌ها نمی‌آمد و کسی نگرانش نبود تا آن که سرانجام رهبر معظم انقلاب نسبت به آن به مردم هشدار دادند که گرچه شاید بنابر مصالحی سیاست‌های کنترل جمعیت در دهه 70 صحیح بود، اما ادامه‌اش در سال‌های بعد خطا بود و اگر این سیاست‌ها ادامه پیدا کند جمعیتمان خاکستری می‌شود و به کاهش جمعیت می‌رسیم.

پس از این سخنرانی بود که ناگهان خبرهای بد از راه رسید، دفتر اطلاعات آمار جمعیتی سازمان ثبت احوال اعلام کرد ایران در میان 26 کشور منطقه رتبه بیست و پنجم را از نظر باروری دارد و تا چند دهه آینده رشد جمعیتش منفی خواهد شد و چندی بعد هم کارشناسان اعلام کردند که ایران جزو ده کشور جهان است که بخش عمده جمعیت‌شان با سرعتی بیشتر از کشورهای دیگر به سوی کهنسالی پیش می‌رود.

آن سخنرانی و این خبرها، نهیبی به متولیان کنترل جمعیت در کشور بود که آنها را به فکر انداخت علاوه بر ترغیب زوج‌ها به فراموش کردن شعار «دو بچه کافی است»، به دنبال ظرفیت‌های پنهان برای افزایش جمعیت نیز بگردند.

برای مثال به فکر ایجاد تسهیلاتی برای ازدواج جوان‌ها افتادند، وعده دادند که در ازای فرزندان تازه متولد شده به خانواده‌ها هدیه می‌دهند و.... اما در این میان کمتر کسی یاد زوج‌های ناباروری افتاد که در آرزوی فرزند هستند، اما شمار زیادی از آنها دستشان برای درمان ناباروری تنگ است و بی‌هیچ حمایتی برای درمان، به حال خودشان رها شده‌اند.

زوج‌های نابارور در شرایطی به حال خودشان رها شده‌اند که شانس فرزنددار شدنشان با درمان بسیار زیاد است و این یعنی تقریبا همه آنها، با گذراندن دوره درمان نتیجه می‌گیرند و بنابر این حتی با حساب و کتابی ساده هم می‌شود فهمید کمک به فرزندآوری زوجی نابارور، نسبت به ترغیب به فرزندآوری بیشتر زوجی که دو فرزند دارند، راه مطمئن‌تری برای افزایش جمعیت است.

نابارورها! ناگهان زود دیر می‌شود

به گواه آخرین پژوهشی که مرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا در سراسر کشور انجام داده است 20.2 درصد از زوج‌های ایرانی نابارور هستند که یعنی از هر پنج زوج، یکی با این مشکل رو‌به‌روست.

آمارهای این مرکز همچنین گویای آن است که تقریبا نیمی از زوج‌های نابارور در مراحل اولیه فرآیند درمان، یعنی در مرحله درمان دارویی و جراحی‌های سبک، صاحب فرزند می‌شوند، اما نیم دیگر باید از درمان‌های کمکی برای باروری استفاده کنند و از همین زمان است که پرداخت هزینه‌های کلان برای درمان آغاز می‌شود.

تعیین نرخی دقیق از هزینه کلی درمان ناباروری دشوار است. امکان دارد زوجی در نخستین دفعه درمان به نتیجه نرسند و مجبور شوند درمانی را چند بار تکرار کنند یا روش درمانی‌شان را عوض کنند و بنابر این هزینه تمام شده نیز برای آنها متفاوت است.

دکتر محمدمهدی آخوندی رییس مرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد که بخت یک زوج برای فرزنددار شدن در نخستین بار درمان حدود 30 درصد است و بنابراین احتمال این که زوجی در اولین دوره درمان به نتیجه نرسند وجود دارد و با این حال برخی زوج‌ها به علت هزینه‌های زیاد یا سراغ درمان نمی‌روند یا پس از گذراندن مراحل اولیه، ناامید می‌شوند و درمانشان را نیمه‌کاره می‌گذارند، در حالی که شانس باروری زوج‌هایی که درمان را ناتمام رها می‌کنند بشدت پایین می‌آید.

هزینه‌های کمرشکن،‌ جای خالی بیمه‌ها

هرچند تعیین هزینه کلی یک دوره درمان ناباروری به شکل دقیق امکان‌پذیر نیست، اما می‌شود با به دست آوردن قیمت متوسط شایع‌ترین درمان‌های کمکی ناباروری آی‌وی‌اف، میکرواینجکشن و آی‌یو‌آی، حدود هزینه را حدس زد.

به گفته آخوندی، در مراکز تخصصی درمان ناباروری قیمت آی‌وی‌اف حدود یک میلیون و 200 هزار تومان، قیمت میکرواینجکشن حدود یک میلیون و 500 هزار تومان و قیمت آی‌یوآی حدود 500 هزار تومان است.

او قیمت یک دوره درمانی زوجی نابارور را در مرکزی درمانی حدود پنج میلیون تومان تخمین می‌زند، اما حقیقت این است که از هر 10 زوج فقط سه زوج در نخستین دفعه درمان به نتیجه می‌رسند و بنابر این درمان تکرار می‌شود و این گونه است که هزینه متوسط درمان به حدود 15ـ10 میلیون تومان می‌رسد.

دکتر صفیه عشوری‌مقدم یک پزشک متخصص زنان است که سال‌هاست در حوزه درمان ناباروری فعالیت می‌کند. او نیز هزینه متوسط درمان ناباروری را تقریبا همین مقدار تخمین می‌زند و اضافه می‌کند که درمان حتی در مراحل اولیه نیز هزینه‌بر است، به طوری که متوسط هزینه ویزیت پزشک، مشاوره، عکسبرداری، آزمایش و داروها برای یک زوج، حدود یک میلیون تومان می‌شود.

این متخصص زنان در طول سال‌های کاری‌اش زوج‌های زیادی را دیده است که برای درمان ناباروریشان با مشکلات مالی مواجه بوده‌اند و بدون هیچ نوع حمایتی رها شده‌اند.

او و آخوندی در زمینه دیگری نیز با هم اتفاق نظر دارند. هر دوی آنها هشدار می‌دهند دیرتر مراجعه کردن زوج‌ها برای درمان که بیشتر به علت مشکلات مالی است شانس باروری آنها را بشدت کاهش می‌دهد، اما مگر بیمه‌ها هزینه‌های درمان ناباروری را پوشش نمی‌دهند؟

دکتر آخوندی در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد: از حدود سه سال پیش شورای عالی بیمه موافقت کرد هزینه‌های درمان ناباروری را پوشش دهد یعنی حدود 15ـ10 درصد این هزینه‌ها را بپردازد، اما در حقیقت فعلا سازمان‌های بیمه‌گر صرفا هزینه‌های مربوط به ویزیت پزشک، آزمایشگاه، رادیولوژی و سونوگرافی را می‌پردازند و باقی هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهند.

از حرف‌های این متخصص می‌شود نتیجه گرفت که سازمان‌های بیمه‌گر صرفا مراحل اولیه درمان ناباروری را پوشش می‌دهند و بنابر این درمان‌های تکمیلی که گران‌ترین بخش فرآیند درمان محسوب می‌شود و نیمی از زوج‌های نابارور از آن استفاده می‌کنند، زیر چتر بیمه نیست.

به گفته آخوندی، قرار بود خدمات درمان ناباروری به شکل کاملی در وزارت بهداشت استانداردسازی شود تا شورای عالی بیمه درباره پوشش هزینه‌ درمان‌های کمکی نیز تصمیم‌گیری کند که این طرح فعلا مراحل اجرایش را می‌گذراند.

توضیحات وی به این معناست که فعلا درمان‌های کمکی پرهزینه ناباروری، تحت پوشش بیمه نیست و در درمان‌های اولیه نیز بیمه فقط پرداخت 15ـ10 درصد از هزینه‌ها را تقبل می‌کند که بسیار ناچیز است.به این نکته هم باید توجه داشت که سازمان‌های بیمه‌گر ید طولایی در دیرپرداخت کردن مطالبات پزشکان دارند و بعید نیست که حتی اگر شورای عالی بیمه درمان‌های کمکی ناباروری را نیز تحت پوشش قرار بدهد، پزشکان متخصص از قبول درمان زوج‌های نابارور با بیمه خودداری کنند؛ این همان اتفاقی است که امروز در مطب‌های بسیاری از پزشکان متخصص دیگر نیز رخ می‌دهد و آنها گرچه طرف قرارداد بیمه هستند، اما پیش از آغاز دوره درمان به بیماران گوشزد می‌کنند که باید دستمزدشان را نقدی پرداخت کنند.

جای خالی سیاست‌های تشویقی

یک​بار دیگر معادله را در ذهن‌تان مرور کنید، از هر 10 زوج نابارور، 9 نفر می‌توانند با گذراندن دوره‌های درمان صاحب فرزند شوند و هر تولد، یک گام در راستای اجرایی شدن سیاست افزایش جمعیت به حساب می‌آید که از مرداد امسال مسوولان عزمشان را برای اجرایی کردنش جزم کرده‌اند و بنابراین نه تنها تحت پوشش بیمه قرار گرفتن کامل درمان‌های ناباروری لازم به نظر می‌رسد، بلکه مسوولان می‌توانند از سیاست‌های تشویقی دیگری همچون اعطای وام درمان به این گروه از زوج‌ها نیز برای کمک به فرزندآوری آنها استفاده کنند.

مریم یوشی‌زاده - گروه جامعه